Η μετατόπιση των μεταναστευτικών οδών στα Βαλκάνια από την Αυστρία/Ουγγαρία στη Σλοβενία ​​και οι συνεχείς αποβιβάσεις στη Λαμπεντούζα ευνόησαν την αύξηση του αριθμού των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών που εισέρχονται παράνομα στην Ελβετία. Μόνο τον Σεπτέμβριο καταγράφηκαν 7.120 παράνομες εισόδους στην Ελβετία. Και η πλειοψηφία, ή περίπου 4.000, περνούν από το Τιτσίνο. Αυτό ανέφερε η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Τελωνείων και Ασφάλειας των Συνόρων. Αυτός είναι ένας υψηλότερος αριθμός από τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο πριν από ένα χρόνο.

Μια πολύ κανονική μέρα του Οκτωβρίου πήγαμε στον σταθμό στο Κιάσο για να ελέγξουμε την κατάσταση επί τόπου: δεκάδες μετανάστες περιπλανήθηκαν στις εξέδρες του σταθμού του Κιάσο. Κοιτάζουν γύρω τους, με ερωτηματικά μάτια. Δεν ξέρουν ποιο τρένο να πάρουν για να πάνε εκεί που ονειρεύονται να φτάσουν. Προς ένα νέο σπίτι, ίσως μια νέα ζωή. «Θέλω να πάω κατευθείαν στην Ισπανία. Μου αρέσει η Ελβετία, αλλά προς το παρόν θα πάω στην Ισπανία. Μετά θα επιστρέψω στην Ελβετία», μας λέει μια γυναίκα από την Κεντρική Αφρική.

Η πλειοψηφία των μεταναστών, περίπου το 95%, δεν ζητά άσυλο: η Ελβετία είναι, με λίγα λόγια, απλώς μια χώρα διέλευσης για αυτούς. Αλλά η πίεση από τους μετανάστες στο Chiasso – μια πόλη που ήδη φιλοξενεί περίπου 600 αιτούντες άσυλο – είναι πράγματι πολύ ισχυρή. «Η συμβολή είναι εκεί. Και στο Κιάσο υπερτερεί της υπόλοιπης Ελβετίας. Τώρα το αποδεικνύουν και οι αριθμοί. Ο σταθμός είναι ένα κρίσιμο σημείο, μάλιστα συχνά περνάει η αστυνομία», λέει ο δήμος Chiasso Σόνια Κολόμπο-Ρεγκαζόνι.

Δεδομένης της σαφώς τεταμένης κατάστασης, η Συνομοσπονδία αποφάσισε να ενισχύσει την προστασία των συνόρων στο Τιτσίνο: τους τελευταίους μήνες η Βέρνη έστειλε στην πραγματικότητα επιπλέον προσωπικό από τη γερμανόφωνη Ελβετία νότια των Άλπεων. «Υπήρξε αύξηση στον αριθμό των πρακτόρων και σίγουρα στη χώρα μας φαίνεται καλά. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά δεν είναι αρκετό», συνεχίζει ο Colombo-Regazzoni. «Το μεγαλύτερο πρόβλημά μας», καταλήγει, «ωστόσο, είναι ότι πλέον έχουμε τρία κέντρα για μετανάστες. Γιατί το ιστορικό στη Via Motta με 134 κλίνες και αυτό στο Pasture με 120 θέσεις έχει ενταχθεί από το PAF που ήταν προσωρινό αλλά έχει μετατραπεί σε τρίτο κέντρο με 250/300 θέσεις. Και αυτό δεν είναι καλό», καταλήγει.

Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι? «Κάθε μετανάστης έχει τη δική του ιστορία. Και επομένως είναι δύσκολο να δημιουργηθεί μια ταυτότητα του τυπικού μετανάστη. Ωστόσο, καταγράφουμε ισχυρή παρουσία Αφγανών πολιτών. Και έχουμε οικογένειες, αλλά κυρίως μιλάμε για ανύπαντρους νέους», εξηγεί Λούκα Κομέτικαπετάνιος του Ομοσπονδιακού Γραφείου Τελωνείων και Ασφάλειας των Συνόρων (UDSC).

