Οι προοπτικές ανάπτυξης των οικονομιών της ζώνης του ευρώ βελτιώνονται. Και καλά νέα έρχονται και από την Αθήνα. Αλλά είναι πολύ νωρίς για να πούμε ότι η Ελλάδα έχει στραφεί πραγματικά. Υπάρχει κίνδυνος η κυβέρνηση να εγκαταλείψει τους μεταρρυθμιστικούς στόχους της χώρας.

Νέα ανάπτυξη

Τους τελευταίους μήνες, η εμπιστοσύνη στις προοπτικές ανάπτυξης των οικονομιών της ζώνης του ευρώ φαίνεται να έχει επανέλθει και, στην πραγματικότητα, οι εκτιμήσεις για το δεύτερο τρίμηνο του 2017 έχουν αυξηθεί στο 2,3% σε ετήσια βάση. Πολλοί άλλοι δείκτες υποδηλώνουν κάποια αισιοδοξία: από την ενίσχυση του ευρώ, στη μείωση του ποσοστού ανεργίας, στη μείωση της ποσότητας των απομειωμένων δανείων στο τραπεζικό σύστημα.

Καλά νέα έρχονται και από την Αθήνα. Όπως φαίνεται από το σχήμα 1, η οικονομία άρχισε να αναπτύσσεται ξανά: το δεύτερο τρίμηνο του 2017 καταγράφηκε η δεύτερη συνεχόμενη αύξηση του ΑΕΠ για ανάπτυξη, σε ετήσια βάση, 0,8%.

Φιγούρα 1

Στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων εννέα ετών βρίσκονται οι δείκτες Markit, οι οποίοι καταγράφουν το επίπεδο εμπιστοσύνης των διευθυντών στον μεταποιητικό κλάδο. Οι δημοσιονομικοί στόχοι που τέθηκαν στην τελευταία συμφωνία διάσωσης, όχι χωρίς εκπλήξεις, έχουν επιτευχθεί και κάποια μορφή αναδιάρθρωσης του χρέους θεωρείται πλέον δεδομένη. Πάνω απ’ όλα, στα τέλη Ιουλίου η Ελλάδα επέστρεψε στην έκδοση πενταετών τίτλων δημόσιου χρέους στις διεθνείς αγορές, ύψους περίπου 3,5 δισ. ευρώ, με τη ζήτηση να υπερβαίνει κατά πολύ την προσφορά.

Ωστόσο, είναι πολύ νωρίς για να καθοριστεί εάν η Ελλάδα έχει στραφεί πραγματικά. Το Σχήμα 2 το συγκρίνει με τη Γερμανία, την Ισπανία και την Ιταλία από την έναρξη της Μεγάλης Ύφεσης μέχρι σήμερα. Ενώ η Γερμανία άρχισε να αναπτύσσεται ξανά το 2008 και τώρα έχει κατά κεφαλήν εισόδημα περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από το προ κρίσης, η Ισπανία και εν μέρει η Ιταλία, αφού έχασαν περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες του κατά κεφαλήν εισοδήματος, άρχισαν να αναπτύσσονται και πάλι στην κορυφή ξεκινώντας από το 2014. Η Ελλάδα, από την άλλη, έχει υποστεί οκτώ χρόνια ύφεσης και, μετά από μείωση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά περίπου 25 ποσοστιαίες μονάδες, αγωνίστηκε να ανακάμψει εκτός από τα θετικά στοιχεία των δύο τελευταίων κατάλυμα. Η ανεργία εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλή, πάνω από το 20%, ενώ το δημόσιο χρέος, κυρίως προς τους επίσημους πιστωτές, ανέρχεται σε 314 δισ. ευρώ.

