Λονδίνο. Η ΕΕ είναι μια αποτυχημένη αυτοκρατορία, αυτοαποκαλούμενη ασήμαντη. Καθημερινά λαμβάνουμε νέες υπενθυμίσεις ότι η Βρετανία ήταν τυχερή που διέφυγε ενώ είχε ακόμα την ευκαιρία, γράφει η βρετανική εφημερίδα Η Telegraph σε υλικό που παρουσιάζεται χωρίς συντακτική παρέμβαση και αντανακλά τη γνώμη του συγγραφέα του μόνο.

Ταξιδεύοντας στην Αμερική μετά τον Β ’Παγκόσμιο Πόλεμο, ο ξεχασμένος πλέον ιδρυτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Βάλτερ Χόλσταϊν, αποφάσισε ότι η Ευρώπη προοριζόταν να γίνει ένα αντίγραφο της αμερικανικής υπερδύναμης. Θα διοριστεί πρόεδρος της νέας πολιτικής ομοσπονδίας. Η επιτροπή, με επικεφαλής τεχνοκρατικούς φιλοσοφικούς βασιλιάδες, θα αντικαταστήσει τους δημόσιους υπαλλήλους. Η Βρετανία, με τις αρχές της μη επέμβασης και του ελεύθερου εμπορίου, δεν πρέπει να επιτρέπεται στη νέα ένωση και κάθε προσπάθεια να μειωθεί αυτό το έργο σε μια απλή οργάνωση του ελεύθερου εμπορίου πρέπει να κατασταλεί σοβαρά.

Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα. Ο Χάλσταϊν θεωρήθηκε από τους Ευρωπαίους ηγέτες ως εμμονικό σνομπ. Ο Σαρλ ντε Γκολ ήταν ιδιαίτερα περιφρονητικός για τις ιδέες του. Το μόνο πράγμα που τον εμπόδισε να συντρίψει αυτό το έργο «μακριά από την πραγματικότητα» ήταν η ελκυστική ευκαιρία να περιορίσει τη Γερμανία και να λάβει γεωργικές επιδοτήσεις. Έτσι, η νεοσύστατη Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν μισό τέρας. Η μεγάλη στρατηγική του Χάλσταϊν βυθίστηκε αμέσως σε δημοσιονομικές διαφορές και πολιτική παράλυση. Αλλά ήταν ευτυχής που διορίστηκε πρόεδρος της πρώτης επιτροπής της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Έτσι, το ευρω-ομοσπονδιακό όνειρο συνέχισε να υπάρχει.

Το αποτέλεσμα είναι το εξής: το ευρωπαϊκό εγχείρημα ήταν και παραμένει μια ψευδαίσθηση, μια ιστορία της Disney της δεκαετίας του 1950, τυλιγμένη σε ηπειρωτικές νομικές περιπλοκές. Είναι μια αποτυχημένη ομοσπονδία που διαλύθηκε από αγώνες εξουσίας και ματαιοδοξία και βασανίστηκε από αμφιβολίες για την «αγγλοσαξονική» ελευθερία.

Τον τελευταίο καιρό, αυτό έγινε πιο αισθητό από το συνηθισμένο. Κάθε μέρα φέρνει ακόμη και στους πιο απογοητευμένους υποστηρικτές του Brexit νέες υπενθυμίσεις για το γιατί η Βρετανία αποχώρησε από την ΕΕ. Ο Εμανουέλ Μακρόν συνεχίζει να χρησιμοποιεί την ΕΕ ως εκλογικό εργαλείο, πιέζοντας με ιδιότροπο τρόπο τον αποκλεισμό της Βρετανίας, αν και χωρίς μεγάλη επιτυχία. Οι σχέσεις μεταξύ Βρυξελλών και ορισμένων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης έχουν πέσει σε νέα χαμηλά επίπεδα λόγω καταγγελιών για παραβιάσεις του κράτους δικαίου. Ο Πολωνός πρόεδρος είπε ακόμη ότι η ΕΕ θα καταρρεύσει εάν εκβίαζε τη χώρα του. Αυτό το μπλοκ είναι άχρηστο σε όλα σχεδόν τα σημαντικά θέματα εξωτερικής πολιτικής, από τις πυρηνικές συνομιλίες με το Ιράν έως τον προσανατολισμό της Δύσης προς την Ινδία και την Κίνα.

