Κάνοντάς το λίγο «τρακάρισμα», θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι αγορές θεωρούν τον κίνδυνο χώρας της Ιταλίας υψηλότερο από αυτόν της Ελλάδας. Έτσι, τα χθεσινά νούμερα φαίνεται να λένε, ιδίως η απόδοση 3,23% των διετών BTP έναντι του 2,54% των ομολόγων Συρτάκη, καθώς και 4,1% της πενταετίας μας έναντι 3,96% του 5ετούς Παρθενώνα. Το να υποφέρουμε από αρνητικό spread σε σύγκριση με αυτούς που έχουν χρέος-ΑΕΠ 200% και έχουν βγει πρόσφατα από την ενισχυμένη επιτήρηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με σπασμένα κόκαλα δεν είναι ποτέ ευχάριστο. Δεν είναι όμως γεγονός που πρέπει να τονιστεί. Και όμως μόνο ένας, αλλά θεμελιώδης, λόγος: το ρίσκο της Ελλάδας δεν υφίσταται, αφού ένα σημαντικό μέρος του χρέους της -σχεδόν το 80%- βρίσκεται στην κοιλιά των Ιπποτών της Λιτότητας, ο Μες που πρωτοστατεί, που έσωσαν την Αθήνα απαιτώντας επιστροφή των οικονομικών πολιτικών από δάκρυα και αίμα.

Ωστόσο, με τις κάλπες ακόμα νωπές από τα εκλογικά λάφυρα που έχουν πιστοποιήσει το τιμόνι προς τα δεξιά, η Ιταλία βρίσκεται πραγματικά υπό πυρά. Ίσως θύμα των ίδιων που εδώ και μήνες υποβαθμίζουν το πετσί μας. Τους είχαμε ήδη δει στη δουλειά τον περασμένο Αύγουστο, όταν οι σύντομες συναλλαγές στα τρίχρωμα ομόλογα είχαν φτάσει τα 39 δισ. ευρώ. Κάποιος, έχοντας κατά νου το hedge fund, μυρίζει τη μυρωδιά του υπερθερμανθέντος spread και ετοιμάζεται να προχωρήσει σε μετρητά. Ακόμη και χθες, μάλιστα, τα κρατικά χρεόγραφά μας είχαν στόχο πωλήσεων έως ότου το spread με το γερμανικό Bund εκτινάχθηκε πάνω από 250 μονάδες, σχεδόν δέκα περισσότερες από τη Δευτέρα, ενώ η απόδοση του 10ετούς ανήλθε στο 4,75%, στο υψηλότερο από τον Σεπτέμβριο του 2013 Η έκδοση νέων ομολόγων από το Υπουργείο Οικονομικών ήταν πιο επαχθής: 2,5 δισεκατομμύρια BTP 2 ετών τοποθετήθηκαν με επιτόκιο 3,27% (+141 μονάδες σε σύγκριση με τον Αύγουστο) και 1,25 δισεκατομμύρια BTP 10ετούς δείκτες με απόδοση 2,45 % (+108 μονάδες σε σχέση με τον Ιούλιο).

Εν ολίγοις, η επόμενη κυβέρνηση δεν έχει δει ακόμη το φως και ήδη στοχεύει στο πρώτο εμπόδιο: μια άστοχη λέξη, μια κατάρρευση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, ένα ανασηκωμένο φρύδι εκτός λειτουργίας στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Είναι οι κουκουβάγιες σε αποτελεσματική μόνιμη υπηρεσία, αυτοί που βαδίζουν στην ΕΚΤ που έγιναν θετή μητέρα από την άποψη της ασπίδας κατά της διάδοσης. Λίγη σημασία έχει αν μόλις χθες η Επιτροπή της ΕΕ ανακοίνωσε την επίσημη έγκριση της δεύτερης δόσης των 21 δισεκατομμυρίων ως μέρος του ΕΠΜ της Ιταλίας. Ακόμη και η Ursula van der Leyen, φρέσκια από γκάφα για την όμορφη χώρα, συνεχάρη: «Για άλλη μια φορά καλά νέα για την Ιταλία. Η Επιτροπή πιστεύει ότι η Ιταλία έχει σημειώσει επαρκή πρόοδο στην εφαρμογή του σχεδίου της PNRR». Τώρα εναπόκειται στο νέο στέλεχος να διασφαλίσει ότι η τρίτη δόση δεν θα υποστεί προβλήματα. Για να τους αποφύγει, ο Επίτροπος Οικονομίας της ΕΕ Πάολο Τζεντιλόνι, υπενθύμισε πώς είναι «θεμελιώδες να τηρηθούν οι υπόλοιπες δεσμεύσεις του ΕΠΜ». Επομένως, καμία αλλαγή στο αρχικό σύστημα δεν απαγορεύεται, σημείο στο οποίο υπέστη και ο οικονομολόγος Carlo Cottarelli, πρώην έκτακτος επίτροπος για την αναθεώρηση των δαπανών. «Για τις αγορές δεν υπάρχει πολιτική προκατάληψη», αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον «θα είναι να δούμε τα γεγονότα: ποια σχέση θα έχει το νέο στέλεχος με την Ευρώπη, ποια θα είναι τα σχέδια για το PNRR δεδομένου ότι έγινε λόγος για επαναδιαπραγμάτευση και πώς η κυβέρνηση θα συμπεριφερθεί σε επίπεδο δημοσίων λογαριασμών».

Οι εντάσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές έρχονται σε μια περίοδο που οι οίκοι αξιολόγησης βλέπουν την Ιταλία σε ύφεση το 2023: η S&P εκτιμά συρρίκνωση 0,1% και η Fitch κατά 0,7%. Αντίθετα, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής που τον Αύγουστο εξακολουθούσε να εκτιμά ρόδινα + 0,9% (το οποίο όμως θα μπορούσε να αναθεωρηθεί προς τα κάτω βραχυπρόθεσμα, ακριβώς στην επικύρωση του Nadef). Η S&P εστιάζει επίσης στον ανώμαλο δρόμο που θα συναντήσει ο κεντροδεξιός συνασπισμός, ενώ υποστηρίζει ότι δεν προβλέπει «άμεσους δημοσιονομικούς κινδύνους που απορρέουν από τη μετάβαση στη νέα κυβέρνηση».