Οι κυβερνήσεις της ΕΕ θέλουν να επιτρέψουν την κρατική παρακολούθηση των δημοσιογράφων και των συνομιλητών τους, μεταξύ άλλων μέσω της χρήσης spyware, εάν οι αρχές ασφαλείας το κρίνουν απαραίτητο. Αυτό προκύπτει από τα έγγραφα των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων της ΕΕ για τον Ευρωπαϊκό Νόμο για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης (EMFA), τα οποία συμβουλεύτηκε η Investigate Europe, netzpolitik.org Και Ακολουθήστε τα χρήματα .

Ο νόμος της ΕΕ για τα μέσα ενημέρωσης, που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον περασμένο Σεπτέμβριο, στοχεύει στην προστασία των δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης από τον πολιτικό έλεγχο από τις κυβερνήσεις και τους ιδιοκτήτες. Αυτά θέτουν ξεκάθαρα σε κίνδυνο την ελευθερία της έκφρασης και την ποικιλομορφία των απόψεων των μέσων ενημέρωσης σε πολλές χώρες της ΕΕ, ιδίως στην Πολωνία και την Ουγγαρία, αλλά και αλλού, όπως έχουν προειδοποιήσει εδώ και χρόνια ειδικοί όπως οι συντάκτες της ετήσιας έκθεσης Media Pluralism Monitor. Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Φλωρεντίας.

Είναι επιτακτική ανάγκη για την ελευθερία αναφοράς και την ανεξαρτησία οι δημοσιογράφοι να μπορούν να προστατεύουν τον εαυτό τους και τις πηγές τους από την παρακολούθηση, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης από τις κρατικές αρχές. Γι’ αυτό το άρθρο 4 του νομοσχεδίου της ΕΕ απαγορεύει ρητά τα καταναγκαστικά μέτρα εναντίον δημοσιογράφων για την αποκάλυψη των πηγών τους, καθώς και την παρακολούθηση των επικοινωνιών και τη χρήση spyware στους υπολογιστές και τα τηλέφωνά τους.

Όμως στο Συμβούλιο της ΕΕ, όπου οι εκπρόσωποι των 27 κυβερνήσεων της ΕΕ διαπραγματεύονται κεκλεισμένων των θυρών, η γαλλική κυβέρνηση ζήτησε την ανάκληση του άρθρου 4. Η κατασκοπεία δημοσιογράφων και η χρήση λογισμικού κατασκοπείας εναντίον τους θα πρέπει να επιτρέπεται, εάν δικαιολογείται από την «εθνική ασφάλεια».

Πριν από δύο χρόνια, μια κοινή έρευνα μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των The Guardian, Le Monde και The Washington Post, έδειξε πώς κρατικοί παράγοντες σε πολλές χώρες χρησιμοποιούσαν λογισμικό κατασκοπείας Pegasus εναντίον πολιτών, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων στην Ουγγαρία και αλλού. Στην Ελλάδα, πέρυσι προέκυψε ότι αρκετοί δημοσιογράφοι φέρεται να έγιναν στόχος του κράτους χρησιμοποιώντας τεχνολογία spyware Predator. Στην Ισπανία, εν τω μεταξύ, οι αρχές φέρεται να χρησιμοποίησαν λογισμικό κατασκοπείας εναντίον δημοσιογράφων που έκαναν ρεπορτάζ για το καταλανικό κίνημα ανεξαρτησίας.

Ως αντίδραση σε αυτές τις αποκαλύψεις, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δημιούργησε ένα ειδική εξεταστική επιτροπή για το θέμα και ζήτησε να απαγορευτεί η πώληση spyware μέχρι να οριστεί με σαφήνεια ο νόμος σε ποιες εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να τα χρησιμοποιήσει το κράτος.

Ωστόσο, οι κυβερνήσεις της ΕΕ φαίνεται να ενδιαφέρονται ελάχιστα για τις ανησυχίες του Κοινοβουλίου. Οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Τσεχικής Δημοκρατίας, του Λουξεμβούργου και της Ελλάδας υποστήριξαν ανοιχτά το γαλλικό αίτημα για εξαίρεση από το άρθρο 4 για την εθνική ασφάλεια, σύμφωνα με τη γερμανική διπλωματική έκθεση της αρμόδιας ομάδας εργασίας του Συμβουλίου στις 17. Απρίλιος . Κανένας άλλος εκπρόσωπος της κυβέρνησης της ΕΕ δεν έφερε αντίρρηση. Ως εκ τούτου, η σουηδική κυβέρνηση, η οποία προεδρεύει επί του παρόντος στο Συμβούλιο, πρόσθεσε μια παράγραφο στην τελευταία έκδοση του νομοσχεδίου δηλώνοντας ότι το άρθρο 4 «δεν θίγει την ευθύνη των κρατών μελών για τη διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειας».

Όταν ρωτήθηκε για το σκεπτικό της υποστήριξης της αμφιλεγόμενης διάταξης, μια εκπρόσωπος της Γερμανίδας υπουργού Πολιτισμού και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Claudia Roth, εξήγησε ότι σκοπός της ήταν μόνο να διασφαλιστεί ότι οι «αρμοδιότητες των κρατών μελών στον τομέα της εθνικής ασφάλειας, όπως καθορίζονται στη συνθήκη της ΕΕ, παραμείνετε ανεπηρέαστοι».