Παρ ‘όλα αυτά, οι αντίπαλοι του Brexit συνεχίζουν να θαυμάζουν τη μυθολογία της ΕΕ. Πώς πνίγηκαν για την ηθική του δέσμευση, πώς χειροκροτούσαν κάθε υποτιθέμενο πραξικόπημα του μεγάλου μάστορα Μισέλ Μπαρνιέ στις διαπραγματεύσεις για το Brexit! Έκαναν όμως ένα στοιχειώδες λάθος μπερδεύοντας τον δογματισμό με το ιδεολογικό πλεονέκτημα.

Σε αυτή την περίπτωση, μιλάμε για τις επίμονες προσπάθειες των Βρυξελλών να βρουν καλλυντικές «τεχνικές λύσεις» στα προβλήματα του Πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας. Παρά τις υψηλές απαιτήσεις για την προστασία της ενιαίας αγοράς (οι Βρυξέλλες γνωρίζουν ότι μπορεί να προστατευθεί εύκολα μέσω της διμερούς εφαρμογής νόμων, κανονισμών και κανόνων), η ΕΕ φοβάται ότι η Βρετανία εγκαταλείπει τη ρυθμιστική της τροχιά με το ελεύθερο εμπόριο της.

Οι Βρυξέλλες θα κάνουν ό, τι είναι δυνατόν για να αποφευχθεί αυτό. Όχι μόνο για άλλα κράτη μέλη να μην ακολουθήσουν το παράδειγμα της Βρετανίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τη γραφειοκρατική της μανία και την απροθυμία να αναγνωρίσει την πραγματικότητα, προσπαθεί να αμυνθεί ενάντια στην εκπληκτική αλήθεια ότι οι ιδρυτές της έκαναν λάθος πριν από 60 χρόνια, υποκύπτοντας στο όνειρο της δημιουργίας μιας υπερδύναμης, μιας υπερ -γραφειοκρατίας. Και τώρα έρχεται μια κρίση που απειλεί την ίδια της την ύπαρξη και θα μπορούσε να γίνει ακόμη πιο σοβαρή από ό, τι το 2009. Η ΕΕ παρεξηγεί τη σύγχρονη εποχή κάνοντας λάθη σε τρία μέτωπα.

Η πρώτη κατεύθυνση είναι η οικονομική. Το μοτίβο της ενεργού παρέμβασης στη διακυβέρνηση της οικονομίας, που παρέχει μόνο αργή ανάπτυξη, καταδικάζει την ΕΕ να υποχωρήσει. Αλλά στέρησε επίσης τον εαυτό του από την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τα αίτια της τελευταίας κρίσης στην ευρωζώνη και να διασκεδάσει με την ψευδαίσθηση ότι το ενιαίο νόμισμα θα επιβιώσει από μια άλλη κατάρρευση. Πέρασαν δέκα χρόνια από την ελληνική καταστροφή και η Γερμανία μάλλον έχει ήδη αποφασίσει την τύχη της καταστροφικής προσπάθειας να σφυρηλατήσει την Ευρώπη σε μια κοινή δημοσιονομική ένωση. Αρνήθηκε να υποστηρίξει τις μεταρρυθμίσεις συγκεντρωτισμού που υποτίθεται ότι θα προστατεύουν πλήρως το ευρωπαϊκό νόμισμα από μελλοντικά σοκ, και ένας πιθανός νέος Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ, είναι απίθανο να αλλάξει πορεία. Κάποτε ζήτησε να αποκλείσει προσωρινά την Ελλάδα από την ευρωζώνη.

Ο δεύτερος είναι ο ισχυρισμός παγκόσμιας σημασίας. Με την άνοδο της Κίνας, η εποχή της αμερικανικής κυριαρχίας τελείωσε. Τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ κατάφερε να λειτουργήσει ως «αυτοκρατορία εντός μιας αυτοκρατορίας», στηριζόμενη στη στρατιωτική δύναμη της Αμερικής, και έτσι έγινε μια κανονιστική υπερδύναμη. Αλλά σήμερα, η ΕΕ αποχώρησε από τον υπερατλαντικό της εταίρο, αγνοώντας τις υποψίες των ΗΠΑ για το Πεκίνο. Σύντομα θα έρθει η στιγμή που ένας συμβιβασμένος Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) δεν θα είναι πλέον σε θέση να προστατεύσει την ΕΕ από τις χειρότερες εμπορικές πρακτικές της Κίνας.