«Από το Αφγανιστάν – μας λέει ένας νεαρός Αφγανός – πήγαμε στο Ιράν, μετά στην Τουρκία, στην Ελλάδα, στη Μακεδονία, στη Σερβία, στη Βοσνία, στην Κροατία, στη Σλοβενία, στην Ιταλία και μετά στην Ελβετία. Τις περισσότερες φορές κάναμε το ταξίδι με τα πόδια, περπατώντας. Αλλά και με τρένο, αυτοκίνητο και πλοίο. Όλα τα κρατικά σύνορα που περάσαμε ήταν δύσκολα και επικίνδυνα, γιατί πάντα τα περνούσαμε παράνομα. Αλλά το πιο επικίνδυνο από όλα ήταν αυτό μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Εκείνη την ημέρα είχαμε ένα σημείο συνάντησης στη θάλασσα κοντά στα τουρκικά σύνορα. Από εκεί ήμασταν 10 άτομα, με ένα μικρό καράβι πήγαμε στην Ελλάδα. Πόσο κόστισε όλο το ταξίδι; Γύρω στα 5.000-6.000 ευρώ”.

«Είμαι Τυνήσιος και κατάγομαι από το Σφαξ», μας λέει ένας άλλος μετανάστης. «Και μπορώ να μας πω ότι στο Σφαξ υπάρχουν τουλάχιστον 6.000 μετανάστες από την Κεντρική Αφρική έτοιμοι να φύγουν. Ήρθα κατευθείαν: από την Τυνησία, στην Ιταλία και μετά στην Ελβετία. Δεν μου πήρε πολύ. Κατάγομαι από το Σφαξ, για μένα ήταν εύκολο να φύγω από την Τυνησία».

Μετά το ξέσπασμα του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς και την επίθεση στις Βρυξέλλες, ο φόβος έχει επιστρέψει στην Ευρώπη. Ο επιθετικός της βελγικής πρωτεύουσας είχε προσγειωθεί στην Ιταλία. Και τρομοκράτες θα μπορούσαν επίσης να περάσουν από το Chiasso μεταξύ των μεταναστών: πώς γίνεται ο πρώτος έλεγχος; «Στην πρώτη περίπτωση εντοπίζονται. Στη συνέχεια του εξηγούμε τη διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη. Στη συνέχεια υποβάλλονται σε έλεγχο των προσωπικών τους αντικειμένων. Αν δεν ζητήσουν άσυλο, τότε ελευθερώνονται», λέει ξανά Λούκα Κομέτι.

Για να το θέσω εν συντομία, κάθε μετανάστης που δεν αναζητείται από τις αρχές και δεν ζητά άσυλο λαμβάνει ένα λευκό φύλλο χαρτιού όπου γράφει ότι έχει επτά ημέρες για να φύγει από την Ελβετία και τον χώρο Σένγκεν. Και με αυτό το χαρτί στο χέρι φεύγει από το κέντρο ελέγχου και μπορεί να συνεχίσει το ταξίδι του. «Οι περισσότεροι Μαροκινοί πηγαίνουν στην Ισπανία. Αφρικανοί κυρίως στη Γαλλία. Τυνήσιοι και Αλγερινοί στη Γαλλία ή στο Βέλγιο. Οι Τούρκοι αγαπούν την Ελβετία και τη Γερμανία», μας λέει ο Τυνήσιος μετανάστης.

Καθώς η κρίση στη Μέση Ανατολή επιδεινώνεται, η Ιταλία και άλλες 10 χώρες αποφάσισαν να επαναφέρουν τους συνοριακούς ελέγχους. Τι θα γίνει στο Κιάσο; Δύσκολο να προβλέψεις. Σίγουρα όμως οι μαφίες που πλουτίζουν χάρη στους μετανάστες δεν θα σταματήσουν. Διότι σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, η εμπορία ανθρώπων είναι η δεύτερη πηγή εισοδήματος για το διεθνικό οργανωμένο έγκλημα, μετά τη διακίνηση ναρκωτικών.