Αλλά η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων υποστηρίζει ότι όλα αυτά είναι παραπλανητικά. Σε αντίθεση με τις Συνθήκες της ΕΕ, αναφέρει ο οργανισμός, «η τρέχουσα πρόταση του Συμβουλίου δεν περιέχει καμία διάταξη για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων».

Ο εκπρόσωπος της Claudia Roth πρόσθεσε ότι στις επικείμενες διαπραγματεύσεις η γερμανική κυβέρνηση θα προσπαθήσει να προστατεύσει τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης. «Είναι επίσης προς το συμφέρον μας να διασφαλίσουμε ότι αυτό δεν δημιουργεί κενό για αδικαιολόγητους περιορισμούς».

Ένας εκπρόσωπος της ολλανδικής κυβέρνησης δεν εξήγησε γιατί υποστήριξε την εξαίρεση, αλλά τόνισε ότι η εθνική ασφάλεια είναι ένα αυστηρά εθνικό ζήτημα και ότι το ολλανδικό νομικό πλαίσιο είναι ισχυρό από αυτή την άποψη. Η γαλλική κυβέρνηση δεν απάντησε αμέσως στα αιτήματα για σχολιασμό.

Ο Έλληνας δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης, ένα από τα πολλά θύματα της κατασκοπείας, είναι πικραμένος για την προτεινόμενη εξαίρεση για λόγους εθνικής ασφάλειας. Ανακάλυψε ότι το πρόγραμμα υποκλοπής Predator είχε εγκατασταθεί στο smartphone του το καλοκαίρι του 2021, ενώ ερευνούσε το ξέπλυμα χρήματος και τη διαφθορά στην ελληνική τράπεζα στον Πειραιά. Αργότερα το έμαθε τον παρακολουθούσαν και οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες .

«Η περίπτωσή μου δείχνει πόσο εύκολο είναι να χρησιμοποιείς την εθνική ασφάλεια ως πρόσχημα για να απειλήσεις τους δημοσιογράφους και τις πηγές τους», λέει ο Κουκάκης. Εάν η ΕΕ ψηφίσει πραγματικά έναν νόμο που «νομιμοποιεί τέτοια μέτρα χωρίς δημόσια εξωτερική επίβλεψη και επαλήθευση, θα ήταν πολύ απογοητευτικό», λέει. «Δεν θα ήταν πλέον η Ευρώπη του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ».

Η Sophie in’t Veld, μια Ολλανδή φιλελεύθερη ευρωβουλευτής που ηγήθηκε της εξεταστικής επιτροπής PEGA του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Pegasus και άλλα spyware, θεωρεί τις πρόσφατες αλλαγές από τις κυβερνήσεις της ΕΕ στο προσχέδιο European Media Freedom ως νόμο «καταστροφής». Η έννοια της εθνικής ασφάλειας αντιπροσωπεύει μια πραγματική «λευκή επιταγή», ενώ, στην πραγματικότητα, χρειάζεται ένα «σαφές νομικό πλαίσιο».

Η Katarina Barley, Γερμανίδα Σοσιαλδημοκράτης και Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, συμφωνεί. Λέει ότι πρέπει επίσης να είναι δυνατή η παρακολούθηση μελών των προστατευόμενων επαγγελμάτων, όπως οι δημοσιογράφοι και οι δικηγόροι, σε περίπτωση επικείμενου σοβαρού εγκλήματος. Πρέπει όμως πάντα να υπάρχει «ένας ανεξάρτητος φορέας» που «ελέγχει κατά περίπτωση αν υπάρχουν βάσιμες υποψίες». Και, φυσικά, πρέπει να γίνει έλεγχος παρακολούθησης για το εάν η παρακολούθηση είναι δικαιολογημένη ή όχι. «Κενές εξαιρέσεις χωρίς πρόσθετες προφυλάξεις δεν είναι αποδεκτές», είπε ο Barley.

Ωστόσο, αυτό που θα συζητήσουν οι κυβερνήσεις της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα είναι μια γενικευμένη εξαίρεση, όταν σκοπεύουν να υιοθετήσουν κατ’ αρχήν τη θέση του Συμβουλίου για την EMFA. Ο τελικός νόμος της ΕΕ, ωστόσο, θα χρειαστεί το πράσινο φως τόσο από το Συμβούλιο όσο και από το Κοινοβούλιο. Εξάλλου, είναι πιθανό το Κοινοβούλιο, στις διαπραγματεύσεις του με το Συμβούλιο, να υποβάλει αυτήν την εξαίρεση σε ένα αυστηρό νομικό πλαίσιο, λέει ο Barley. «Αλλά αυτό δεν είναι σίγουρο».

Από Χάραλντ Σούμαν Και Αλέξανδρος Φάνθα – από τον ιστότοπο Investigate-Europe.EU

Μετάφραση BDS Ιταλίας

Αλέξανδρος Φάντα, δημοσιογράφος του netzpolitik.orgένας γερμανικός ιστότοπος ειδήσεων για τα ψηφιακά δικαιώματα.

Σημείωση του μεταφραστή: Το Pegasus και το Predator είναι δύο ισραηλινής κατασκευής spyware, το πιο γνωστό από μια ομάδα εργαλείων κατασκοπείας και παρακολούθησης.