Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ισορροπία του σεισμού που έπληξε τη συνοριακή περιοχή μεταξύ Συρίας και Τουρκίας στις 6 Φεβρουαρίου, «θα μπορούσε να ξεπεράσει τους 20 χιλιάδες νεκρούς». Όπως εξηγεί κανείς είδος επί Φύσεις, Τα θύματα του σεισμού προκαλούνται κυρίως από την κατάρρευση κτιρίων. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο, πολλοί από τους ανθρώπους που επλήγησαν από τον σεισμό στην Τουρκία ζουν σε κατασκευές κατασκευασμένες από τοιχοποιία, χωρίς τη χρήση φέρουσας κατασκευής από οπλισμένο σκυρόδεμα. Αυτό τους καθιστά πολύ πιθανό να υποστούν σοβαρές ζημιές από σεισμό.

Σε μια μελέτη δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάρτιο στις Εδαφοδυναμική και Αντισεισμική Μηχανική, ο Arzu Arslan Kelam του Τεχνικού Πανεπιστημίου Μέσης Ανατολής, Άγκυρα, πρότεινε ότι το κέντρο της πόλης της Γκαζιαντέπ θα υποστεί μέτριες έως σοβαρές ζημιές εάν χτυπηθεί από σεισμό 6,5 Ρίχτερ. Αυτό συμβαίνει επειδή τα περισσότερα υπάρχοντα κτίρια είναι κατασκευές χαμηλού ύψους από τούβλα, χτισμένες πολύ κοντά το ένα στο άλλο.

Το 1999, ένας σεισμός 7,4 Ρίχτερ έπληξε 11 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Izmit της Τουρκίας, σκοτώνοντας περισσότερους από 17.000 ανθρώπους και αφήνοντας πάνω από 250.000 άστεγους. Μετά από εκείνη την τραγωδία, η τουρκική κυβέρνηση εισήγαγε νέους οικοδομικούς κανονισμούς και υποχρεωτικό σύστημα ασφάλισης σεισμού. Ωστόσο, πολλά από τα κτίρια που επλήγησαν από τον σεισμό αυτής της εβδομάδας χτίστηκαν πριν από το 2000.

Τα πράγματα είναι χειρότερα στη Συρία, όπου περισσότερα από έντεκα χρόνια σύγκρουσης έχουν καταστήσει αδύνατη την επιβολή των οικοδομικών προτύπων. Ο σεισμός έπληξε τις βορειοδυτικές περιοχές της Συρίας, με κτίρια να καταρρέουν στο Χαλέπι και την Ιντλίμπ. Ορισμένα κτίρια που έχουν υποστεί ζημιές από τον πόλεμο στη Συρία έχουν ξαναχτιστεί με υλικά χαμηλής ποιότητας, καθιστώντας τα ακόμη πιο ευάλωτα.

Το παιχνίδι των πλακών

Οπως και γράφει το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας (INGV), η περιοχή που επλήγη από το γεγονός που βρίσκεται μεταξύ «νότια Τουρκία και βόρεια Συρία έχει υποστεί σημαντικούς και καταστροφικούς σεισμούς στο παρελθόν, όπως εκείνους του 859 μ.Χ., 1124 (Μ._μικρό 6.9) και 1513 (M_μικρό 7,4). Στα σύνορα με τη Συρία, κοντά στην πόλη Χαλέπι, ο σεισμός της 13ης Αυγούστου 1822 (Μ._μικρό 7.4) που προκάλεσε έναν εκτιμώμενο αριθμό θυμάτων μεταξύ 20.000 και 60.000».

Σχετικά με τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου 2023, όπως εξηγεί ο Alessandro Amato, επικεφαλής του Κέντρου Προειδοποίησης Τσουνάμι της INGV, «δύο κύρια σεισμικά γεγονότα σημειώθηκαν στα σύνορα μεταξύ Συρίας και Τουρκίας. Το πρώτο, που καταγράφηκε στις 02:17 ώρα Ιταλίας, είχε μέγεθος 7,9 και προκλήθηκε από το ρήγμα της Ανατολικής Ανατολίας, το ένα με προσανατολισμό Βορειοανατολικό – Νοτιοδυτικό, από την ακτή έως τη Μαλάτια, το οποίο εκτείνεται σε μήκος πάνω από 200 χιλιόμετρα. Σε αυτό το πρώτο γεγονός, «η πλάκα της Ανατολίας κινήθηκε προς το Αιγαίο Πέλαγος προς τα δυτικά, ως συνέπεια της ώθησης από Νότο προς Βορρά της αραβικής πλάκας, με κίνηση προς τα αριστερά. Ο πρώτος σεισμός προκάλεσε μια εκτιμώμενη μετατόπιση περίπου τρία μέτρα του οικοπέδου της Ανατολίας».

Ένα δεύτερο σοκ σημειώθηκε στις 11:24 π.μ., ώρα Ιταλίας, και είχε μέγεθος 7,5 Ρίχτερ. Όπως πάντα εξηγεί ο Amato, αυτός ο δεύτερος σεισμός «που αρχικά αποδόθηκε στο ίδιο ρήγμα, στην πραγματικότητα αποδόθηκε στη συνέχεια σε ένα δεύτερο ρήγμα, με προσανατολισμό Ανατολής-Δύσης, το οποίο σχηματίζει οξεία γωνία με το πρώτο ρήγμα. Θα μπορούσε να είναι ένα ρήγμα γνωστό ως ρήγμα Surgu, που ενεργοποιείται σε μήκος περίπου 100 χιλιομέτρων. Αυτό το ρήγμα πραγματοποίησε επίσης μια κίνηση προς τα αριστερά με εκτιμώμενο τοπικό μέγιστο σε βάθος σχεδόν δέκα μέτρων. Τώρα το μετασειμική δόνηση εστιάζουν και στα δύο ρήγματα».