Σχήμα 2

Συναγερμός για μεταρρυθμίσεις

Ο κίνδυνος είναι ότι οι πρώτοι βλαστοί ανάπτυξης θα μπορούσαν να εκτρέψουν την κυβέρνηση από τους μεταρρυθμιστικούς στόχους της χώρας, σε μια προσπάθεια να ανακτήσει τη συναίνεση ενός εκλογικού σώματος που το θεωρεί πολύ κοντά στην τρόικα. Φέτος το καλοκαίρι ο πρώτος κώδωνας κινδύνου. Η κυβέρνηση ακύρωσε εν μέρει μια πρόσφατη μεταρρύθμιση του πανεπιστημίου, καταργώντας μέτρα που εμπόδιζαν τους φοιτητές από την επανάληψη των εξετάσεων (στην Ιταλία γνωρίζουμε κάτι για αυτό), η οποία ευνόησε την κινητικότητα των καθηγητών και επέτρεψε τη δημιουργία μεταπτυχιακών προγραμμάτων στα αγγλικά, σχεδιασμένα να προσελκύουν ξένους Φοιτητές. Ενώ η πρόσφατη επανέναρξη της δίκης κατά του πρώην προέδρου της Elstat, η εθνική στατιστική υπηρεσία, Andreas Georgiu, που κατηγορείται ότι ανέφερε τιμές ελλείμματος υψηλότερες από τις πραγματικές για να επιβάλει μέτρα λιτότητας, σηματοδοτεί την επιρροή της πολιτικής σφαίρας σε αυτό το δικαστικό . Μάλιστα, η δίκη άνοιξε ξανά παρά το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία επιβεβαίωσε την ορθότητα των διαδικασιών που ακολούθησε ο Georgiu. Τέλος, μόλις πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκε η αναστολή όλων των δραστηριοτήτων στην Ελλάδα από την Eldorado Gold, μια καναδική μεταλλευτική εταιρεία και έναν από τους κύριους εργοδότες στη χώρα, η οποία κατήγγειλε έτσι τις καθυστερήσεις στη χορήγηση αδειών παρά τις πολλές υποσχέσεις που προφανώς έλαβε. από την κυβέρνηση. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ελλάδα ξεπερνιέται με 137 χώρες ταξινόμηση Κάνοντας δουλειές της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Από την άλλη πλευρά, αν αληθεύει ότι η Ελλάδα αντιμετώπισε μια πιο σοβαρή κρίση από αυτή που βίωσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια της μεγάλης ύφεσης, είναι επίσης αλήθεια ότι, όπως έγραψε ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Κένεθ Ρόγκοφ, έχει επίσης επωφεληθεί από ένα από τα πιο γενναιόδωρα προγράμματα διάσωσης στην πρόσφατη ιστορία, αξίας περίπου 326 δισεκατομμυρίων ευρώ από το 2010. Και, στην πραγματικότητα, εάν, όπως στο σχήμα 3, επεκτείνουμε τον χρονικό ορίζοντα στο 1999, το έτος εισαγωγής του ευρώ, αντιλαμβανόμαστε ότι είναι η χώρα μας και όχι η Ελλάδα που καταγράφει τα πιο απογοητευτικά αποτελέσματα όσον αφορά την ανάπτυξη του κατά κεφαλήν πλούτου. Είναι λοιπόν δύσκολο για την Ελλάδα να ρίξει όλη την ευθύνη στο ευρώ, στην τρόικα και στα μέτρα λιτότητας.

Εικόνα 3

Η οικονομική επιστήμη διδάσκει ότι οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια των φάσεων επέκτασης, για να αποτραπεί η επιδείνωση της κατάστασης από τα μέτρα λιτότητας, καθώς και να επιβαρυνθούν οι οικογένειες και οι επιχειρήσεις που ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα. Το αντίθετο από αυτό που έχει κάνει η Ελλάδα και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ας ελπίσουμε ότι η ιστορία δεν θα επαναληφθεί.

Νικόλα Μπόρι

Είναι ερευνητής στο Luiss Guido Carli από το 2009. Μετά από πτυχίο και μεταπτυχιακό στην Πολιτική Οικονομία στο Πανεπιστήμιο Bocconi, απέκτησε διδακτορικό στα Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. Οι κύριοι ερευνητικοί του τομείς είναι η τιμολόγηση περιουσιακών στοιχείων και η διεθνής χρηματοδότηση. Η εργασία του Sovereign Risk Premia (με τον Adrien Verdelhan) κέρδισε το βραβείο καλύτερου χαρτιού από το ABI Country Risk Forum και το βραβείο WRDS Best Paper 2010 από την European Financial Management Association.