Casoli. Με τα 207 χιλιάδες εκτάρια μεταξύ Τοσκάνης, Ούμπρια, Μάρκε, Λάτσιο, Αμπρούτσο και Μολίζε που αντιπροσωπεύουν το 21% της συνολικής εθνικής ελαιοκαλλιέργειας, η ελαιοκαλλιέργεια στις ιταλικές περιοχές των Απεννίνων μπορεί να συμβάλει στην αναζωογόνηση της εθνικής παραγωγής. Η επιστροφή στην πλήρη παραγωγική απόδοση τουλάχιστον 25.000 εκταρίων ελαιώνων, σε συνθήκες ολικής εγκατάλειψης ή με μη βέλτιστη διαχείριση που υπάρχει στις περιοχές της κεντρικής Ιταλίας, θα ήταν επαρκής. Υπολογίζεται ότι μόνο 5.000 εκτάρια ελαιώνων στο Abruzzo θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο σχεδίου αναδιάρθρωσης και μετατροπής, ώστε να αυξηθεί η μέση ετήσια παραγωγή κατά 40% εντός 5 ετών. Αυτοί είναι οι προβληματισμοί που προέκυψαν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στο Casoli, στην επαρχία Chieti, αφιερωμένο στο θέμα της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας των παραδοσιακών συστημάτων ελαιοκαλλιέργειας των Απεννίνων, που διοργάνωσε η Εθνική Ακαδημία Ελαιών και Λαδιού.

Η εκδήλωση ήταν μια ευκαιρία για μια έρευνα της κατάστασης και των προοπτικών της ιταλικής αλυσίδας εφοδιασμού ελαιολάδου που συνεχίζει να χάνει έδαφος έναντι των διεθνών ανταγωνιστών της. Αν τη δεκαετία του ’70 η Ιταλία ήταν η πρώτη χώρα παραγωγής στον κόσμο, σήμερα κατέχει την τρίτη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως παραγωγός ελαιολάδου με 240.000 τόνους έναντι 330.000 στην Ελλάδα και 680.000 στην Ισπανία.

Διεθνώς, η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω, με την Ιταλία να υποχωρεί στην τέταρτη θέση μετά την Τουρκία, η οποία το 2022 κατέγραψε παραγωγή 275.000 τόνων. Σε προοπτική, λαμβάνοντας υπόψη τις τεράστιες επενδύσεις στον ελαιοκομικό τομέα της Τυνησίας, του Μαρόκου και της Πορτογαλίας, η χώρα μας θα μπορούσε να χάσει περαιτέρω θέσεις σε έναν τομέα στον οποίο ανέκαθεν κάλυπτε ρόλο απόλυτης αριστείας.

Το 2022, το ποσοστό αυτάρκειας έφτασε στο ιστορικό χαμηλό, καθώς η εθνική παραγωγή κάλυψε μόλις το 48,2% της κατανάλωσης. Οι εισαγωγές έφτασαν στο ιστορικό υψηλό των 2,2 δισ. ευρώ και διαμορφώθηκαν σε υψηλότερα επίπεδα από την αξία των εξαγωγών που ανήλθαν σε 1,9 δισ. ευρώ.

Πώς να αντιστρέψετε την πορεία; Το συνέδριο Casoli ασχολήθηκε με τεχνικά, αγρονομικά και εμπορικά προβλήματα των συστημάτων ελαιοκαλλιέργειας που χαρακτηρίζονται από έντονο κατακερματισμό της γης, από επικρατούσα θέση σε περιοχές εκτός της αρδευόμενης πεδιάδας, από υψηλή αξία τοπίου και περιβαλλοντική άποψη και που αποτελούνται κυρίως από γηγενείς ποικιλίες. Η πρόκληση για το εγγύς μέλλον θα είναι να επικεντρωθούμε στη μετατροπή και αναδιάρθρωση των φυτών, ευνοώντας τη μηχανοποίηση, την αύξηση του μεγέθους των ελαιοκομικών εκμεταλλεύσεων, τον εξορθολογισμό των καλλιεργητικών εργασιών και τη συνεχή προσοχή στην ποιοτική βελτίωση, εστιάζοντας στις τυπικές ποικιλίες του περιοχή .

Δεν λείπουν οι προϋποθέσεις για να εξαπλωθούν επιτυχημένα επιχειρηματικά μοντέλα σε όλη την επικράτεια. Η ελαιοκαλλιέργεια των Απεννίνων λόφων παρουσιάζει εγκαταλελειμμένες επιφάνειες και πληθώρα ποικιλιών με υψηλή εμπορική αξία. Θα είναι ζωτικής σημασίας να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες που προκύπτουν από τη μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, με οικολογικά συστήματα και πράσινη αρχιτεκτονική, από τη στρατηγική «Farm to Fork» με ώθηση προς βιώσιμα συστήματα παραγωγής και το PNRR με συγκεκριμένα μέτρα στήριξης όπως π. την ανανέωση των ελαιουργείων. Ένα σενάριο στο οποίο θα ξεκινήσει ένας ενάρετος δρόμος για μια νέα και σύγχρονη επιχειρηματικότητα στο ελαιόλαδο που ξέρει πώς να κατανοήσει τη δυναμική της αγοράς, ανάμεσα στο ενδιαφέρον για την ποιότητα και τη ιδιαιτερότητα των παραγωγών, για να εξασφαλίσει μεγαλύτερη κερδοφορία στην αλυσίδα εφοδιασμού και ένα ρόδινο μέλλον για τον κλάδο.

«Το ελαιοκαλλιεργητικό μας σύστημα των Απεννίνων έχει τεράστιες δυνατότητες το οποίο, όπως προέκυψε από τις έγκυρες εκθέσεις που ακούστηκαν σήμερα στο συνέδριο, πρέπει να ενταχθεί σε ένα σύστημα μέσω της πολυλειτουργικότητας, του τοπίου και της παραγωγής, για να ξεπεραστούν τα όρια ενός ισχυρού κατακερματισμού και του μικρού αριθμός επιχειρήσεων με προηγμένα και προσανατολισμένα στην καινοτομία φυτά – είπε στην ομιλία της η Elena Sico, Διευθύντρια του Τμήματος Γεωργίας της Περιφέρειας Abruzzo – Είναι απαραίτητο να μπορούμε να αναχαιτίζουμε τους πόρους μεγιστοποιώντας τις επενδύσεις για προώθηση, ενίσχυση και διεθνοποίηση μέσω πολιτικών συγκέντρωσης. Από τη στήριξη έως και 80% που παρέχεται από το Συμπλήρωμα Αγροτικής Ανάπτυξης του Abruzzo έως την πρόσκληση για ελαιουργεία στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: όλες οι ευκαιρίες πρέπει να αξιοποιηθούν και να μην χάνονται. Ο εκσυγχρονισμός των μονάδων επεξεργασίας, αποθήκευσης και συσκευασίας έξτρα παρθένου ελαιολάδου με την αντικατάσταση των παλαιών ελαιοτριβείων σίγουρα θα μπορέσει να αυξήσει τις περιβαλλοντικές και παραγωγικές επιδόσεις. Επιλέξαμε να αυξήσουμε τη στήριξη στο 65%, έως και 80% για τους νέους που έχουν εγκατασταθεί: μια απόφαση – καταλήγει – για την οποία αναμένουμε την τελευταία υπουργική έγκριση για να δημοσιεύσουμε τον αναμενόμενο διαγωνισμό και να ξεκινήσουμε μια νέα σεζόν ανανέωσης και καινοτομίας “.