Μέχρι τις 27 Μαρτίου 2022 η έκθεση “Grand Tour. Dream of Italy from Venice to Pompeii” στην Gallerie d’Italia, στην Piazza della Scala, στο μουσείο Intesa Sanpaolo στο Μιλάνο, παρουσιάζει πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, αντικείμενα τέχνης, στημένα σε ένα υποβλητικό διάλογο, σκοπεύουν να ξαναπροτείνουν, σε μια άκρως επίκαιρη έκθεση, την εικόνα της Ιταλίας που αγάπησε και ονειρεύτηκε μια Ευρώπη που αναγνώρισε τον εαυτό της στις κοινές ρίζες της οποίας η χώρα μας υπήρξε το μεγάλο εργαστήριο για αιώνες, μια σύνθετη Ιταλία, που απεικονίζεται στο η συγκλονιστική ομορφιά του από τους καλλιτέχνες που δημιούργησαν τον μύθο της «όμορφης χώρας». Έργα των κύριων καλλιτεχνών της εποχής όπως Piranesi, Valadier, Volpato, Canaletto, Panini, Lusieri, Hubert Robert, Jones, Wright of Derby, Hackert, Volaire, Ducros, Granet, Valenciennes, Catel, Batoni, των δύο ζωγράφων Vigée Lebrun. και Angelica Kauffmann, Ingres.

Την έκθεση, υπό την Υψηλή Αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας και σε συνεργασία με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης και το Κρατικό Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, επιμελείται ο Fernando Mazzocca, με τους Stefano Grandesso και Francesco Leone, και με τον στρατηγό συντονισμός από τον Gianfranco Brunelli. Υπάρχουν περίπου 130 έργα από τη συλλογή Intesa Sanpaolo, ιδιωτικές συλλογές και πολυάριθμα ιταλικά και διεθνή πολιτιστικά ιδρύματα όπως η Εθνική Πινακοθήκη στο Λονδίνο, το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη, το Εθνικό Μουσείο Πράδο στη Μαδρίτη, Rijksmuseum στο Άμστερνταμ, Μουσείο Victoria and Albert στο Λονδίνο, Österreichische Galerie Belvedere στη Βιέννη, Statens Museum for Kunst στην Κοπεγχάγη, Musée des Beaux-Arts στη Λυών, Γκαλερί Uffizi στη Φλωρεντία, Μουσεία Capitoline στη Ρώμη, Μουσεία Βατικανού, Μουσείο και Real Bo Καποδιμόντε της Νάπολης. Τα δάνεια περιλαμβάνουν επίσης δύο έργα από το Ηνωμένο Βασίλειο και ανήκουν στη Βασιλική Συλλογή της Βασίλισσας Ελισάβετ Β’, καθώς και άλλα έργα από μεγάλες βασιλικές κατοικίες όπως το Παλάτι των Βερσαλλιών, το Βασιλικό Παλάτι της Καζέρτας και το Βασιλικό Παλάτι του Παβλόφσκ στο St. Πετρούπολη.

Το Grand Tour, ένα εξαιρετικό φαινόμενο παγκόσμιας φύσης, συνέβαλε αποφασιστικά στη δημιουργία αυτής της αντίληψης για την Ιταλία, που συνδέεται με την ομορφιά του περιβάλλοντος και της τέχνης της, που εξακολουθεί να είναι πολύ επίκαιρη σήμερα, που κάνει την ταυτότητα της χώρας μας πραγματικά μοναδική. . . Μεταξύ του τέλους του δέκατου έβδομου αιώνα και του πρώτου μισού του δέκατου ένατου αιώνα, η Ιταλία ήταν ο προνομιακός προορισμός συγγραφέων, καλλιτεχνών, νέων κυρίων, μελών της αριστοκρατικής και καλλιεργημένης ευρωπαϊκής κοινωνίας. Μόνο στην Ιταλία ο κλασικός πολιτισμός θα μπορούσε να επιτύχει μια πλήρη σύνθεση φύσης και ιστορίας. Το μεγάλο ταξίδι (η έκφραση χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1697, στον τόμο του Lassel, Ένα ιταλικό ταξίδι) σύντομα έγινε κατανοητό ως ουσιαστική στιγμή μιας εκπαιδευτικής και εκπαιδευτικής διαδρομής, καθώς και ως ένδειξη μιας ακριβούς κοινωνικής θέσης. Η Ιταλία ήταν απαραίτητος για καλλιτέχνες και μελετητές που αγαπούσαν την αρχιτεκτονική, τη ζωγραφική και τη γλυπτική, τόσο της αρχαίας όσο και της σύγχρονης. Οι εξαιρετικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις του δέκατου όγδοου αιώνα στο Herculaneum και την Πομπηία πρόσθεσαν νέους λόγους ενδιαφέροντος.

