ΜΠΑΡΙ – Πρώτα η φλυαρία, μετά οι πρώτες επιβεβαιώσεις. Η αμφιβολία μετατράπηκε σε βεβαιότητα, ήδη αργά το απόγευμα της Τρίτης. Η τριετής διακοπή της αλιείας αχινών στην Απουλία, που αποφάσισε το Περιφερειακό Συμβούλιο, δεν άφησε αδιάφορους όσους έχουν κυρίως οικονομική σχέση με τη θάλασσα και τους καρπούς της. Από την άλλη, ο αχινός ανήκει στη γαστρονομική παράδοση της Απουλίας. Τους μήνες με το ‘R’, όπως μας μάθαιναν όταν ήμασταν μικροί. Η αρχή ήταν να δοθεί χρόνος στους αχινούς να αναπτυχθούν και να φτάσουν στο σωστό μέγεθος για να ψαρευτούν κατά την περίοδο του βιολογικού κλεισίματος. Κάπως έτσι ήταν πριν χρόνια, όταν με τις πρώτες ζεστές ακτίνες του ήλιου, εγκαινιάστηκε η ναυτική περίοδος σε ένα πλαστικό τραπέζι, με ψωμί από την Αλταμούρα. Τότε, οι αχινοί -ανοιχτοί σε δίσκους στις γωνίες των δρόμων πολλών πόλεων της Απουλίας- δεν εξαφανίστηκαν ποτέ. Πολύ λιγότερο στους μήνες που ορίζει ο νόμος. Πιο μικρό και μικρότερο και πιο άδειο.

Μια μακρά παράδοση αυτή των αχινών που έχει τις ρίζες της ήδη στους αρχαίους Έλληνες πρώτα και μετά στους Ρωμαίους. Ο Quintus Orazio Flacco υποστήριξε ότι οι καλύτεροι αχινοί ήταν εκείνοι του Miseno. Ίχνη της κατανάλωσής τους έχουν ήδη βρεθεί στη Νεολιθική στις Νουράγκες της Σαρδηνίας. Από τον έναν αιώνα στον άλλο, περνώντας από τον ένα λαό στον άλλο, το Paracentrotus lividusγνωστός ως «θηλυκός σκαντζόχοιρος», του οποίου καταναλώνονται μόνο οι ώριμες, ογκώδεις και πορτοκαλί γονάδες, έχουν κατακτήσει μια αναντικατάστατη θέση στις συνήθειες και τα γούστα των Απουλιανών.

«Καταστρέφουμε τα πάντα – βροντούν στην αγορά στη via Brigata Regina – στη θάλασσα μας». Σύμφωνα με τον Pasquale di Terlizzi, αυτή της περιοχής της Απουλίας είναι η σωστή επιλογή: «Κανείς δεν ακολουθεί τους κανόνες και αυτά είναι τα αποτελέσματα». Οι κοντινοί πωλητές σηκώνουν τους ώμους τους από τους πάγκους. «Η θάλασσα δίνει και η θάλασσα παίρνει», συνεχίζει ο Αντόνιο που ψωνίζει από την αγορά και εντάσσεται στην ομόφωνη χορωδία των πλανόδιων πωλητών. «Σήμερα, οι αχινοί της Απουλίας είναι άδειοι και μικροί και κοστίζουν πολύ. Οι πελάτες δεν είναι πρόθυμοι να τα αγοράσουν γιατί δεν είναι πια αυτό που ήταν».

Ο Giovanni De Benedictis, ιδιοκτήτης της Pescheria στο κέντρο, έχει διαφορετική άποψη. «Αυτός ο νόμος τιμωρεί μόνο την Απουλία – εξηγεί – Συμφωνώ επίσης στο γεγονός ότι πρέπει να αποκλειστεί η αλιεία αχινών, αλλά με αυτόν τον τρόπο ευνοούμε την ξένη αγορά». Σύμφωνα με τον Ντε Μπενεδίκτη, στα τραπέζια της Απουλίας δεν θα λείψουν μάλιστα γαλλικά και ισπανικά. «Οι αχινοί από τη Γαλικία – υπογραμμίζει – κοστίζουν έως και 3 ευρώ ο καθένας στο ιχθυοπωλείο. Είτε αυτός ο αποκλεισμός γίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, δεδομένου ότι οι αχινοί δεν είναι ίδιοι εδώ και καιρό, είτε είναι άχρηστο».

