Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα τη μεταρρύθμιση για το Σύμφωνο Σταθερότητας που στοχεύει στη θέσπιση ενός μεταρρυθμισμένου πλαισίου με βάση τον μεσοπρόθεσμο προσανατολισμό και την εθνική ιδιοκτησία, με στόχο την αξιόπιστη και ουσιαστική μείωση των υψηλών επιπέδων χρέους και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και χωρίς αποκλεισμούς.

Η πρόταση παρουσιάστηκε σήμερα σε συνέντευξη Τύπου από τον Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις και τον Ευρωπαίο Επίτροπο Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων Πάολο Τζεντιλόνι.

Το αποτέλεσμα είναι ένας συμβιβασμός που καλωσόρισε πολλές από τις κόκκινες γραμμές της Γερμανίας. Ειδικότερα, οι Βρυξέλλες συμφώνησαν να συμπεριλάβουν τρία λεγόμενα σημεία αναφοράς για την ελάφρυνση του χρέους.

Αυτά περιλαμβάνουν την απαίτηση μείωσης του χρέους κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ετησίως, εάν μια χώρα έχει παραβιάσει τα όρια χρέους της. την υποχρέωση μείωσης του χρέους κατά τη διάρκεια του τετραετούς ορίζοντα του σχεδίου· και την υποχρέωση διατήρησης των δαπανών κάτω από τη δυνητική αύξηση του ΑΕΠ, χωρίς να προσδιορίζεται κατά πόσο.

Οι προηγούμενοι κανόνες προέβλεπαν, πράγματι επισήμως προβλέπουν ακόμη και σήμερα, ανώτατο όριο στο έλλειμμα 3% του ΑΕΠ και μέγιστο λόγο χρέους/ΑΕΠ 60%. Οι χώρες με υπερβολικό χρέος, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, πρέπει να δεσμευτούν να μειώσουν το πλεόνασμα κατά ένα εικοστό (5%) ετησίως.

Το Σύμφωνο Σταθερότητας επινοήθηκε τη δεκαετία του 1990, όταν μόνο η Ιταλία ξεπέρασε σημαντικά τον λόγο χρέους/ΑΕΠ του 60%. Αυτή τη στιγμή, εκτός από την Ιταλία, το ποσοστό αυτό ξεπερνούν και χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, με την Ελλάδα να έχει δείκτη χρέους/ΑΕΠ 175%.

Με το νέο σύμφωνο, οι χώρες θα έχουν περισσότερο χρόνο να μειώσουν το χρέος τους

«Μετά από εκτεταμένες διαβουλεύσεις, επιτύχαμε μια προσεκτική ισορροπία δίνοντας στις χώρες μεγαλύτερη ευελιξία και οικειοποίηση των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών τους στόχων, ενώ παράλληλα εφαρμόζουμε διασφαλίσεις για τη διασφάλιση της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης», δήλωσε ο Ντομπρόβσκις.

«Ταυτόχρονα, εντείνουμε την επιβολή, ώστε οι χώρες να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους», πρόσθεσε.

Όπως υπενθύμισε ο Dombrovskis “οι δημοσιονομικοί μας κανόνες χρονολογούνται από τη δεκαετία του ’90” και “τώρα αντιμετωπίζουμε διαφορετικές οικονομικές προκλήσεις και προτεραιότητες από ό,τι στο παρελθόν, και οι κανόνες μας πρέπει να αντικατοπτρίζουν αυτές τις αλλαγές”.

Οι νομοθετικές προτάσεις που περιλαμβάνονται στην πρόταση λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη μείωσης των επιπέδων του δημόσιου χρέους των κρατών μελών, με στόχο τη μείωσή τους με «ρεαλιστικό, σταδιακό και διαρκή τρόπο, προετοιμάζοντας την ΕΕ για μελλοντικές προκλήσεις υποστηρίζοντας την πρόοδο προς πράσινο, ψηφιακό, χωρίς αποκλεισμούς και ανθεκτικό».

Μία από τις σημαντικότερες καινοτομίες της πρότασης που παρουσιάστηκε σήμερα αφορά τα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά σχέδια κάθε κράτους μέλους, τα οποία καθορίζουν δημοσιονομικούς στόχους, μέτρα αντιμετώπισης μακροοικονομικών ανισορροπιών και μεταρρυθμίσεις προτεραιότητας για περίοδο τουλάχιστον τεσσάρων ετών. Τα σχέδια θα αξιολογηθούν από την Επιτροπή και θα εγκριθούν από το Οικονομικό και Δημοσιονομικό Συμβούλιο (ECOFIN).

Η πρόταση επιδιώκει να μειώσει το χρέος χωρίς να επηρεάσει την ανάπτυξη

Στη συνέντευξη Τύπου, ο Τζεντιλόνι παρατήρησε πώς η σημερινή κατάσταση διαφέρει από αυτή του προηγούμενου Συμφώνου Σταθερότητας. «Το δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί και το ίδιο και οι επενδυτικές μας ανάγκες, είτε πρόκειται για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, την ασφάλεια και την άμυνα ή την ανθεκτικότητα των βιομηχανικών αλυσίδων εφοδιασμού μας», είπε.

«Οι σημερινές προτάσεις αφορούν και τις δύο πτυχές: στοχεύουν σε μια πιο σταδιακή αλλά σταθερή μείωση των επιπέδων χρέους και στην τόνωση της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης μέσω επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων», συνέχισε ο Gentiloni.

«Είμαστε πεπεισμένοι ότι αυτό το νέο πλαίσιο θα στηρίξει τη σταθερότητα και την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα επόμενα χρόνια», είπε ο Ευρωπαίος Επίτροπος.

Τα μεσοπρόθεσμα σχέδια θα ενισχύσουν την εθνική ιδιοκτησία, παρέχοντας στα κράτη μέλη μεγαλύτερο περιθώριο στον καθορισμό των οδών δημοσιονομικής προσαρμογής και των δεσμεύσεων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, σύμφωνα με δήλωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό θα εξασφαλίσει επίσης μια τροχιά μείωσης του ελλείμματος και του δημόσιου χρέους.

Οι τιμές αναφοράς για τη συμμόρφωση με το όριο του 3% του ΑΕΠ για το έλλειμμα και του 60% του ΑΕΠ για το δημόσιο χρέος κάθε κράτους μέλους παραμένουν αμετάβλητες.

Όσον αφορά τις χώρες που υπερβαίνουν αυτά τα όρια, η Επιτροπή της ΕΕ είπε ότι θα δημοσιεύσει μια τεχνική τροχιά για να παρέχει καθοδήγηση στα κράτη στον καθορισμό της μείωσης της καθαρής πορείας των δαπανών, που θα συμπεριληφθούν στα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά διαρθρωτικά τους σχέδια.

Συγκεκριμένα, οι τεχνικές τροχιές θα καλύπτουν την ελάχιστη τετραετή περίοδο προσαρμογής του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού σχεδίου, συμπεριλαμβανομένης πιθανής παράτασης έως και άλλα τρία χρόνια.

Ο διακηρυγμένος στόχος είναι η παροχή συγκεκριμένης καθοδήγησης για κάθε κράτος και η διασφάλιση μιας σταδιακής και συνεχούς τροχιάς μείωσης του δημόσιου χρέους.

Η τροχιά, ειδικότερα, στοχεύει να διασφαλίσει ότι ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ θα οδηγηθεί σε μια εύλογα καθοδική πορεία ή θα παραμείνει σε συνετή επίπεδα και ότι το έλλειμμα θα μειωθεί και θα διατηρηθεί κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ. Επιπλέον, στόχος είναι ο δείκτης του δημόσιου χρέους να είναι χαμηλότερος στο τέλος της περιόδου που καλύπτει το πρόγραμμα από ό,τι στην αρχή της ίδιας περιόδου.

Για τα κράτη μέλη που υπερβαίνουν το όριο του 3%, θα πρέπει να εφαρμοστεί ως σημείο αναφοράς μια ελάχιστη δημοσιονομική προσαρμογή 0,5% του ΑΕΠ ετησίως.

Οι ίδιες οι κυβερνήσεις θα παρουσιάσουν σχέδιο μείωσης του χρέους

Όπως υπογράμμισε ο Gentiloni, μία από τις καινοτομίες αυτής της μεταρρύθμισης έγκειται στο γεγονός ότι κάθε χώρα, ειδικά εκείνες με χρέος που υπερβαίνει το 60%, «είναι οι ίδιες κυβερνήσεις που πρέπει να παρουσιάσουν ένα σχέδιο, ένα πολυσυζητημένο σχέδιο και να αναλάβουν δεσμεύσεις τόσο για μείωση του χρέους και για την προώθηση των επενδύσεων και της ανάπτυξης».

Σύμφωνα με τον Ευρωπαίο Επίτροπο «αυτός ο μηχανισμός θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην κοινή γνώμη, θα είναι πολιτικά πολύ σημαντικός και θα είναι η ποιοτικά πιο νέα πτυχή του μηχανισμού».

Όσον αφορά την τροχιά χωρών με πολύ υψηλό χρέος όπως η Ιταλία, «οι όροι είναι ένα από τα σημαντικά στοιχεία των αναφορών που θα παράσχει η Επιτροπή στις χώρες για την προετοιμασία αυτών των πολυετών σχεδίων», πρόσθεσε ο Τζεντιλόνι.

«Σίγουρα αυτός ο ρυθμός θα είναι πολύ πιο σταδιακός και λογικός από τον κανόνα που ξέραμε ή αυτόν του 1/20, που έχει δυσκολέψει πολύ την εφαρμογή μηχανισμών μείωσης του χρέους τα τελευταία 10 ή 15 χρόνια», παραδέχτηκε ο Τζεντιλόνι.

Η πρόταση διατηρεί τη γενική ρήτρα διασφάλισης, η οποία θα ενεργοποιηθεί σε περίπτωση σοβαρής οικονομικής ύφεσης στην ΕΕ ή στη ζώνη του ευρώ. Από την άποψη αυτή, το Συμβούλιο θα αποφασίσει, μετά από πρόταση της Επιτροπής, να ενεργοποιήσει ή να επεκτείνει την εφαρμογή της ρήτρας και να καθορίσει τους σχετικούς όρους.

Στη σημερινή ανακοίνωσή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να καταλήξουν σε συμφωνία το συντομότερο δυνατό σχετικά με τις νομοθετικές προτάσεις που υποβλήθηκαν σήμερα, προκειμένου να ανταποκριθούν επαρκώς στις μελλοντικές προκλήσεις.