Εάν σκέφτεστε ότι το ζευγάρωμα του Ολυμπιακοί Αγώνες, ποίηση και αθλητισμός είναι τουλάχιστον τολμηρό ως θέμα, σταματήστε λίγο. Στο μεταξύ, αποβάλλει σκέψεις και προκαταλήψεις και μετά, αν θέλετε, διαβάστε. Μερικές φορές οι νοητικές συνήθειες είναι εκείνα τα αόρατα εμπόδια που δεν σου επιτρέπουν να δεις πέρα: η λογική σε στεγανά διαμερίσματα σε εμποδίζει να βρεις σχέσεις μεταξύ πραγμάτων, στην προκειμένη περίπτωση αθλητισμού και ποίησης που φαίνεται να μην έχουν καμία σχέση μεταξύ τους… Κι όμως, όχι, δεν ισχύει αυτό.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες που φτάνουν με ένα χρόνο καθυστέρηση το 2021 και δυστυχώς όλοι ξέρουμε τον λόγο, ήταν πάντα ένα γεγονός που κρατούσε κολλημένους στις οθόνες τόσο εκείνους που ασκούν ενεργά τον αθλητισμό όσο και εκείνους που τους παρακολουθούν να εξασκούνται, αθλητές του καναπέ, θα λέγαμε. Ένα παγκόσμιο γεγονός που όπως ξέρουμε καλά, προέρχεται κατευθείαν από την αρχαία Ελλάδα, το λίκνο του πολιτισμού από το οποίο προέρχεται και η κλασική ποίηση… Και αφού το είπαμε, χρειάζονται πραγματικά πολλά νοητικά ακροβατικά για να συνδυάσεις αθλητισμό και ποίηση!

Ωστόσο, δεν είναι μια τρελή ιδέα μου, που προτείνεται από το να είμαι θεατής του καναπέ Ολυμπιακοί αγώνες και συγχρόνως θαμώνας στίχων και τα παρόμοια. Και ούτε καν ένας νοητικός συνειρμός που προκύπτει από την οπτική γοητεία μπροστά στις τέλειες γυμναστικές, ρυθμικές και καλλιτεχνικές εξελίξεις, που μπορούν πραγματικά να οριστούν ως ποίηση με μεταφρασμένη έννοια: η ένταση των μυών, οι εναέριες εξελίξεις, η τελειότητα των κινήσεων στις μελωδίες των μουσικών νότων είναι καθαρή οπτική ποίηση… Ορκίζομαι ότι, ναι, υπάρχει πραγματικά μια βάση στον συνδυασμό Ολυμπιακών Αγώνων/αθλήματος/ποίησης. Και σίγουρα δεν το επινοώ, εδώ, επί τόπου.

Οι συνηθισμένοι Αρχαίοι Έλληνες, εφευρέτες των Ολυμπιακών Αγώνων, λάτρεις της ποίησης και του αθλητισμού, είχαν ήδη σκεφτεί να ζευγαρώσουν το τριάρι σε μια ωραία μενάζ ένα trois, χωρίς καμία ζήλια. Αντιθέτως. Τα πρώτα ραντεβού με Ολυμπιακοί αγώνες της αρχαιότητας περιελάμβανε, εκτός από αγώνες αγώνων με τα πόδια ή με άρματα, την πυγμαχία και την τρομερή παγκράτιος, ποιητικούς διαγωνισμούς, που αντιπροσωπεύεται από δραματικά έργα αυστηρά σε στίχους, μεταξύ των μεγαλύτερων συγγραφέων της εποχής.

Γνωρίζουμε ήδη πόσο θεμελιώδης ήταν η ποίηση στα αρχαία χρόνια Ελλάδα να δώσει δόξα και αιώνια φήμη στους νικητές που, όπως και σήμερα, ανέβηκαν στο ρόλο του εθνικούς ήρωες με τις αθλητικές τους νίκες. Η διαφορά μετά από δύο χιλιάδες και πλέον χρόνια έγκειται στο ότι οι σημερινοί Ολυμπιονίκες «χορτάζονται» με τα καλά λεφτά, ενώ εκείνοι της εποχής, εκτός από τα σκληρά μετρητά, που δεν βλάπτουν ποτέ σε καμία εποχή, απαιτούσαν από τον καλύτερο τραγουδιστή που υπάρχει στο η αγορά αποκήρυξε τις πράξεις τους και ότι παραδόθηκαν στους επόμενους.

Ολυμπιακοί αγώνες και φανταχτερές πτήσεις

Και μπορεί να μην θυμόμαστε Πίνδαρος που άφησε στους άνδρες των χιλιετιών που θα έρθουν εορταστικά έπη ήταν συναρπαστικές οι ολυμπιακές νίκες των αθλητικών ηρώων της εποχής; (Για να γράψω πόσιμο και να καταλάβω καλύτερα, το επινίκιο είναι ένα λυρική σύνθεση με στόχο τον εορτασμό νίκης στους εθνικούς αγώνες των αρχαίων Ελλήνων). Πύθια, Nemee, Ισθμιαία Και Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν και είναι, έργα σε ποίηση από Πίνδαρος που γιόρτασε τον αθλητισμό και τα κατορθώματα των πρωταθλητών της εποχής του.

