Ο χάρτης DNA της ελιάς είναι έτοιμος. Η εργασία πραγματοποιήθηκε από μια διεθνή ομάδα επιστημόνων και περιγράφεται σε ένα άρθρο σχετικά με περιοδικό της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών (PNAS). Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης προσφέρουν πολύτιμες γνώσεις για την εξέλιξη της βιοσύνθεσης του ελαιολάδου. Γνώση που μπορεί να εφαρμοστεί για να βελτιώσει την τρέχουσα παραγωγή λαδιού, ένα καρύκευμα που αποτελεί σύμβολο της μεσογειακής κουζίνας και έχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία.

Η αγριελιά

Αυτό που χαρτογραφήθηκε, εξηγούν οι ερευνητές του βελγικού Πανεπιστημίου της Γάνδης, με επικεφαλής τον Yves Van de Peer, είναι το DNA της άγριας ελιάς, που ονομάζεται olivastro, που θεωρείται ο πρόγονος των καλλιεργούμενων ελαιόδεντρων. Η επιστημονική του ονομασία είναι «Olea europea var. Sylvestris»: είναι ένα είδος ελιάς που έφτασε στην Ελλάδα από τη Μικρά Ασία και στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου, και έγινε το λίκνο πολλών άλλων ποικιλιών αυτού του δέντρου.

Η ελαιώδης «σύνθεση» των γονιδίων

Χαρτογραφώντας το γονιδίωμα της αγριελιάς, οι ερευνητές μπόρεσαν να αναδείξουν ίχνη της αρχαίας γενετικής της δραστηριότητας, η οποία στο παρελθόν «μοντελοποιούσε» τη σύνθεση του ελαιολάδου. Συγκρίνοντας το γονιδίωμα της αγριελιάς με αυτό εννέα άλλων φυτικών ποικιλιών, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι τα καλλιεργούμενα ελαιόδεντρα έχουν μικρότερο γονιδίωμα, αν και με μεγαλύτερο αριθμό γονιδίων. Η αγριελιά φιλοξενεί πάνω από 50.000 γονίδια (έναντι 56.000 στα καλλιεργούμενα) και παρουσιάζει σημάδια πολλαπλών γενετικών διπλασιασμών, που συνέβησαν στο παρελθόν, ιδίως πριν από περίπου 28 και 59 εκατομμύρια χρόνια. Σε αυτές τις δύο περιπτώσεις, οι λειτουργίες των γονιδίων που εμπλέκονται στη βιοσύνθεση του ελαίου επεκτάθηκαν και διαφοροποιήθηκαν. Αυτό εξηγεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελαιολάδου, δηλαδή την υψηλή περιεκτικότητα σε ελαϊκό οξύ (75%), το κύριο συστατικό του, και πολύ χαμηλότερη περιεκτικότητα σε λινολεϊκό οξύ (5,5%). Στο σησαμέλαιο, το οποίο είναι πολύ παρόμοιο, υπάρχουν και τα δύο σε ποσοστό 40%.

Τα οφέλη του ελαιολάδου

Η διάδοση της χρήσης του ελαιολάδου στον κόσμο, ο θεμέλιος λίθος της επιτυχίας της μεσογειακής διατροφής, οφείλεται κυρίως στην αναγνώριση των αμέτρητων ευεργετικών ιδιοτήτων του για την ανθρώπινη υγεία. Το λάδι που λαμβάνεται από τις ελιές είναι πράγματι πλούσιο σε υγιή λιπαρά οξέα και μικροθρεπτικά συστατικά, ιδιαίτερα σε αντιοξειδωτικά όπως φαινολικές ενώσεις και βιταμίνη Ε. Οι ελιές έχουν επίσης πολλά παράγωγα, που χρησιμοποιούνται επίσης στον φαρμακευτικό και καλλυντικό τομέα.