Ο πρώην καπιστράνας στρατιώτης έγινε 99 ετών Domenico Condello, ο οποίος γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1923, κατάφερε να επιστρέψει στην πατρίδα του στα τέλη του 1945, αφού δραπέτευσε από ένα γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ελλάδα. Θυμάται ακόμα, και με σαφήνεια, τα πιο σημαντικά επεισόδια της ζωής του και, κυρίως, όσοι τον είδαν διέταξαν το 1943, σε ηλικία μόλις είκοσι ετών, να τον στείλουν στο μέτωπο του πολέμου. Εδώ και χρόνια μένει, με την οικογένειά του, σε ένα σπίτι χτισμένο στην αγροτική περιοχή «Φωσανάρι», από όπου μπορεί να δει και μέρος του κατοικημένου κέντρου. του Capistrano, για να ακούσει τις καμπάνες της εκκλησίας να χτυπούν και όπου ζει και ο γιος του Fortunato που εκτός από τον φροντίζει έχει εκεί εργαστήριο για σφυρηλάτηση πηλού και δημιουργία διαφόρων και καλλιτεχνικών αντικειμένων. Η μνήμη του είναι πάντα γραμμική και ακριβής.

«Με κάλεσαν στα όπλα – θυμάται ο Domenico Condello – τον Σεπτέμβριο του 1943 στο 309ο Σύνταγμα του Βασιλικού Πεζικού και δείπνησα στο Μιλάνο. Στη συνέχεια, με το σύνταγμά μου, κατατάχθηκα στο νησί της Ρόδου, όπου βρισκόμασταν δίπλα στους Γερμανούς που όμως όταν με την ανακωχή από συμμάχους γίναμε εχθροί, αιχμαλωτιστήκαμε, ενώ ο διοικητής ναύαρχος. Εμίλιο Καμπιόνε πυροβολήθηκε από τους Ναζί που τον κατηγόρησαν για προδοσία. «Με τους επιζώντες συντρόφους και αιχμαλώτους – θυμάται ο Κοντέλο – με πήγαν στη Μακεδονία και με έκλεισαν σε ένα ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου οι Ιταλοί κρατούμενοι αντιμετωπίζονταν σαν αριθμοί και ο καθένας από εμάς είχε χάσει την ταυτότητά του για να αναγνωριστεί με τον αριθμό που ήταν χαραγμένος στο δική μου μεταλλική πλάκα. Εγώ, από τον Domenico Condello, έγινα νούμερο 354».

Ακόμα οδυνηρή είναι η ανάμνηση του Ντομένικο όταν το λέει αυτό οι Γερμανοί, αποχωρώντας από τη Μακεδονία λόγω της προέλασης των συμμάχων, ανάγκασαν τους αιχμαλώτους να τους ακολουθήσουν με σκοπό να τους απελάσουν στη Γερμανία στα στρατόπεδα συνεννόησης. Κατά τη διάρκεια αυτής της υποχώρησης πολλοί κατάφεραν να διαφύγουν και μεταξύ αυτών και ο Ντομένικο που κατάφερε να φτάσει στα Σκόπια με τρένο, αφού πούλησε τα παπούτσια του για να αγοράσει εισιτήριο. Στη Θεσσαλονίκη ο Κοντέλλο επιβιβάστηκε μαζί με άλλους πρώην κρατούμενους για το λιμάνι της Νάπολης, απ’ όπου πεζός έφτασε στο Καπιστράνο, δίνοντας τέλος στην πείνα, στα βάσανα, στις πάσης φύσεως ταπεινώσεις.

© Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος