Η ειρήνη τελείωσε. Η δόνηση, το μπιπ ή ακόμα χειρότερα το Beethoven Fifth θα μας κυνηγήσει και στο αεροπλάνο.

Είναι ο τελευταίος παράδεισος, το τελευταίο άντρο του οπίου που ονομάζεται «απουσία ειδοποιήσεις”, γιατί τα smartphone πρέπει να παραμείνουν σε λειτουργία πτήσης. Στις δύο ώρες από το Ciampino και το Stansted ή στις τεσσεράμισι από το Fiumicino και την Tenerife, στα σύννεφα, δεν είμαστε προσβάσιμοι. Απομονωνόμαστε από τα μηνύματα Whatsappαπό συζητήσεις στο Twitter, από likes στο Facebook ή Ίνσταγκραμ, ακόμα και από αυτούς που μας στέλνουν ακόμη και γραπτά μηνύματα και μας τηλεφωνούν όπως παλιά. Αλλά η λειτουργία αεροπλάνου έχει τους μήνες μετρημένους. Μια μέρα θα μιλήσουμε γι’ αυτό με την ίδια νοσταλγία με την οποία σήμερα θυμόμαστε τους τηλεφωνικούς θαλάμους ή τα σταθερά τηλεφωνήματα ως παιδιά, τη δεκαετία του ογδόντα, όταν δεν ξέραμε ποιος μας έψαχνε και με κάθε κουδούνισμα άναβαν την ελπίδα ότι ήταν το πιο σημαντικό κάλεσμα της ζωής μας ή για την ημέρα μας.

ΦΟΡΕΣ

Επιτρέψτε μου να είμαι σαφής, δεν θα συμβεί αμέσως. Εκεί Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε το πρώτο πράσινο φως: η τεχνολογία 5G (και πλέον τα περισσότερα smartphone είναι αυτού του τύπου) μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αεροσκάφη. Το ίδιο το αεροσκάφος θα γίνει ένα είδος επαναλήπτη σήματος. Τιερί Μπρετόν, Επίτροπος της ΕΕ για την εσωτερική αγορά: «Ο ουρανός δεν είναι πλέον το όριο όσον αφορά τις δυνατότητες που προσφέρει η υπερταχεία και υψηλής χωρητικότητας συνδεσιμότητα». Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαθέσουν τις ζώνες συχνοτήτων 5G στις αεροπορικές εταιρείες έως τις 30 Ιουνίου 2023. Η ενεργοποίηση της υπηρεσίας δεν θα είναι άμεση και (προς το παρόν) θα αφορά μόνο την Ευρώπη, γιατί για παράδειγμα στις ΗΠΑ η διαδικασία είναι ακόμα σε στάση. Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό το 2024 να μπορούμε να κάνουμε κλήσεις από το Boeing 737 ή το Airbus 320 που μας μεταφέρει στη Σαντορίνη ή τη Λισαβόνα. Όπως το βιώνουν όσοι παίρνουν τρένα υψηλής ταχύτητας στο πετσί τους, αυτό έχει μια δραματική παρενέργεια: θεωρητικά, εάν έχουμε επαρκή θέληση, θα είμαστε σε θέση να διατηρήσουμε τη λειτουργία πτήσης ακόμη και όταν δεν είναι πλέον υποχρεωτική, αλλά θα είμαστε ανίσχυρος αν ο επιβάτης στο πλευρό μας θα είναι ένας μάνατζερ που θα περνάει τις ώρες της πτήσης μιλώντας για το μέλλον της εταιρείας του ή μια γιαγιά που δεν θα μπορεί να εγκαταλείψει μια μεγάλη συνομιλία με την εγγονή της. Συνοπτικά: η ειρήνη τελείωσε όχι μόνο επειδή θα μας κυνηγούν ειδοποιήσεις και κλήσεις, αλλά και επειδή η καμπίνα του αεροπλάνου θα γίνει πολύ πιο θορυβώδης. Σε αυτό το σημείο κάποιος θα σηκώσει το χέρι του και θα πει: αλλά στην πραγματικότητα σήμερα δεν είναι ήδη αδύνατο να καλέσετε ή τουλάχιστον να χρησιμοποιήσετε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατά την πτήση. Αλήθεια: ορισμένες αεροπορικές εταιρείες προσφέρουν WiFi στους επιβάτες, σχεδόν πάντα επί πληρωμή, αλλά είναι μια σπάνια χρησιμοποιούμενη και ευρέως διαδεδομένη υπηρεσία. Το σήμα τηλεφώνου σε ένα αεροπλάνο κινδυνεύει με πολύ πιο θορυβώδη αντίκτυπο. Ο καθηγητής Giuseppe Riva είναι καθηγητής Γενικής Ψυχολογίας στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Ιερής Καρδιάς στη Ρώμη, διδάσκει Ψυχολογία της Επικοινωνίας, Γενική Ψυχολογία της υποκειμενικής και διαπροσωπικής ευημερίας. Επίσης στο Cattolica διευθύνει το Humane Technology Lab το οποίο, μεταξύ άλλων, εκτελεί μελέτες για το μετασύμπαν. Τι συνεπάγεται η πτώση του τελευταίου τοίχου, το γεγονός ότι ακόμη και στο αεροπλάνο θα κουβαλάμε το βάρος μας από κραδασμούς και ερεθίσματα που σχετίζονται με ειδοποιήσεις και κλήσεις; «Ας πούμε ότι αυτή η καινοτομία θα μειώσει τον φόβο του να μείνουμε έξω που επηρεάζει πολλούς ανθρώπους. Ονομάζεται Fomo, φόβος να χάσεις: είναι μια συχνή τάση που κάνει πολλούς να φοβούνται ότι θα αποκοπούν από τη ροή πληροφοριών, ότι θα χάσουν κάτι σχετικό ακριβώς στις ώρες που περνούν στο αεροπλάνο. Η απώλεια μιας σημαντικής κλήσης ή ειδοποίησης συμβαίνει στην πραγματικότητα πολύ σπάνια, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι το συναίσθημα και ο φόβος να μείνεις έξω. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους πολλοί άνθρωποι δεν κλείνουν τα κινητά τηλέφωνα τη νύχτα.” Fomo: ένας τύπος άγχους που πριν από μερικές δεκαετίες δεν πιστεύαμε καν ότι μπορεί να υπάρχει. Η δεκαετία του 1990 πήγε διακοπές σε ένα νησί στην Ελλάδα ή στις Βαλεαρίδες Νήσους, κάλεσε τους γονείς του στο σπίτι όταν μπήκε στο ξενοδοχείο («τηλέφωνο όταν φτάσεις» ήταν η συνηθισμένη φράση κάθε Ιταλίδας μητέρας) και μετά δεν τηλεφώνησε σχεδόν την ημέρα πριν επιστρέψει. Σήμερα , για παρόμοιο σενάριο, οποιαδήποτε Ιταλίδα μητέρα θα ειδοποιούσε την πρεσβεία.Το ίδιο συνέβη και για τη ροή των ειδήσεων: όταν επέστρεφες από άλλη ήπειρο, με συμπτώματα στέρησης καταβρόχθισες την ιταλική εφημερίδα που σου έδωσε η οικοδέσποινα στην πτήση της επιστροφής και δοκίμασες για να καταλάβεις τι είχε συμβεί τις δύο εβδομάδες που ήσουν διακοπές Άλλη εποχή.