Στη νότια ακτή του Μπάρι προς το Savelletri και το Torre Canne, όπου υπάρχουν πολλοί Απουλιανοί, ιδιαίτερα από το Μπάρι και το Μπρίντιζι, που συρρέουν στα εστιατόρια και chiringuito για να φας αχινούς στον ήλιο, οι διαθέσεις είναι διαφορετικές. «Για μένα είναι σωστό – λέει ένας ιστορικός εστιάτορας της περιοχής -. Δεν υπάρχουν άλλα στη θάλασσα. Όσοι εισπράττουν είναι μικροί και το κόστος παραμένει υψηλό. Τα αγοράζω από το εξωτερικό και σας διαβεβαιώνω ότι δεν είναι πάντα νόστιμα. Ήρθε η ώρα να σταματήσουμε και να δώσουμε την ευκαιρία στη θάλασσα να παίξει τον ρόλο της. Επιπλέον, οι τιμές έχουν αλλάξει και δεν είναι όλοι διατεθειμένοι να πληρώσουν τόσα πολλά για έναν σκαντζόχοιρο». Ακόμη, σύμφωνα με την επιχειρηματία, εδώ και καιρό κανείς δεν έχει συμμορφωθεί με τη διακοπή και αυτό έχει καθορίσει τη σημερινή κατάσταση. Από τη σειρά είναι άχρηστο να κλαίμε για το χυμένο γάλα: «Έχουμε τόσα πολλά να προσφέρουμε στους πελάτες μας. Το να συνεχίζεις να πουλάς αχινούς το καλοκαίρι είναι παράλογο». Ένας άλλος συνάδελφος που εργάζεται στο Torre Canne επαναλαμβάνει αυτό: «Εδώ και χρόνια, στα τραπέζια των εστιατορίων μας υπάρχουν μόνο αχινοί από το εξωτερικό. Οι αχινοί μας τελειώνουν τέλη Φεβρουαρίου. Μετά ό,τι αγοράζουμε έρχεται από την Κροατία, από την Ελλάδα. Μερικές φορές ακόμη και από τη Σικελία».

Για τον Fabrizio Tregua, ιδιοκτήτη του «Il Porticciolo» στο Μπρίντιζι, η αγορά για αχινούς έχει γίνει μια δύσκολη αγορά και δυσαρεστημένοι πελάτες: «Συμφωνώ απόλυτα με την εταιρεία. Έπρεπε να το είχαν αποφασίσει νωρίτερα. Η ζήτηση είναι πολύ υψηλή για να την ικανοποιήσει. Πάνω από όλα -εξηγεί- υπάρχει μια αγορά που δύσκολα ελέγχεται. Αν προσθέσετε σε αυτό ότι το κόστος έχει αυξηθεί και η ποιότητα έχει μειωθεί, δεν υπάρχουν πολλά παράπονα».

Το άγριο ψάρεμα από τη μια, λοιπόν, και το βιολογικό στάσιμο που έχει περιέλθει στη λήθη από την άλλη. Σήμερα η θάλασσα της Απουλίας ζητά διάλειμμα. Ανυπομονούμε για καλύτερες στιγμές. «Η ελπίδα – βροντοφωνάζουν από κοινού – είναι ότι ο νόμος θα εφαρμοστεί. Διαφορετικά η θυσία μας θα ήταν μάταιη».

CECERE BIOLOGY: ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ 5 ΧΡΟΝΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΕΙΣ ΜΕΓΕΘΗ ΑΛΙΕΥΣΗΣ

Ester Cecere, θαλάσσια βιολόγος, πρώτη ερευνήτρια του Cnr του Taranto, ο νόμος για το κλείσιμο του ψαρέματος αχινών πέρασε, τώρα οι Απουλιανοί θα πρέπει να εγκαταλείψουν τα δικά μας τουλάχιστον για τα επόμενα τρία χρόνια. Γιατί έφτασε σε αυτό;
«Η πρόταση πριν και ο νόμος μετά βασίστηκαν στην παρατήρηση της μείωσης, έως και 80 τοις εκατό, της πληθυσμιακής πυκνότητας των βρώσιμων εχινόδερμων στο βαθυμετρικό εύρος μεταξύ 3 και 20 μέτρων.

