Ποιος από τους σχολικούς πάγκους δεν λυπήθηκε ποτέ εκείνα τα φτωχά Σπαρτιάτικα παιδιά που γεννήθηκαν ατελή, εγκαταλείφθηκαν ή πετάχτηκαν κάτω από τον Ταΰγετο; Όταν οι δάσκαλοι προκάλεσαν διάχυτη αγανάκτηση μέσα μας, η αρχαιολογία δεν είχε ακόμη επαληθεύσει την εγκυρότητα της ιστορίας. Ειδικότερα αυτό του φιλοσόφου Πλούταρχου: στο Βίος Λυκούργου, που γράφτηκε το 100 π.Χ., ο Πλούταρχος ανέφερε ότι τα νήπια στη Σπάρτη έπρεπε να περάσουν την επιθεώρηση των ηλικιωμένων. Εάν ήταν πρόωρα, μικρού μεγέθους ή με παραμορφώσεις, απορρίπτονταν αμέσως και στέλνονταν στο θάνατο. Μια τέτοια ανασυγκρότηση, που δεν επιβεβαιώθηκε από άλλες αρχαίες πηγές, ήταν αγαπητή στο ναζισμό για να δικαιολογήσει τη συστηματική εξάλειψη των αναπήρων. Και θεωρήθηκε δεδομένο ακόμη και σε δημοκρατικές χώρες, ως αρχέτυπο του κυνισμού των δικτατοριών.

Τώρα, όμως, μια ανάλυση σε κειμενική και αρχαιολογική βάση, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό κλασικών μελετών Esperia e παρμένο από την Επιστήμη, καταρρίπτει τον αρνητικό μύθο των Σπαρτιατών, αλλά και τη γενικότερη υποτιθέμενη τάση για βρεφοκτονία παιδιών με σωματικές δυσκολίες ή ακόμα και μόνο επειδή ήταν θηλυκά που πιστεύεται ότι υπήρχε σε όλη την αρχαία Ελλάδα. Ο συγγραφέας της μελέτης, Debby Sneeds, κλασικός από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, επισημαίνει ότι ο Πλούταρχος μίλησε για υποτιθέμενα γεγονότα που θα συνέβαιναν επτά αιώνες πριν από τη γέννησή του και ότι σύμφωνα με τις δικές του αφηγήσεις ένας άλλος Σπαρτιάτης βασιλιάς ήταν ασυνήθιστα κοντός, άσχημος και άσχημος και με προβλήματα στα πόδια – και όμως έγινε μεγάλο αφεντικό. Επιπλέον, σε ένα έγγραφο του 400 π.Χ., ένας γιατρός συμβούλεψε τους συναδέλφους του πώς να φροντίζουν τα άτομα με αναπηρία στην αγκαλιά τους από τη γέννησή τους, μαρτυρώντας έμμεσα το αντίθετο από τη χρήση της δολοφονίας ή της δολοφονίας παιδιών με σωματικά προβλήματα.

Φιάλες με στόμια κατάλληλες για τη σίτιση παιδιών με σχισμή υπερώας (γενετική δυσπλασία του στόματος που προκαλεί προβλήματα σίτισης και ομιλίας) έχουν βρεθεί σε διάφορα μέρη στην Ελλάδα, ακόμη και δίπλα στα θαμμένα σώματά τους: όχι σκοτωμένα, αλλά νεκρά από φυσικό θάνατο. Κοντά στην Αγορά της Αθήνας, βρέθηκαν 400 σκελετοί νεογνών, αλλά κανένας δεν παρουσιάζει σημάδια επιλεκτικής βρεφοκτονίας – άρα εμπίπτει στο ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας της εποχής, γύρω στο 40%. Πράγματι, σε μια ταφή βρέθηκε ο σκελετός ενός παιδιού 8 μηνών που έπασχε από υδροκέφαλο, μια κατάσταση συσσώρευσης νωτιαίου υγρού στο κρανίο, στη συνέχεια θανατηφόρα: πριν πεθάνει, το παιδί είχε τραφεί και φροντιστεί για μήνες, όχι εγκαταλειμμένος.

Μερικές ελληνικές φιγούρες εγχώριες ενήλικες με συγγενείς αναπηρίες. «Συνολικά, τα αρχαιολογικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι τα αδύναμα και ανάπηρα παιδιά υποστηρίχθηκαν καθώς μεγάλωναν για να γίνουν ενήλικες αποδεκτά από την κοινότητα», λέει ο Sneeds: «πρέπει κανείς να προσέχει τους μύθους: ελλείψει στοιχείων, θέλει να δει προβλήματα. στην αρχαία Ελλάδα άτομα με αναπηρία που στην πραγματικότητα δεν υπήρχαν, ενώ έχουμε αυτά τα προβλήματα, στη σύγχρονη κοινωνία, όπου η αποτελεσματικότητα και η εμφάνιση απαιτούνται πάση θυσία.

»

Ακόμη και η ιστορικός του Πανεπιστημίου του Μιλάνου Εύα Κανταρέλα βρέθηκε πρόσφατα στο γήπεδο για να διαλύσει τον αρνητικό μύθο της Σπάρτης. Το έκανε με το βιβλίο Σπάρτη και Αθήνα. αυταρχισμός και δημοκρατία (Einaudi, 2021), όπου δείχνει πώς η αντίθεση Αθήνα-Σπάρτη είναι μια υπερβολή των καιρών μας, για να εξιδανικεύσουμε διαφορετικά θεσμικά μοντέλα. Η αντίθεση που θέλει από τη μια πλευρά τους αυταρχικούς Σπαρτιάτες, λάτρεις της σωματικής δύναμης και της ευγονικής, και από την άλλη τους Αθηναίους, εμψυχωτές συνελεύσεων και ελεύθερους φιλοσόφους, δεν υποστηρίζεται από πειστικά στοιχεία ή τουλάχιστον οι διαφορές δεν ήταν τόσο ξεκάθαρες . Αν, για παράδειγμα, θεωρήσουμε τις γυναίκες, ήταν πολύ πιο ελεύθερες και τις άκουγαν στη Σπάρτη παρά στην Αθήνα, όπου ένας κύριος ονόματι Αριστοτέλης δεν είχε δικαίωμα ψήφου στη συνέλευση της πόλης αφού ένα άλλο αξιόλογο πρόσωπο ονομαστικά Περικλήςπαρά τα ωραία λόγια, είχε κρίνει σκόπιμο, αρκετά χρόνια νωρίτερα, να περιορίσει τα πολιτικά δικαιώματα και το ακροατήριο των συμμετεχόντων στη συνέλευση.