στο C. Alessandro Mauceri –

Τις τελευταίες ημέρες, ορισμένοι ανώτεροι ευρωπαίοι αξιωματούχοι ασφαλείας ανέφεραν ότι είχε προηγηθεί η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία από την αποστολή ρωσικών παραστρατιωτικών μαχητικών. 300 με 400 άνδρες, όλοι μέλη μιας από τις μεγαλύτερες ομάδες μισθοφόρων, θα έμπαιναν στους αυτονομιστές θύλακες του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ φορώντας πολιτικά ρούχα για να βάλουν τις βάσεις για τον πόλεμο. Μια στρατηγική που θυμίζει το 2014, όταν το Κρεμλίνο ανέπτυξε μισθοφόρους για να υποστηρίξει τη δράση των ανταρτών μαχητών στην ανατολική Ουκρανία. Σύμφωνα με τους Times, ωστόσο, οι Ρώσοι μισθοφόροι εισήλθαν στην Ουκρανία με στόχο να εξοντώσουν τον πρόεδρο Volodymyr Zelensky.
Ωστόσο, οι πραγματικοί στόχοι των μισθοφόρων δεν είναι βέβαιοι.
Αυτοί οι άνδρες είναι γνωστό ότι έφτασαν από τη Λιβύη και άλλες αφρικανικές χώρες μεταξύ τέλους Δεκεμβρίου και αρχών Ιανουαρίου: η παρουσία τους επιβεβαιώνεται από κρυπτικά μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από λογαριασμούς που σχετίζονται με μια από τις πιο ισχυρές ρωσικές ομάδες μισθοφόρων. «Είναι πολύ καλοί στο να παρακολουθούν την αντίσταση. Αλλά αμφιβάλλω ότι θα συμμετάσχουν σε άμεσες μάχες», ανέφερε για αυτούς η Independent.
Στην άλλη πλευρά του φράχτη, σε μια βιντεοσκοπημένη ομιλία, ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι μίλησε για την ανάγκη «να προστεθεί γρήγορα περισσότερο προσωπικό στον ουκρανικό στρατό και σε άλλους στρατιωτικούς σχηματισμούς». Κάποιοι νομίζουν ότι η αναφορά γίνεται στη λεγόμενη επιχειρησιακή εφεδρεία, η οποία ενεργοποιείται κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών και καλύπτει «μια ειδική χρονική περίοδο». Από την πλευρά του, ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Ντίμιτρο Κουλέμπα, σε συνέντευξή του στο Fox News, είπε ότι είχε λάβει δέσμευση από την κυβέρνηση Μπάιντεν ότι θα παρασχεθεί στην Ουκρανία «περαιτέρω θανατηφόρα βοήθεια», αλλά αρνήθηκε να δώσει λεπτομέρειες.
Μισθοφόροι θα παρατάσσονταν και στις δύο πλευρές.
Οι εποχές που οι πόλεμοι γίνονταν μόνο από ήρωες έτοιμους να πεθάνουν για να σώσουν την «πατρίδα» ανήκουν σε ένα παρελθόν που δεν υπάρχει πια. Σήμερα η χρήση ομάδων επαγγελματιών στους οποίους ανατίθενται «βρώμικες» δουλειές με αντάλλαγμα χρήματα και ασυλία είναι έθιμο.
Ακόμη και στην αρχαιότητα η χρήση στρατιωτών «προς πώληση» δεν ήταν ασυνήθιστη: στην Ανάβασή του, ο Ξενοφών μιλά για τους «Δέκα χιλιάδες» Έλληνες μισθοφόρους που προσέλαβε ο Κύρος ο νεότερος για να αρπάξουν τον θρόνο της Περσίας από τον αδελφό του Αρταξέρξη Β’. Αυτό που άλλαξε ίσως ήταν ο τρόπος με τον οποίο οι μισθοφόροι χρησιμοποιούνται ευρέως σήμερα. Σήμερα προτιμούμε να τους αποκαλούμε εργολάβους, ίσως σε μια προσπάθεια να ακυρώσουμε αυτή την αρνητική αύρα που πάντα συνδέονταν με αυτούς που πολεμούν και σκοτώνουν για χρήματα. Υπερ-εκπαιδευμένες ομάδες που παίζουν «στρατηγικούς» ρόλους σε διάφορα μέρη του πλανήτη. Το 2006, υπήρχαν προφανώς χιλιάδες μισθοφόροι που απασχολούνταν από το Υπουργείο Άμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ιράκ. Ο τότε υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Ντόναλντ Ράμσφελντ, δικαιολόγησε αυτή την επιλογή λέγοντας ότι ήταν βολικοί και χρήσιμοι στον τομέα. Αλλά κυρίως, όπως παραδέχτηκε ο ίδιος, δεν υπόκειται στον Κώδικα Στρατιωτικής Δικαιοσύνης. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν μπορούσε να κάνει πολλά όταν ξέσπασε το σκάνδαλο των «εργολάβων», κατηγορούμενοι για το 36% των καταχρήσεων και των βασανιστηρίων στη φυλακή του Αμπού Γκράιμπ στο Ιράκ.