ΣΤΡΕΣ

Εδώ, αλλά μπορεί το άγχος να μην αποκοπεί να μετατραπεί σε παθολογία; Ο καθηγητής Ρίβα λέει: «Εξαρτάται. Μπορεί να γίνει πρόβλημα αν επηρεάσει τη ζωή της σχέσης μου, αν με εμποδίσει να χαλαρώσω, αν επηρεάσει την ικανότητά μου να αλληλεπιδρώ, να παραμένω συγκεντρωμένος. Ας σκεφτούμε αυτούς που, ίσως όταν βγαίνουν για δείπνο με φίλους, δεν μπορούν να απομακρυνθούν από την οθόνη του smartphone. Υπάρχει επίσης ένα πρόβλημα άγχους: κάθε ειδοποίηση, ένα απλό μπιπ για ένα like στο Facebook, έχει επίδραση στον νευροδιαβιβαστή, δημιουργώντας μια ελαφρά ακίδα ντοπαμίνης που γενικά σχετίζεται με την ευχαρίστηση. Ωστόσο, εάν αυτό συμβαίνει πολύ συχνά, το επίπεδο της ντοπαμίνης αυξάνεται. Υπάρχει κίνδυνος υπερδιέγερσης του υποκειμένου που θα έχει την τάση να μην χαλαρώνει ποτέ. Βλέπει, όμως, υπάρχει και μια άλλη πτυχή που πρέπει να εξετάσουμε εάν τα κινητά τηλέφωνα θα λειτουργούν και στα αεροπλάνα: θα χρειαστεί μια νέα εθιμοτυπία», ένα είδος εθιμοτυπίας για να σεβόμαστε τους άλλους επιβάτες. «Όπως σε ένα τρένο, όπου προτείνεται να μιλάτε μόνο στις περιοχές μεταξύ του ενός βαγονιού και του άλλου. Αλλά πώς το κάνεις με αεροπλάνο;».