Κόσμος – Την άνοιξη του 1917 η συνάντηση ενός καλλιτέχνη και ενός από τα πιο καθιερωμένα ονόματα της μόδας γέννησε μια φιλία συνυφασμένη με αμοιβαίες εμπνεύσεις που προοριζόταν να παράγει εξαιρετικά αποτελέσματα.
Το όνομά του ήταν Πάμπλο Πικάσο και έμελλε να μπει στο ροζ από τους πιο περιζήτητους ζωγράφους στο Παρίσι, ενώ η Γκαμπριέλ Σανέλ (για όλη η Κοκό) είχε ξεκινήσει την καριέρα της ως μιλινέ και έγινε καθιερωμένη σχεδιάστρια με τα καταστήματά της που άνοιξαν στο Παρίσι (1910). , Deauville (1912) και Biarritz (1915).
Η διαίσθηση και η ακόρεστη επιθυμία για μάθηση την οδήγησαν να περιτριγυριστεί από μουσικούς, συγγραφείς και ζωγράφους και μάλιστα να γίνει προστάτης, βοηθώντας οικονομικά τον Στραβίνσκι, τον ποιητή Πιερ Ρεβερνί και τον Ζαν Κοκτώ σε πολλές περιπτώσεις.
Η Mademoiselle άρχισε σύντομα να γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι του παριζιάνικου καλλιτεχνικού και πνευματικού σύμπαντος της εποχής, σε σημείο να δηλώνει ότι είχε μάθει «αυστηρότητα από καλλιτέχνες».

Πάμπλο Πικάσο, Τρεις γυναίκες κοντά σε ένα σιντριβάνι, 1921, Παστέλ σε χαρτί εφαρμοσμένο σε καμβά, 51 x 66 εκ., Ιδιωτική συλλογή | Ευγενική προσφορά Tobias Mueller Modern Art, Ζυρίχη © Succession Pablo Picasso, VEGAP, Μαδρίτη, 2022

Ο Πικάσο και η Σανέλ συνεργάστηκαν επαγγελματικά σε δύο περιπτώσεις, και οι δύο με τον Ζαν Κοκτώ: στην κωμωδία Αντιγόνη (1922) και στο μπαλέτο του Serge Diaghilev, Le Train Bleu (1924). Η συνάντησή τους είναι το επίκεντρο της έκθεσης που θα είναι ευπρόσδεκτη από την αρχή από 11 Οκτωβρίου στις αίθουσες του Museo Nacional Thyssen-Bornemisza στη Μαδρίτηπου θα ενώσει την τέχνη και τη μόδα σε ένα πρωτότυπο εκθεσιακό έργο.
Η Chanel δεν ήταν μόνο μια σπουδαία στυλίστρια, αλλά χρησιμοποίησε και το ταλέντο της στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Το ντεμπούτο της χρονολογείται από το 1911, όταν το ψάθινο καπέλο της μπήκε στη σκηνή Μπελ Αμίαπό τον Guy de Maupassant, που στηρίζεται στο κεφάλι της ηθοποιού Gabrielle Dorziat.
Η φήμη της Coco ήρθε μετά το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η νέα παρουσία των γυναικών στο χώρο εργασίας πυροδότησε την ανάγκη για πιο πρακτικά ρούχα. Η Chanel επέλεξε έτσι ένα χαλαρό και χωρίς ζώνη στυλ, κοντύνοντας τα ρούχα της για μεγαλύτερη ευκολία στην κίνηση, προσθέτοντας μεγάλες και πρακτικές τσέπες και εξαλείφοντας κάθε περιττό στολισμό.

Πάμπλο Πικάσο, Γυναίκα δίπλα στη θάλασσα, 1922, Λάδι σε καμβά, 48,3 x 58,4 εκ., Ινστιτούτο Τέχνης της Μινεάπολης, κληροδότημα του Putnam Dana McMillan. © Pablo Picasso Succession, VEGAP, Μαδρίτη, 2022

Την επιμέλεια της Paula Luengo, επικεφαλής του εκθεσιακού τμήματος του μουσείου, το δρομολόγιο Πικάσο / Σανέλ θα συγκεντρώσει μια εξαιρετική επιλογή ρούχων, αλλά κυρίως ελαιογραφίες, σχέδια και αντικείμενα δανεισμένα από αμερικανικά και ευρωπαϊκά μουσεία, καθώς και από ιδιωτικές συλλογές, και θα δει τη γενναιόδωρη συνεργασία των Almine και Bernard Ruiz-Picasso, Patrimoine de CHANEL και το εθνικό μουσείο Πικάσο του Παρισιού.