Η συνήθης χρήση αμειβόμενων ενόπλων δυνάμεων βρίσκεται στη βάση της επιλογής πολλών χωρών (συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου και πολλών άλλων χωρών της ΕΕ) να μην υπογράψουν τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1989 για τους μισθοφόρους, η οποία απαγορεύει ρητά η χρήση.
Το 2007, τα Ηνωμένα Έθνη δημοσίευσαν μια μελέτη που έδειξε ότι, ακόμη και όταν προσλαμβάνονταν ως «φύλακες ασφαλείας», στην πραγματικότητα οι ιδιώτες εργολάβοι εκτελούσαν στρατιωτικά καθήκοντα. Δύο χρόνια αργότερα, το 2009, η Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσου των ΗΠΑ ανακοίνωσε την ανάπτυξη δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών στο Αφγανιστάν, λέγοντας ότι θα μπορούσαν «να συνοδεύονται από μια ομάδα 26-56.000 εργολάβων», ένας άλλος ευφημιστικός όρος για τους μισθοφόρους. Η Ρωσία δεν αποτέλεσε εξαίρεση: για παράδειγμα το 2014 στην Κριμαία, κατά την προσάρτηση της χερσονήσου στη Ρωσία.
Μισθοφόροι θα χρησιμοποιηθούν επίσης στη Λιβύη και στο Μάλι. Εδώ, ο Πρωθυπουργός του Μάλι, Choguel Kokalla Maïga, σε ομιλία του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών δήλωσε ότι «Η νέα κατάσταση που προκύπτει από το τέλος της επιχείρησης Barkhane θέτει το Μάλι μπροστά σε ένα τετελεσμένο γεγονός, εγκαταλείποντάς μας κατά κάποιο τρόπο στα μισά του δρόμου δρόμο και μας οδηγεί να εξερευνήσουμε μονοπάτια και μέσα για να εγγυηθούμε καλύτερα την ασφάλειά μας ανεξάρτητα ή με άλλους συνεργάτες». Τα κρούσματα δεν είναι σπάνια και στη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, πολλοί θα βρίσκονταν στο Κουρδιστάν Irq., έναν παράδεισο χάρη στις πετρελαϊκές εταιρείες που τα χρησιμοποιούν για να υπερασπιστούν τα κοιτάσματα πετρελαίου. Η πρωτεύουσα του Κουρδιστάν Ιρκ., το Ερμπίλ, φαίνεται να έχει μετατραπεί σε ανεπίσημη αγορά υπηρεσιών μισθοφόρων. Τα ΗΑΕ φέρεται να χρησιμοποίησαν μισθοφόρους των ειδικών δυνάμεων για να πολεμήσουν τους Χούτι στην Υεμένη. Και σύμφωνα με ορισμένες ανεπιβεβαίωτες πηγές, Αφρικανοί μισθοφόροι από χώρες όπως το Σουδάν, το Τσαντ και η Ερυθραία πολεμούν στην Υεμένη που έχει προσλάβει η Σαουδική Αραβία.
Ο ανάδοχος θα δραστηριοποιηθεί επίσης στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και στο Σουδάν. Σύμφωνα με τον Sergey Sukhankin, αναλυτή στο International Center for Policy Studies στο Κίεβο και στο Ίδρυμα Jamestown, αυτοί οι άνδρες είναι απασχολημένοι με την προστασία των ορυχείων, των αγωγών και των εγκαταστάσεων πετρελαίου της Συρίας με διαμάντια και πολύτιμα μέταλλα.
Οι ιδιωτικές πολιτοφυλακές είναι πλέον μεγάλες επιχειρήσεις με παγκόσμια εμβέλεια. Οι τρομοκράτες προσλαμβάνουν επίσης μισθοφόρους. Μια ομάδα με έδρα το Ουζμπεκιστάν φαίνεται να συνεργάζεται κυρίως με τζιχαντιστές εξτρεμιστές που εκτελούν εκπαιδευτικές λειτουργίες, εμπόριο όπλων ή επίλεκτα σώματα για ειδικές αποστολές.
Ακόμη και ορισμένες μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) θα στραφούν στον ιδιωτικό τομέα για να προστατεύσουν το προσωπικό τους σε αποστολές σε ζώνες συγκρούσεων.
Μισθοφόροι βρίσκονται επίσης στη θάλασσα: Οι διεθνείς ναυτιλιακές εταιρείες τους προσλαμβάνουν για να προστατεύουν τα πλοία τους που ταξιδεύουν στα πειρατικά ύδατα στον Κόλπο του Άντεν, στο Στενό της Μαλάκα και στον Κόλπο της Γουινέας.
Και μάλιστα στον κυβερνοχώρο. Εδώ ονομάζονται hackbacks: επιτίθενται σε χάκερ ή «χακάρουν» αυτούς που επιτίθενται σε δίκτυα πελατών. Χρησιμεύουν ως αποτρεπτικά μέσα: ένας χάκερ προτιμά να χτυπά ευκολότερους στόχους ή εταιρείες χωρίς hackback πίσω τους. Πρόκειται για μορφές «ενεργητικής άμυνας» που είναι παράνομες σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά σύμφωνα με ορισμένους είναι σε θέση να πάνε εκεί που δεν τα καταφέρνει ούτε η Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας, όπως συνέβη με την επίθεση ransomware WannaCry τον Μάιο του 2017, η οποία μολύνθηκε περισσότεροι από 230.000 υπολογιστές σε 150 χώρες.
Η χρήση μισθοφόρων αυξάνεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Από τις πέντε πιθανές «περιοχές» σύγκρουσης, ξηρά, θάλασσα, αέρας, διάστημα και κυβερνοχώρος, σε λιγότερο από 20 χρόνια, οι μισθοφόροι έχουν καταλάβει σχεδόν όλες (ο χώρος λείπει, αλλά ακόμη και αυτό μπορεί να αλλάξει: ο χώρος έχει ήδη ιδιωτικοποιηθεί με εταιρείες όπως η SpaceX , και είναι πιθανό ότι οι ιδιωτικοί ένοπλοι δορυφόροι μπορεί σύντομα να μπουν σε τροχιά γύρω από τη Γη).
Σήμερα οι μισθοφόροι δεν βρίσκονται πλέον σε μακρινές χώρες, κρυμμένοι από πολέμους για τους οποίους λίγα είναι γνωστά: είναι παντού. Η χρήση του «συμβολαιακού» στρατιωτικού είναι ο νέος τρόπος διεξαγωγής πολέμου. Όπου (ένοπλες) δυνάμεις αγοράζονται και πωλούνται όπως κάθε άλλο εμπόρευμα. Αυτό άνοιξε τα σύνορα σε νέα σενάρια: τι θα συνέβαινε αν οι υπερπλούσιοι γίνονταν υπερδυνάμεις όχι μόνο από βιομηχανική ή οικονομική άποψη, αλλά και ως στρατιωτική δύναμη; Ο κίνδυνος είναι να δούμε να ξεσπούν πόλεμοι χωρίς κράτη. Σήμερα ακόμη και οι πολυεθνικές προσλαμβάνουν μισθοφόρους. Εταιρείες που εργάζονται σε επικίνδυνα μέρη ή σε χώρες όπου βρίσκονται σε εξέλιξη ένοπλες συγκρούσεις.
Οι «ιδιώτες εργολάβοι» είναι η νέα παγκόσμια επιχείρηση. Και κανείς δεν ξέρει πόσα χρήματα κυκλοφορούν γύρω από αυτή την άνθηση της παράνομης αγοράς. Μια αγορά που δραστηριοποιείται ακόμη και στον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία.

(Φωτογραφία: Depositphotos).