Η αλιεία αχινών μέχρι στιγμής ρυθμίζεται από το υπουργικό διάταγμα της 12ης Ιανουαρίου 1995, το οποίο επέτρεπε στους αθλητικούς ψαράδες της ελεύθερης κατάδυσης να το εξασκούν μόνο με το χέρι. Με κάποιες διαφορές: ο επαγγελματίας ψαράς δεν μπορούσε να πιάσει περισσότερα από χίλια δείγματα την ημέρα, ο αθλητικός ψαράς όχι περισσότερα από πενήντα. Χωρίς να ξεχνάμε ότι το ελάχιστο μέγεθος σύλληψης του σκαντζόχοιρου δεν θα μπορούσε να είναι μικρότερο από 7 εκατοστά σε συνολική διάμετρο, συμπεριλαμβανομένων των πτερυγίων. Απαραίτητοι κανόνες γιατί οι αχινοί χρειάζονται τουλάχιστον πέντε χρόνια για να φτάσουν τα 7 εκατοστά σε διάμετρο. Αυτά τα μέτρα σαφώς δεν ήταν αρκετά.

Η μείωση του πληθυσμού των αχινών είναι πρόβλημα μόνο στην Απουλία;
“Απολύτως όχι. Ο Ισραηλινός ερευνητής Erez Yeruham, του Εργαστηρίου Ωκεανογραφικής και Λιμνολογικής Έρευνας στη Χάιφα, είπε ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια, κατά μήκος των ακτών του Ισραήλ και του Λιβάνου, ο πληθυσμός μειώθηκε δραστικά. Αυτή η ανησυχητική μείωση δεν προκλήθηκε μόνο από την υπεραλίευση, αλλά και με ανταγωνισμό τροφής με κουνελόψαρο, ένα εξαιρετικά διεισδυτικό ξένο είδος, και με αύξηση πάνω από 3°C στη θερμοκρασία της θάλασσας. Η βέλτιστη θερμοκρασία για την ανάπτυξη των μπούκλων, στην πραγματικότητα, είναι μεταξύ 18 και 22°. Σε υψηλότερες θερμοκρασίες, η ανάπτυξη επιβραδύνεται κάτω για να σταματήσει στις 28° Ο εκτιμώμενος ρυθμός ανάπτυξης είναι 1 εκ. ετησίως. Για τους σκοπούς της προστασίας των πληθυσμών του Paracentrotus lividus, είναι εξαιρετικά σημαντικό να προσδιοριστεί το ελάχιστο μέγεθος των ατόμων που θα αλιεύονται».

Λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα κατάσταση, γιατί να μην σκεφτείτε την εκτροφή τους;
«Πριν από λίγα χρόνια, στο Irsa Cnr Thalassograph στον Τάραντα, διεξήχθη το Report Project (Μείωση της Επιβίωσης μέσω Πολυκαλλιέργειας Στρειδίων και Αχινών στις θάλασσες του Τάραντα), που είχε ως στόχο την αναπαραγωγή δύο εδώδιμων ειδών ταυτόχρονα: το τοπικό στρείδι ( Ostrea edulis) και ο αχινός Paracentrotus lividus που τρέφονται με φύκια και μικρά ζώα, θα είχαν καθαρίσει τα κελύφη των στρειδιών στα οποία εγκαθίστανται τα πρώτα. Πράγματι, η καθαριστική δράση των αχινών ήταν αξιοσημείωτη, αλλά οι μεγάλοι χρόνοι ανάπτυξής τους δεν καθιστούν την εκτροφή τους οικονομικά βιώσιμη. Στο Διεθνές Ναυτικό Κέντρο Torregrande στη Σαρδηνία, από το 2017 γίνεται προσπάθεια εκτροφής αχινών προωθώντας την αναπαραγωγή τους στο εργαστήριο. Από αυτή την άποψη, τα προβλήματα αντιπροσωπεύονται από το χαμηλό ποσοστό επιβίωσης των προνυμφών και των νεαρών ατόμων και από τον μειωμένο αριθμό προνυμφών που υφίστανται μεταμόρφωση. Στην πραγματικότητα, από τα γονιμοποιημένα αυγά προέρχεται μια πλαγκτονική προνύμφη η οποία γεννά έναν μικρό αχινό που γίνεται βενθικός. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, τα έργα που διεξάγονται σήμερα και όχι η εκτροφή του σκαντζόχοιρου, στοχεύουν στην πάχυνσή του ή μάλλον στην ωρίμανση και συνακόλουθη αύξηση του μεγέθους των γονάδων».

Θα έχει θετικά αποτελέσματα ο εγκεκριμένος νόμος;
“Ναι. Η τριετής αναστολή της αλιείας αχινών κατά μήκος της ακτής της Απουλίας είναι ευπρόσδεκτη. Όπως πάντα, καλούμαστε να την καταναλώνουμε υπεύθυνα και να την παρακολουθούμε συνεχώς”.