Αυτή η στιγμή σχηματισμού, που έγινε υποχρεωτική για τις ευρωπαϊκές ελίτ, αλλά και για εκείνες από άλλες ηπείρους, περιελάμβανε βασιλιάδες, αριστοκράτες, πολιτικούς, εκκλησιαστικούς, συγγραφείς, καλλιτέχνες, όλοι γοητευμένοι από την ποικιλία του ανέπαφου ακόμα ιταλικού τοπίου, από τη μεγαλοπρέπεια από τις πόλεις, τα μνημεία και τα έργα τέχνης που έκαναν, και κάνουν ακόμα και σήμερα, την επικράτειά μας ένα είδος υπέροχου «διαδεδομένου» μουσείου. Τα μέρη (παραδοσιακές πόλεις όπως η Βενετία, η Φλωρεντία, η Ρώμη και η Νάπολη και τα ιστορικά χωριά) και τα τοπία (από τις Άλπεις, στον Βεζούβιο, στην Αίτνα) παίρνουν ιδιαίτερη σημασία. Ο κύριος προορισμός του Grand Tour ήταν σίγουρα η Ρώμη, η παγκόσμια και αιώνια πόλη, η πρώτη πρωτεύουσα της αρχαιότητας και μετά του Χριστιανισμού, όπου ήρθαν να μελετήσουν τα μυστικά και οι κανόνες της ομορφιάς, που κατατέθηκαν όχι μόνο σε αρχαία μάρμαρα αλλά και στα αριστουργήματα της Αναγέννησης και τον κλασικισμό του δέκατου έβδομου αιώνα. Ενώ βρίσκονταν στο Λάτσιο ανακάλυψαν τα μέρη που γιόρταζε η κλασική λογοτεχνία, τα οποία, μέσω του Οράτιου και του Βιργίλιου, είχαν εισέλθει στον μύθο.

Η μεγαλοπρέπεια του τοπίου του κόλπου και της περιοχής του Βεζούβιου, σε συνδυασμό με τη γοητεία των μαρτυριών της αρχαιότητας, ιδιαίτερα μετά την εκ νέου ανακάλυψη των δύο πόλεων της Πομπηίας και του Ερκουλάνου, που θάφτηκαν από την καταστροφική έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. Η Νάπολη είναι ο άλλος απαραίτητος προορισμός αυτού του εκπαιδευτικού και εκπαιδευτικού ταξιδιού, το οποίο στη συνέχεια επεκτάθηκε, πάλι στην Καμπανία, στην ανακτημένη περιοχή του Paestum όπου ήταν δυνατό να ενθουσιαστείτε μπροστά στο υπέροχο θέαμα των θαυμάσιων δωρικών ναών, σε ένα περίοδο κατά την οποία η Ελλάδα, ακόμη υπό την οθωμανική κυριαρχία, ήταν απαγορευμένη στους ταξιδιώτες. Οι μαρτυρίες της Magna Graecia έσπρωχναν πάντα τους πιο τολμηρούς ταξιδιώτες και ένας από τους πρώτους ήταν ο Γκαίτε στο περίφημο ταξίδι του στην Ιταλία, προς την πιο μακρινή και άγνωστη Σικελία, που προοριζόταν να μαγέψει με τη σκληρότητα των πρωτόγονων τοπίων της και το μεγαλείο των ναών. . του Σεγκέστα, του Σελινούντε και του Αγκριτζέντο ή του ελληνικού θεάτρου των Συρακουσών.

Άλλα προνομιακά μέρη του Grand Tour ήταν πόλεις γεμάτες εκδηλώσεις όπως η Βενετία. Vicenza, όπου ήταν δυνατό να θαυμάσετε τα κτίρια μιας παγκόσμιας ιδιοφυΐας όπως ο Palladio, που μιμήθηκαν σε όλο τον κόσμο. Φλωρεντία, η οποία στις εκκλησίες και τις συλλογές της, ιδιαίτερα στις γκαλερί Medici, άνοιξε τα θαύματα της αρχαίας αλλά και της Αναγέννησης στα θαυμαστικά μάτια των ταξιδιωτών. Αργότερα επίσης το Μιλάνο, χάρη πάνω απ’ όλα στην παρουσία του Λεονάρντο και του θρυλικού Μυστικού Δείπνου του, και οι γειτονικές λίμνες, χάρη στη μεγαλοπρέπεια των τραπεζών και των επαύλεών τους διάσημων από την αρχαιότητα, έγιναν προορισμοί για τους πιο απαιτητικούς ταξιδιώτες. Για πολύ καιρό η Ιταλία έγινε η μεγαλύτερη αγορά όχι μόνο για την αρχαία τέχνη, αλλά και για τη σύγχρονη παραγωγή εμπνευσμένη από τη μνήμη των αρχαίων. Σίγουρα ο πιο πρωτότυπος πρωταγωνιστής αυτής της γεύσης ήταν η ιδιοφυΐα του Piranesi που στα οραματικά του χαρακτικά, στα ιδιότροπα έπιπλά του είχε προτείνει ένα πολύ προσωπικό όραμα της κλασικής φαντασίας σε μια εκλεπτυσμένη διεθνή πελατεία. Στον απόηχο του, υπάρχει μια εντυπωσιακή αναβίωση των πιο διάσημων καλλιτεχνικών κατασκευών που, από μπρούτζο μέχρι χρυσοχοΐα μέχρι ψηφιδωτά και γλυπτικά, έχουν φτάσει σε επίπεδα ίσα με εκείνα της Αναγέννησης. Οι περίφημες συνθέσεις από πολύτιμα μέταλλα και πέτρες του Valadier έχουν μαγέψει ολόκληρο τον κόσμο, ενώ οι εικόνες των πιο δημοφιλών αρχαίων γλυπτών έχουν διαδοθεί στα ανάκτορα και στις ευρωπαϊκές αριστοκρατικές κατοικίες από τα μπρούντζα Boschi, Zoffoli, Righetti, Hopfgarten ή από τα υπέροχα ειδώλια μπισκότων. από τον Volpato.

