10.01.2022 – 10.50 – Ζωτικός, πυκνός, ρευστός και πικρός είναι ο συνδετικός ιστός που ρέει ανέμελα μια φορά το μήνα για περίπου 40 χρόνια ύπαρξης από το σώμα μιας γυναίκας, από την εμμηναρχή (την πρώτη έμμηνο ρύση) έως την εμμηνόπαυση, για συνολικά περίπου 520 εμμηνορροϊκούς κύκλους και 12 χιλιάδες ταμπόν . Στην Ιταλία, τοΦΠΑ στις σερβιέτες εισήχθη το 1973, φτάνοντας το 22 τοις εκατό τα τελευταία χρόνια, στο ίδιο επίπεδο με τα είδη πολυτελείας. Με τη νέα κυβέρνηση Μελώνης, ωστόσο, υπήρξε σημαντική μείωση του φόρος ταμπόν για μη λιπασματοποιήσιμες σερβιέτες από 10% έως 5%, μαζί με ορισμένα απαραίτητα βρεφικά προϊόντα όπως πάνες, μπιμπερό και παιδικές τροφές.
Ένα ξεκάθαρο σύμβολο της γυναικείας χειραφέτησης, που καθιερώθηκε με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο: η σερβιέτα είναι σθεναρά συνδεδεμένη με ένα ποσοστό. Οι επίδεσμοι κυτταρίνης που χρησιμοποιήθηκαν για να καλύψουν τις πληγές των στρατιωτών ήταν μια μοιραία εικόνα για ορισμένες νοσοκόμες. ότι αυτό το υλικό είχε καλύτερες απορροφητικές ικανότητες από το βαμβάκι αποδείχθηκε αδιαμφισβήτητο. Πολλές γυναίκες, πριν από εκείνη την εποχή, χρησιμοποιούσαν έξυπνα τα πιο αδιανόητα υφάσματα για να διαχειριστούν τη ροή: από τον μαλακωμένο πάπυρο των Αιγυπτίων, μέχρι το μαλλί ή το ύφασμα στην αρχαία Ρώμη μέχρι τα μαξιλάρια από γάζα, βρύα ή λούτρινα δέρματα ζώων στην Αμερική.

Επιπλέον, μια άλλη πρόσφατη γλωσσική ανακάλυψη αφορά τον όρο Εμμηνόρροια, που παρουσιάστηκε μόλις το 1985 με την προώθηση μιας μάρκας σερβιετάκια στην τηλεοπτική σειρά “Friends”. Πριν από τότε, και ακόμη και σήμερα σε πολλά συμφραζόμενα, οι πιο επαναλαμβανόμενες εκφράσεις για να επικοινωνήσει η παρουσία του ήταν «εκείνες οι μέρες», «τα πράγματα μου», «η περίοδος» ή ακόμα και «αδιαθεσία» στην αιτιολόγηση της ώρας της σχολικής γυμναστικής. Παραδόξως, ωστόσο, η έλλειψη του όρου εμμηνόρροια έχει αντισταθμιστεί σε πολλά πολιτιστικά-θρησκευτικά περιβάλλοντα με την ακύρωση εκφράσεων που υποδηλώνουν μια γυναίκα με έμμηνο ρύση – niddah (στα εβραϊκά) και nijas (στο Ισλάμ). Το Chapaudi, από την άλλη, είναι η λεγόμενη εμμηνορροϊκή εξορία, μια στιγματιστική πρακτική ευρέως διαδεδομένη στο Νεπάλ, ινδουιστικής καταγωγής, η οποία αναγκάζει τους εφήβους και τις γυναίκες με εμμηνόρροια να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να κοιμηθούν σε καλύβες εκτεθειμένες σε κακές καιρικές συνθήκες και επιθέσεις ζώων. Αν και θεωρείται παράνομη από το 2005, η πρακτική αυτή συνεχίζεται αδιατάρακτα.
Οι λέξεις είναι ένα θεμελιώδες συστατικό για να κατανοήσουμε πόσο πολύ η εμμηνόρροια, ένα αποκλειστικό φαινόμενο του γυναικείου σώματος, έχει κρυφτεί από τις καθομιλουμένες εκφράσεις και συνδέεται με έννοιες όπως η ντροπή και η ακαθαρσία. Στη μόδα μεταξύ των γιαγιάδων, για παράδειγμα, υπήρχε το ρητό «ο μαρκήσιος έφτασε» γιατί φαινόταν ότι οι μαρκήσιοι ξεχώριζαν από κάποια κόκκινα πανωφόρια ως τελετουργικό φόρεμα, ή ακόμα και κόκκινα σακάκια. Η ακαθαρσία που συνδέεται με το φαινόμενο φάνηκε, ωστόσο, από την απαγόρευση στις γυναίκες να αγγίζουν φυτά και λαχανικά «εκείνες τις μέρες» διαφορετικά θα είχαν «κακώσει».