Πίνδαρος, αυτός ακριβώς από τον οποίο προέρχεται το ρητό «Πινδάρικο πέταγμα», που ελάχιστη σχέση έχει με πτηνά και φτερά εκτός από μεταφορικά, ήταν ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Οι «πτήσεις» του, που έχουν γίνει ένας τρόπος λόγου που υποδηλώνει το πέρασμα από το ένα θέμα στο άλλο χωρίς προφανή λογική σύνδεση, στην πραγματικότητα αποκαλύπτουν ένας δύσκολος, λεπτός ποιητής με διαφορετικές ερμηνείες. Ελάχιστα έργα του έχουν φτάσει σε εμάς και ανάμεσά τους οι προαναφερθείσες επινίκες, στην οποία ο αθλητικός θρίαμβος αποτελεί ρητή εκδήλωση της εύνοιας των θεών και συνεπώς της υπεροχής του αθλητή σε σχέση με τον απλό άνθρωπο.

Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες μεταξύ αθλητισμού και ποίησης

Ο πρώτος Ολυμπιακοί Αγώνες της σύγχρονης εποχής (με τη σύγχρονη εποχή εννοούμε το τέλος του δέκατου ένατου αιώνα) έγινε στην Αθήνα το 1896, καταζητήθηκαν από τον βαρόνο Pierre de Coubertin και, σε μια αρχική περίοδο, περιλάμβαναν και καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς. Από αυτά που κρατούνται μέχρι Στοκχόλμη το 1912 μέχρι Ολυμπιακοί Αγώνες του Λονδίνου το 1948, οι διαγωνισμοί στην αρχιτεκτονική, τη λογοτεχνία, τη μουσική, τη ζωγραφική και τη γλυπτική περιλάμβαναν πολλά ονόματα που είχαν πολύ μικρή σχέση με τον πραγματικό αθλητισμό.

Για να πω την αλήθεια, στο Ολυμπιακοί αγώνες κρατήθηκε σε Λονδίνο το 1948, οι λογοτεχνικοί διαγωνισμοί μάλιστα χωρίστηκαν σε δύο ακριβείς κατηγορίες ποίησης, αυτό έπος είναι αυτό λυρικός. Εκείνη τη χρονιά που αργότερα αποδείχθηκε ότι ήταν η τελευταία στην οποία η Ολυμπιακοί αγώνες ήταν και καλλιτεχνικά, το χρυσό μετάλλιο στον τομέα της λυρικής ποίησης πήγε στον Φινλανδό Aale Tynniγια το οποίο ειλικρινά δεν μπορούσα να σας πω τίποτα, ενώ ο τελευταίος Ολυμπιονίκης της επικής ποίησης ήταν ένας Ιταλός, από την Τεργέστη Τζιάνι Στούπαριτς.

Με ή χωρίς συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ο συνδυασμός αθλητισμού/ποίησης δεν υποβιβάζεται μόνο στην αρχαία Ελλάδα. Χωρίς να χρειάζεται να φύγω στο εξωτερικό ή να ενοχλήσω το άφθαρτο Βατί, μέσα Ιταλία πολλοί ποιητές έχουν αφιερώσει τους στίχους τους στον αθλητισμό: από τον Λεοπάρντι μέχρι τον Σάμπα οι αθλητικοί αγώνες, το ποδόσφαιρο στην περίπτωσή τους, ήταν πηγές έμπνευσης και μεταφορές για τη ζωή. Απόδειξη ότι η ποίηση διαπερνά, κρυφά παντού και τρέφεται με όλες τις ανθρώπινες εκδηλώσεις, όταν η ζωηρή ευαισθησία του ποιητή ξέρει να την πιάνει και να την λέει. Ο αθλητισμός, με τα μεγάλα συναισθήματα που προσφέρει, δεν ξεφεύγει από αυτόν τον εικονικό κανόνα.

Μια περιέργεια μεταξύ αθλητισμού και ποίησης

Ένα εξαιρετικό πράγμα σχετικά με το ζεύγος αθλητισμού/ποίησης συμβαίνει κάθε χρόνο Μεντεγίν στην Κολομβία όπου, στη δεκαετία του '90, ορισμένοι από τους διαχειριστές του είχαν τη λαμπρή ιδέα να βελτιώσουν τις κοινωνικές συνθήκες επενδύοντας σε πολιτιστικές και αθλητικές εγκαταστάσεις. Η πρωτοβουλία έλαβε ευρεία υποστήριξη τόσο πολύ ώστε, το 1991, η Διεθνές φεστιβάλ ποίησης.

Μεντεγίν, προφανώς, αποδεικνύεται ότι είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα μέρη λόγω της εκτεταμένης εγκληματικότητας και με αυτή την όμορφη πρωτοβουλία ορθώς θεωρήθηκε ότι μεταφράζεται όλη η πιθανή εγκληματικότητα που υπάρχει στην περιοχή σε θετική ενέργεια που επιτρέπει να εκφραστεί ο αθλητισμός. Ο πολιτισμός και η ποίηση έγιναν τότε σε αυτό το πλαίσιο, αυτή η ναυαρχίδα που ολοκληρώνει το έργο.