Περιπλανώμενος μεταξύ μόδας και τέχνης, ο επισκέπτης θα κληθεί να εξερευνήσει τέσσερις κύριες ενότητες που προχωρούν με χρονολογική σειρά, καλύπτοντας χονδρικά τα χρόνια από το 1910 έως το 1930. Σε αυτό το ταξίδι, η αλλαγή που εισήγαγε η Chanel στους τρόπους ντυσίματος ταυτίζεται με το διάλειμμα που προκαλείται από την αναπαράσταση της πραγματικότητας από τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες μέσω μη οπτικών αξιών. Η άμεση σύγκριση μεταξύ των σχεδίων του Chanel και του έργου του Picasso θα ανοίξει έναν κόσμο για την επίσημη σχέση μεταξύ των δύο δημιουργικών και για τους δεσμούς που συνδέουν τις αντίστοιχες δημιουργίες τους, αποτέλεσμα κοινών επιρροών και αμοιβαίου θαυμασμού.

Gabriele Chanel, Βραδινό φόρεμα, 1929-1930, Δαντέλα, μετάξι, τούλι και πούλιες. Patrimoine de Chanel, Παρίσι © CHANEL

Αν η Chanel δημιουργεί τη «στολή» της δυναμικής γυναίκας του εικοστού αιώνα, ο Picasso διατυπώνει έναν νέο κανόνα οπτικής ομορφιάς που γίνεται το στυλ του. Εαυτός “Στιλ Chanel και κυβισμός” θα αποκαλύψει την επιρροή των επίσημων γλωσσών του μεγάλου καλλιτεχνικού κινήματος στο έργο της couturière – εμφανής στα φορέματα με ίσιες και γωνιακές γραμμές και στην προτίμηση για τούβλα χρώματος, μαζί με μαύρο, λευκό και μπεζ – η δεύτερη ενότητα, με τίτλο “Όλγα Πικάσο”, εστιάζει στα πολλά πορτρέτα που έκανε ο κύριος της πρώτης του γυναίκας, της Ρωσίδας χορεύτριας Olga Khokhlova, μιας πιστής πελάτισσας της Chanel. Ο Πικάσο και η Όλγα παντρεύτηκαν στο Παρίσι τον Ιούλιο του 1918. Γνωρίστηκαν στη Ρώμη στις αρχές του 1917 ενώ ο ζωγράφος δούλευε στα σκηνικά του Παρέλαση. Στα πολυάριθμα πορτρέτα της συζύγου του που απεικονίζει ο Πικάσο σε στοχαστικές πόζες, με σκοπό να διαβάσει, να γράψει ή να ράψει, τα ρούχα που φοράει η Όλγα αποκαλύπτουν ξεκάθαρα το κομψό στυλ της Chanel με το γραμμικό και απλό κόψιμο. Η Όλγα έπρεπε να νιώθει άνετα με τα χαλαρά μοντέλα του στυλίστα, άνετα φορέματα, προσαρμοσμένα στην κίνηση του σώματος, που διέπονται από τις ίδιες αρχές του πρώιμου σύγχρονου χορού.
Η έκθεση περιλαμβάνει μερικές δημιουργίες Chanel που έγιναν εκείνα τα χρόνια, οι οποίες δημιουργούν έναν τέλειο διάλογο με τα ρούχα της Όλγας και με το στυλ της, όπως προκύπτει από τα πορτρέτα που εκτίθενται, όπως το Πορτρέτο της Όλγας Χόχλοβα (1917) από το Fondation Marie Anne Poniatowski Krugier, il Πορτρέτο της Όλγας με γούνινο γιακά (1923) από το Fundación Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte, Μαδρίτη και το σχέδιο με κάρβουνο Όλγα με Γιρλάντα λουλουδιών (1920) από το εθνικό μουσείο Πικάσο-Παρίσι, δανεικό στο Musée des Beaux-Arts de Lille.

Pablo Picasso, Untitled / Arlequin and Pulcinella, 1924, Tempera σε χαρτί, 29,5 x 23,7 cm, Fundación MAPFRE Συλλογές © Succession Pablo Picasso, VEGAP, Μαδρίτη, 2022