Η έμμηνος ρύση είναι, επομένως, ένα φαινόμενο που έχει στιγματιστεί πολύ εύκολα, επηρεάζοντας διάφορες πτυχές της ζωής των γυναικών: υγεία (προσωπική υγιεινή), εκπαίδευση (πόνος, δυσφορία ή/και έλλειψη προϊόντων προσωπικής υγιεινής, με σοβαρές επιπτώσεις στη φοίτηση στο σχολείο) και το περιβάλλον (το κύπελλο εμμήνου ρύσεως σιλικόνης, το οποίο επίσης εξαπλώνεται σταδιακά στην Ιταλία με ένα εκατομμύριο κομμάτια που πωλούνται το χρόνο, κλείνει το μάτι στη βιωσιμότητα). Δεν είναι λιγότερο σημαντική η οικονομική πτυχή, στην οποία έχει επικεντρωθεί η νέα κυβέρνηση στην Ιταλία. το λεγομενο “περίοδος φτώχειας”, μάλιστα, είναι ένα φαινόμενο που επηρεάζει πολλές περιοχές του κόσμου. Στην Κένυα, κορίτσια και αγόρια πέφτουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης για να μπορούν να έχουν σερβιέτες, ενώ στη Νότια Ασία, το ένα τρίτο των κοριτσιών δεν πηγαίνουν στο σχολείο τις ημέρες της εμμήνου ρύσεως επειδή τους λείπουν. Τέλος, στην Ινδία, 4 στα 5 κορίτσια δεν έχουν πρόσβαση σε είδη υγιεινής και στις αγροτικές περιοχές χρησιμοποιούνται κομμάτια ιστού, αλλά και σκόνη ή άμμος για την απορρόφηση των απωλειών, με κίνδυνο μεγαλύτερων μολύνσεων.

Αυτές οι αδικίες κυριολεκτικά κάνουν πικρό αίμα και οδήγησαν στην εμφάνιση πολυάριθμων μορφών ακτιβισμού με την πάροδο των ετών, που περικλείονται στο σημερινό “εμμηνορροϊκός ακτιβισμός” . Εστιάζοντας στην εκπαίδευση και στη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και ενημέρωση για το θέμα, αυτή η μορφή ακτιβισμού στοχεύει σε μια ευρεία αλλαγή σε κοινωνικό επίπεδο. Παράδειγμα ήταν κάποιες οπτικές αλλαγές στην αντίληψη της εμμήνου ρύσεως με την εισαγωγή σερβιετών με χρώμα αίματος σε ορισμένες μάρκες αντί για το γλυκαντικό μπλε υγρό ή η συμμετοχή στον μαραθώνιο του Λονδίνου (2015) του αθλητή Kiran Gandhi και η επιλογή του εμβληματική να μην φοράτε σερβιέτα κατά την έμμηνο ρύση.

Ο φόρος ταμπόν μπορεί να θεωρηθεί ως παιδικό σύμπτωμα αυτής της ανισορροπίας. Από το 2007, σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι χώρες ήταν ελεύθερες να ελαχιστοποιήσουν τον ΦΠΑ στις σερβιέτες και τα προϊόντα γυναικείας υγιεινής, αλλά πολλές φαίνεται να το αγνοούν, όπως η Ουγγαρία (27%), ακολουθούμενη από την Κροατία, τη Δανία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία και την Ελλάδα με φορολογικούς συντελεστές μεταξύ 24 τοις εκατό και 25 τοις εκατό.
Αντίθετα, ωστόσο, πολλές χώρες έχουν πάει επίσης αντίθετα: μεταξύ 2019 και 2020, η Πολωνία, η Τσεχία και η Λιθουανία μείωσαν το φόρος ταμπόν έως 5 τοις εκατό, καθώς και η Γερμανία που μείωσε τον ΦΠΑ από 19 τοις εκατό στο 7 τοις εκατό και το Λουξεμβούργο στο 3 τοις εκατό. Επιπλέον, το 2015, η Γαλλία μείωσε το φόρος ταμπόν στο 5,5 τοις εκατό, ενώ η Κύπρος σημείωσε την ίδια πτώση στο 5 τοις εκατό από το 2018. Τέλος, ο φόρος καταργήθηκε πλήρως στην Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αντίθετα, η Σκωτία έκανε ένα βήμα παραπέρα με την Εργατική Monica Lennon (2020) και την έγκριση του Νομοσχέδιο για προϊόντα περιόδουένας νόμος που παρέχει δωρεάν πρόσβαση σε προϊόντα εμμήνου ρύσεως σε δημόσια κτίρια, όπως σχολεία, πανεπιστήμια και κολέγια.