Θα κρατήσει πολλά χρόνια ακόμα

Σε σύγκριση με τη διάρκεια της ακολουθίας των μετασειμική δόνηση, ο Amato εξηγεί ότι «σίγουρα θα κρατήσει για χρόνια». Ισχυρές δονήσεις θα μπορούσαν ακόμα να καταγραφούν τις επόμενες ημέρες, αλλά όσο περνά ο καιρός οι δονήσεις θα μειωθούν σε ένταση σε επίπεδο που δεν είναι πλέον αντιληπτό από τον πληθυσμό και χωρίς να προκληθούν περαιτέρω ζημιές. Μάλιστα, ο σεισμολόγος εξηγεί: «η ακολουθία των μετασειμική δόνηση θεωρείται τελειωμένο όταν η σεισμικότητα υποβάθρου, δηλαδή η σεισμικότητα που χαρακτηρίζει κανονικά μια περιοχή, επανέλθει στα αρχικά της επίπεδα, δηλαδή σε αυτά πριν από το σεισμικό γεγονός. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, οι σεισμοί εξακολουθούν να καταγράφονται στις περιοχές που επλήγησαν από τον σεισμό του 2016 στην περιοχή Norcia και Amatrice, επομένως μετά από περισσότερα από έξι χρόνια, η μετασειμική δόνηση δεν έχει ακόμη καταλήξει, αν και τώρα πρόκειται για όλο και μικρότερες δονήσεις. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι τόσο η κατανόηση πότε τελειώνει η φάση μετασειμική δόνησηαλλά μάλλον πότε θα σταματήσουν οι έντονες δονήσεις ικανές να προκαλέσουν περαιτέρω ζημιές και αυτό δεν είναι πολύ προβλέψιμο, ακόμα κι αν τις επόμενες μέρες η ένταση των δονήσεων θα τείνει να μειωθεί».

Η ενεργοποίηση ενός ρήγματος μπορεί να ενεργοποιήσει παρακείμενα ρήγματα, προκαλώντας αυτό που ορισμένοι αποκαλούν «σεισμική επιδημία», ωστόσο σύμφωνα με τον Amato, δεν υπάρχει κίνδυνος να φτάσει στην Ιταλία. Σαφώς αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να υπάρξουν σεισμοί στην Ιταλία, αλλά αν συνέβαιναν, δύσκολα θα μπορούσαν να θεωρηθούν συνέπεια των σεισμικών γεγονότων που επηρεάζουν την περιοχή μεταξύ Τουρκίας και Συρίας.

Βελτιώστε τοέγκαιρη προειδοποίησηαλλά πάνω από όλα κατασκευή

Ένα συχνά συζητούμενο θέμα μετά από σεισμικά γεγονότα είναι η δυνατότητα έγκαιρης προειδοποίησης του πληθυσμού. Δεδομένου ότι οι ειδικοί πιστεύουν ότι δεν είναι δυνατό να προβλεφθούν οι σεισμοί, μια άλλη προσέγγιση με αυτή την έννοια αντιπροσωπεύεται απόέγκαιρη προειδοποίηση, ένα σύστημα που επιτρέπει την ειδοποίηση του πληθυσμού πριν από την άφιξη της ισχυρότερης δόνησης που προκλήθηκε από τον σεισμό. Αυτά τα συστήματα εκμεταλλεύονται ένα δίκτυο αισθητήρων που τοποθετούνται κοντά στη σεισμική πηγή. Ο χρόνος για την επίτευξη ασφάλειας δίνεται από τη διαφορά μεταξύ της στιγμής άφιξης των σεισμικών κυμάτων S, των κυμάτων με το μεγαλύτερο πλάτος και ικανά να προκαλέσουν ζημιά και της στιγμής κατά την οποία εκτοξεύεται ο συναγερμός.

Όπως εξηγεί ο Amato: «για τις περιοχές που βρίσκονται σε άμεση γειτνίαση με το επίκεντρο, αυτή η χρονική περίοδος είναι πολύ μικρή για να μπορέσει κανείς να φτάσει σε ασφάλεια. Στη συγκεκριμένη περίπτωση του σεισμού μεταξύ Συρίας και Τουρκίας, πιθανότατα θα ήταν επίσης χρήσιμο να προειδοποιηθεί, για παράδειγμα, ο πληθυσμός της Μαλάτια, βόρεια του επίκεντρου με χρόνο προειδοποίησης περίπου 15-20 δευτερόλεπτα, χωρίς αρκετό χρόνο για εξοικονόμηση οι ίδιοι αν βρεθείτε στους επάνω ορόφους ενός κτιρίου που καταρρέει. Τα συστήματα των έγκαιρη προειδοποίηση δεν μπορούν να αποφύγουν τις καταρρεύσεις, αλλά μπορούν να επιτρέψουν στους ανθρώπους να προετοιμαστούν για τον σεισμό και τα κρίσιμα συστήματα (σιδηρόδρομοι, βιομηχανίες, νοσοκομεία) να κλείσουν έγκαιρα. Καταρρεύσεις όπως αυτές που παρατηρούνται στην Τουρκία και τη Συρία μπορούν να αποφευχθούν μόνο με γερές κατασκευές».

Στην Ιταλία, το Πανεπιστήμιο Federico II της Νάπολης και το INGV διεξάγουν μελέτη σχετικά με την εφαρμογή ενός έγκαιρη προειδοποίηση στην περιοχή του Στενού της Μεσσήνης, σχεδιασμένο πάνω από όλα για ταχεία προειδοποίηση σε περίπτωση τσουνάμι που προκαλείται από τοπικό σεισμό.