Από τα αιτήματα ξένων συλλεκτών, η ζωγραφική έχει επίσης αντλήσει μια νέα ώθηση, ειδικά ένα είδος που παλαιότερα θεωρούνταν δευτερεύον όπως η θέα και το τοπίο. Επίσης σε αυτόν τον τομέα χάρη σε καλλιτέχνες της πρωτοτυπίας και του μεγαλείου των Canaletto, Panini, Joli, Lusieri και ξένων που ήρθαν με ταξιδιώτες, όπως οι Hubert Robert, More, Wilson, Jones, Wright of Derby, Hackert, Volaire, Ducros, Granet, Το Valenciennes, το Catel έφτασε μεταξύ του δέκατου όγδοου και του δέκατου ένατου αιώνα σε ένα επίπεδο που μέχρι τότε ήταν αδιανόητο,
περνώντας από τον επιστημονικό ορθολογισμό των τοπιογράφων στη συγκίνηση του τοπίου που θεωρείται ως έκφραση της διάθεσης των ρομαντικών. Όμως το πιο ζητούμενο και αγαπημένο είδος από ξένους συλλέκτες, μαζί με τις απόψεις των επισκέψεων, ήταν το πορτρέτο. Ο εορτασμός του βαθμού κάποιου αντικαθίσταται από την ανάταση του χαρακτήρα και του πολιτισμού. Εξ ου και η επιλογή να αναπαρασταθούμε δίπλα στα αρχαία μνημεία και γλυπτά που θαυμάζουν στην Ιταλία. Απόλυτος δεξιοτέχνης σε αυτόν τον τομέα ήταν ο Μπατόνι, ένας από τους μεγαλύτερους προσωπογράφους όλων των εποχών. Τα πορτρέτα της αντιπροσώπευαν ένα σύμβολο κατάστασης, όπως αυτά της αντίπαλης της Μενγκς, των δύο ανταγωνιστών ζωγράφων Vigée Lebrun και Angelica Kauffmann, των Von Maron, Tischbein, Sablet, Zoffany, Fabre, Gérard, Ingres.

Οι ταξιδιώτες προσελκύονταν επίσης από την ιδιαιτερότητα των εθίμων μας και από την ομορφιά ενός πληθυσμού, φαινομενικά χαρούμενου, που ζούσε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου στην ύπαιθρο λόγω της ήπιας κλίματος. Ένας εξαιρετικά δημοφιλής εικονογράφος και ζωγράφος όπως ο Pinelli και ζωγράφοι όπως οι Sablet, Géricault, Robert, Schnetz, Delaroche μπόρεσαν να αναπαραστήσουν την εγχώρια ζωή στις πιο συναρπαστικές και συγκινητικές πτυχές της, διεκδικώντας την αξιοπρέπεια των ανθρώπων. Ο μεγαλύτερος τζίρος αφορούσε τη γλυπτική, ξεκινώντας από το εμπόριο αρχαίων μαρμάρων, την αποκατάστασή τους και συχνά την παραγωγή αντιγράφων στα οποία ο Cavaceppi ήταν ο κύριος πρωταγωνιστής. Προς τα τέλη του δέκατου όγδοου αιώνα, χάρη στον Canova και τους πολύ έγκυρους οπαδούς του, προστέθηκε η παραγωγή ενός πρωτότυπου γλυπτού το οποίο, αν και εμπνευσμένο από την αρχαιότητα, μπόρεσε να ερμηνεύσει τη σύγχρονη ευαισθησία, διασφαλίζοντας αυτή την τέχνη, που έγινε το καμάρι της Ιταλίας. , μια εξαιρετική περιουσία σε όλο τον 19ο αιώνα σε όλο τον κόσμο.