Το κοινό πάθος (και έμπνευση) της Κοκό και του Πικάσο για την κλασική Ελλάδα είναι εμφανές στην ενότητα με τίτλο “Αντιγόνη”, Η σύγχρονη διασκευή της όπερας του Σοφοκλή από τον Κοκτώ, που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Παρίσι το 1922 με σκηνικά και μάσκες του Πικάσο και κοστούμια του Σανέλ.
Το καλοκαίρι του 1922 ο Jean Cocteau έγραψε μια συνοπτική εκδοχή της τραγωδίας του Σοφοκλή, το πρώτο επαγγελματικό έργο που αφορούσε τόσο τον Πικάσο όσο και τον Σανέλ. Έκανε το ντεμπούτο του τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους στο Théâtre de L’Atelier της Μονμάρτρης, σε σκηνοθεσία Charles Dullin και με πειραματική σκηνογραφία. Το κοινό θα θαυμάσει έργα όπως Τρεις γυναίκες κοντά σε ένα σιντριβάνι (1921), Καθιστή γυναίκα (1921) και Οι τρεις Χάριτες (1923), παράλληλα με μελέτες για τα σκηνικά παραγωγής, τρία πορτρέτα του Πικάσο από τον Cocteau και το μοναδικό γνωστή απεικόνιση της Αντιγόνης, σε ελληνικό αγγείο περίπου του 390-380 π.Χ. δανεικό από το Βρετανικό Μουσείο. Από την άλλη πλευρά, κατά το πρώτο του ταξίδι στο Λονδίνο, τον Μάιο του 1919, ο Πικάσο μελέτησε προσεκτικά τα κλασικά έργα τέχνης που εκτίθενται σε αυτό το μουσείο. Η Chanel κοίταξε επίσης την αρχαϊκή Ελλάδα για να δημιουργήσει κοστούμια από χοντρό σκωτσέζικο μάλλινο ύφασμα σε αποχρώσεις του καφέ με πινελιές κόκκινου τούβλου που ταίριαζαν καλά με το σύνολο και τη χρωματική γκάμα που επέλεξε ο Πικάσο.
Έτσι η έκθεση περιλαμβάνει διάφορα μοντέλα ξεκάθαρης κλασικής έμπνευσης, ιδιαίτερα βραδινά φορέματα.

Gabrielle Chanel, Ensemble, 1926-1928, Crêpe de Chine | Legacy of Chanel, Παρίσι © CHANEL

Le Train Bleu, τίτλος του μπαλέτου που παρήγαγε ο Diaghilev το 1924, σε λιμπρέτο του Cocteau, εμπνευσμένο από τον αθλητισμό και την παραθαλάσσια μόδα, σηματοδοτεί επίσης τη δεύτερη και τελευταία επαγγελματική συνεργασία μεταξύ των δύο. Η τέταρτη και τελευταία ενότητα της έκθεσης είναι αφιερωμένη σε αυτό το μπαλέτο, το οποίο έκανε πρεμιέρα τον Ιούνιο στο Théâtre des Champs-Élysées στο Παρίσι. Η ιδέα ήταν να δημιουργηθεί ένα μοντέρνο και διασκεδαστικό έργο, εμπνευσμένο από δραστηριότητες που ήταν της μόδας στις αρχές της δεκαετίας του 1920, όπως η ηλιοθεραπεία και τα αθλήματα, με κοσμοπολίτες χαρακτήρες όπως εκείνους που επιβιβάζονταν τακτικά στο Train bleu, το πολυτελές νυχτερινό τρένο που συνέδεε το Παρίσι με η Κυανή Ακτή και που έδωσε το όνομά του στο μπαλέτο.
Η Chanel, μια λάτρης των σπορ, είχε σχεδιάσει τα κοστούμια για τους χορευτές, αντλώντας έμπνευση από τα αθλητικά ρούχα που δημιούργησε για την ίδια και τους πελάτες της. Ο Ντιαγκίλεφ είχε συναντήσει γκουάς Δύο γυναίκες τρέχουν στην παραλία στο στούντιο του Πικάσο και ρώτησε τον καλλιτέχνη αν μπορούσε να το χρησιμοποιήσει για την κουρτίνα. Ο Πικάσο δέχτηκε. Παράλληλα με εκείνη την εμβληματική ζωγραφική, η έκθεση παρουσιάζει σχετικά έργα όπως π.χ Γυναίκα δίπλα στη θάλασσα (1922) και Καθιστή γυναίκα με πουκάμισο (1924), καθώς και Οι λουόμενοι (1918), ένα μικρό αριστούργημα στο οποίο ο Πικάσο απεικόνιζε σύγχρονες γυναίκες να φορούν μαγιό πολύ παρόμοια με αυτά που η Chanel θα χρησιμοποιούσε χρόνια αργότερα για τους χορευτές αυτής της παραγωγής. Τα κοστούμια που εκτίθενται στην έκθεση είναι αναπαραγωγές των πρωτοτύπων, που έγιναν από την Όπερα του Παρισιού για την παραγωγή του 1992 Le Train Bleu.

Η διαδρομή, η οποία θέλει επίσης να γιορτάσει τον Πικάσο, για την πενήντα επέτειο από τον θάνατό του (που συμβαίνει στις 8 Απριλίου 2023) θα είναι ανοιχτή από Τρίτη έως Κυριακή από τις 10 έως τις 19, Σάββατο από τις 10 έως τις 21.