Από την ιταλική πλευρά, η μείωση του ΦΠΑ στις σερβιέτες είναι ένα πολύ συζητημένο θέμα από το 2016 ξεκινώντας από το σύνθημα «περίοδος δεν είναι πολυτέλεια“. Στη συνέχεια, την ίδια χρονιά, τέσσερις βουλευτές του κόμματος Possibile είχαν παρουσιάσει πρόταση στο Επιμελητήριο για μείωση της φορολογίας στο 4 τοις εκατό, που προέβλεπε για τα είδη πρώτης ανάγκης. Η πρόταση απορρίφθηκε υπό τον ήχο των σεξιστικών ανέκδοτων, αλλά πέντε χρόνια αργότερα οδήγησε στη γέννηση ενός ετερογενούς κινήματος – συμπεριλαμβανομένου του συνδέσμου «Onde Rosa» – που πίεσε για την κατάργηση του φόρου ταμπόν με συχνές αναφορές. Χωρίς πάρα πολλά συγκεκριμένα αποτελέσματα, η εχθρότητα έναντι αυτής της φορολογίας συνεχίστηκε. το 2019 υπήρξε μια αποτυχημένη προσπάθεια από την Πρόεδρο του Επιμελητηρίου Laura Boldrini για τη μείωσή του. Θα πρέπει να περιμένουμε τον δημοσιονομικό νόμο της κυβέρνησης Ντράγκι (2022) για μείωση του ΦΠΑ στις μη λιπασματοποιήσιμες σερβιέτες στο 10 τοις εκατό – λαμβάνοντας υπόψη ότι για τα βασικά αγαθά ανέρχεται στο 4 τοις εκατό.

Ένα αναμφισβήτητο βήμα προόδου είναι το πιο πρόσφατο από την κυβέρνηση με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Γιωργία Μελώνη. Ακόμα κι αν επρόκειτο για μια επιχείρηση «ροζ πλύσης» για να προκαλέσει τη δυσαρέσκεια μιας μερίδας του γυναικείου πληθυσμού, αυτή η κίνηση θα είχε σημαντικό κοινωνικο-πολιτιστικό αντίκτυπο στην κοινωνία, εξισορροπώντας μια πτυχή του χάσματος των φύλων με συμβολικό τρόπο. Δεν αρκεί να συμβιβάζεστε με μικρούς στόχους, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να αναγνωριστεί ότι μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία των γυναικών έφερε στο σπίτι ένα πολυσυζητημένο αίτημα τα τελευταία χρόνια, εν μέσω αμφιλεγόμενων αρνήσεων και πολύ αδύναμων προσπαθειών του Δημοκρατικού Κόμματος.

Με ΦΠΑ 22 τοις εκατό, το μέσο κόστος μιας γυναίκας για να πάρει σερβιέτες ήταν περίπου 70 ευρώ το χρόνο. Με 10 τοις εκατό ΦΠΑ έχει πέσει στα 63 ευρώ και με την κίνηση της νέας κυβέρνησης θα είναι γύρω στα 60 ευρώ. Δεν γίνεται αναφορά σε στρατοσφαιρικές μορφές, αλλά από κάτω υπάρχει μια θεμελιώδης συμβολική αξία παρόμοια με αυτή της γλώσσας. Οι αυτοματισμοί μπορούν σταδιακά να αλλάξουν και το κοινωνικο-οικονομικό βάρος ορισμένων εννοιών να ξανασκεφτεί σαν φτερό πουλιού, από τον ΦΠΑ στον αμφιλεγόμενο δυαδισμό που, ενώ κρύβεται υπερβολικά, κάνει αόρατη την ανάγκη για διαφορά.

[m.p]