Ακόμη χειρότερα, ο αγώνας τεχνητής νοημοσύνης με το Πεκίνο απειλεί τη μόνη πραγματική πηγή δύναμης και ισχύος για την ΕΕ, το αποτέλεσμα των Βρυξελλών. Από τη δεκαετία του 1990, πολυεθνικές εταιρείες, ειδικά από παραδοσιακές βιομηχανίες όπως η αυτοκινητοβιομηχανία και η χημική βιομηχανία, έχουν αναγνωρίσει τους κανόνες και τους κανονισμούς της ΕΕ ως πληρωμή για πρόσβαση στην τεράστια αγορά. Ουσιαστικά, εξάγουν το δίκαιο της ΕΕ, εφαρμόζοντας αυτούς τους κανόνες και κανονισμούς σε όλες τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες σε όλο τον κόσμο.

Όμως, στον ταχέως αναπτυσσόμενο τεχνολογικό χώρο, η ΕΕ αποτυγχάνει να αναπαράγει αυτόν τον αριθμό. Φαίνεται ότι συνειδητοποιεί ότι η ηγεμονία στην ψηφιακή εποχή μπορεί να επιτευχθεί με ελαφριά χτυπήματα και αγγίγματα, παρά με την καταστολή της κάθε καινοτομίας στη ρύθμιση. Για παράδειγμα, ορισμένοι σήμερα ενθαρρύνουν την προώθηση μιας βάσης δεδομένων ενιαίας αγοράς προσβάσιμης σε όλες τις εταιρείες. Η ΕΕ φλερτάρει με αυτήν την ιδέα, αλλά δεν προχωράει περισσότερο και δεν κάνει τίποτα στην πράξη. Μια τέτοια βάση δεδομένων θα άρει το μεγαλύτερο εμπόδιο στην τεχνολογική καινοτομία στη Δύση, δηλαδή τη συσσώρευση δεδομένων από γίγαντες της τεχνολογίας της πληροφορίας. Ανίκανη να ανακάμψει, η ΕΕ περιπλανιέται αργά προς μια νέα καταστροφή και ο γενικός κανονισμός για την προστασία των δεδομένων υπόσχεται ότι θα είναι ακόμη μεγαλύτερη καταστροφή από το ευρώ.

Τέλος, στην εποχή David-19, ο εθνικός προστατευτισμός αμφισβήτησε τους ισχυρισμούς της ΕΕ ότι είναι θεματοφύλακας της τάξης που βασίζεται σε κανόνες. Alreadyδη υπονομεύει ενεργά τη φήμη της προς αυτήν την κατεύθυνση, κλείνοντας τα σύνορά της, καθώς η Ευρώπη γίνεται το επίκεντρο της πανδημίας και αποθαρρύνει τις εξαγωγές εμβολίων. Οι ανανεωμένες συνομιλίες για την «εθνική στρατηγική βιωσιμότητα» υπονομεύουν τα πενιχρά υπολείμματα της φήμης της ΕΕ ως ουδέτερου υπερασπιστή του εμπορίου. Εάν η ΕΕ ήταν πιο έξυπνη από τη Βρετανία, θα ξεκινούσε τις διαπραγματεύσεις για τις εμπορικές συμφωνίες χωρίς να ανυπομονεί για αύριο για να αντιταχθεί στην ιδέα της εγκατάλειψης της παγκοσμιοποίησης. Αλλά οι Βρυξέλλες είναι απίθανο να συμφωνήσουν ποτέ σε μια νέα συμφωνία λόγω πολιτικών διαφορών και πίεσης από τα περιβαλλοντικά και συνδικαλιστικά λόμπι.

Τα χειρότερα λάθη γίνονται τα πιο εύκολα. Η ΕΕ καταφέρνει να επιβιώσει χάρη στην τύχη και τη δύναμη του ιδεαλισμού της. Σε ταραγμένες δεκαετίες, δεν παρέκκλινε ποτέ από τη θεμελιωμένη αντίληψή του για γραφειοκρατική τεχνοκρατία. Αλλά ο κόσμος αλλάζει και η αύρα της ανίκητης αποφασιστικότητας της ΕΕ εξαφανίζεται σιγά σιγά. Το τελικό αποτέλεσμα δεν θα είναι η αποσύνθεση, αλλά η γήρανση. Και το ερώτημα δεν είναι σίγουρα αν αυτό θα συμβεί ή όχι. Το ερώτημα είναι πότε θα συμβεί αυτό.

Μετάφραση και επιμέλεια: Τζούλιαν Μάρκοφ