ο βαθιές αποκλίσεις μεταξύ των μαρτυριών των επιζώντων και της εκδοχής που παρείχαν οι ελληνικές αρχές το καταστήσουν επειγόντως απαραίτητο, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία e Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μια αποτελεσματική, ανεξάρτητη και αμερόληπτη έρευνα για το ναυάγιο της 14ης Ιουνίου στις ακτές της Πύλου.

Σύμφωνα με τις ιστορίες πολλών από τους 104 επιζώντες, το αλιευτικό «Adriana» με 750 άτομα ρυμουλκήθηκε από σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής, με αποτέλεσμα να βυθιστεί. Οι αρχές στην Αθήνα έχουν αρνηθεί κατηγορηματικά αυτούς τους ισχυρισμούς.

«Οι διαφορές μεταξύ των μαρτυριών των επιζώντων και της εκδοχής που δίνουν οι ελληνικές αρχές μας ανησυχούν πολύ», είπε. Judith Sunderland, αναπληρώτρια διευθύντρια της Human Rights Watch για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.

«Καλούμε τις ελληνικές αρχές, με την υποστήριξη και υπό τον έλεγχο της διεθνούς κοινότητας, να διασφαλίσουν ότι υπάρχει μια διαφανής έρευνα που παρέχει αλήθεια και δικαιοσύνη στους επιζώντες και τις οικογένειες των θυμάτων και θα φέρει τους υπεύθυνους για το ναυάγιο δικαιοσύνη», πρόσθεσε η Σάντερλαντ.

Μεταξύ 4 και 13 Ιουλίου αντιπροσωπεία της Διεθνούς Αμνηστίας και της Human Rights Watch επισκέφθηκε την Ελλάδα για να ερευνήσει τις συνθήκες του ναυαγίου και σχετικά με τα βήματα προς την εξακρίβωση της ευθύνης. Η αντιπροσωπεία πήρε συνεντεύξεις με 19 επιζώντες, τέσσερα μέλη οικογενειών αγνοουμένων, εκπροσώπους μη κυβερνητικών οργανώσεων, των Ηνωμένων Εθνών και διεθνών οργανισμών, καθώς και αξιωματούχους του Λιμενικού Σώματος και της Αστυνομίας της Ελλάδας.

ο Οι πρώτες παρατηρήσεις της αντιπροσωπείας επιβεβαίωσαν τις ανησυχίες που εκφράστηκαν από άλλες αξιόπιστες πηγές σχετικά με τη δυναμική του ναυαγίου. Οι επιζώντες συμφώνησαν ότι ένα σκάφος του Λιμενικού Σώματος που έφτασε στο σημείο προσάρτησε ένα σχοινί στο αλιευτικό και άρχισε να το ρυμουλκεί, προκαλώντας το να ταλαντεύεται πρώτα και μετά να βυθίζεται. Πρόσθεσαν ότι οι άνθρωποι που επέβαιναν στο πλοίο είχαν ζητήσει να διασωθούν και ότι, ώρες πριν από τη βύθιση, είχαν καλέσει σε βοήθεια με δορυφορικό τηλέφωνο.

Σε συνάντηση με την αντιπροσωπεία, ανώτατα στελέχη της Ελληνικής Ακτοφυλακής δήλωσαν ότι οι επιβαίνοντες στο αλιευτικό σκάφος περιορίστηκαν στο να ζητούν τροφή και νερό και εξέφρασαν την πρόθεσή τους να συνεχίσουν να πλέουν προς την Ιταλία. Το σκάφος του Λιμενικού Σώματος είχε πλησιάσει το αλιευτικό σκάφος χρησιμοποιώντας ένα σχοινί για να δει αν οι επιβαίνοντες ήθελαν βοήθεια. Μετά τις πρώτες «διαπραγματεύσεις», το σχοινί πετάχτηκε πίσω και το ψαροκάικο ξανάρχισε τη ναυσιπλοΐα.

Οι ελληνικές αρχές έχουν ξεκινήσει δύο έρευνες, αντίστοιχα για τον εντοπισμό υπόπτων διακινητών και για το έργο του Λιμενικού Σώματος. Είναι σημαντικό να σέβονται τα διεθνή πρότυπα αποτελεσματικότητας, ανεξαρτησίας και αμεροληψίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Για να ενισχυθεί η αξιοπιστία, πραγματική και αντιληπτή, των ερευνών, θα πρέπει να υπάγονται στην εποπτεία της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου. Οι αρχές της Αθήνας θα πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι το γραφείο του Συνηγόρου του Πολίτη διαθέτει όλες τις πληροφορίες και τους πόρους που απαιτούνται για την εκτέλεση του ρόλου του ως Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης σε περιπτώσεις αυθαιρέτων, στο πλαίσιο πειθαρχικών ερευνών.

Διαφορετικός Οι επιζώντες είπαν ότι μετά τη βύθιση, οι αρχές κατέσχεσαν τα κινητά τους τηλέφωνα και δεν τους έδωσε κανένα έγγραφο ή πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο ανάκτησης των περιουσιακών τους στοιχείων.

«Όχι μόνο αφαίρεσαν τα στοιχεία του ναυαγίου, αλλά και τη μνήμη των φίλων που έχασα. Μου αφαίρεσαν τη ζωή», είπε Ναμπίλ, ένας Σύρος επιζών.

ο Οι ελληνικές αρχές είναι διαβόητες για την αποτυχία τους να εξακριβώσουν την ευθύνη για βίαιες και παράνομες απωθήσεις στα σύνορά τους. Αυτό εγείρει ανησυχίες σχετικά με την ικανότητα και την προθυμία τους να πραγματοποιήσουν αποτελεσματικές και ανεξάρτητες έρευνες για το ναυάγιο της Πύλου.

Ακόμη και κατά το ναυάγιο του 2014 κοντά στο νησί Φαρμακονήσι, οι επιζήσαντες κατηγόρησαν την ελληνική ακτοφυλακή ότι έκανε επικίνδυνους ελιγμούς για να ρυμουλκήσει το σκάφος τους προς τα τουρκικά ύδατα. Το 2022 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε την Ελλάδα για κακή διαχείριση της επιχείρησης διάσωσης και για αποτυχία να διερευνήσει σωστά, ιδίως σχετικά με τον τρόπο χειρισμού των μαρτυριών των επιζώντων.

Λόγω της σοβαρότητας και της τεράστιας σημασίας της τραγωδίας της Πύλου, οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να ζητήσουν και να εκτιμήσουν τη διεθνή ή/και ευρωπαϊκή βοήθεια και συνεργασία για τη διεξαγωγή εθνικών ερευνών ως περαιτέρω εγγύηση ανεξαρτησίας, αποτελεσματικότητας και διαφάνειας.

Μια πλήρης και αξιόπιστη έρευνα για το ναυάγιο θα πρέπει να ξεκαθαρίσει όλες τις ευθύνες όσον αφορά τόσο το ναυάγιο όσο και τις καθυστερήσεις ή ελλείψεις στις προσπάθειες διάσωσης που μπορεί να συνέβαλαν στον τρομερό αριθμό των θυμάτων. Η έρευνα θα πρέπει να συγκεντρώσει μαρτυρίες από όλους τους επιζώντες, διασφαλίζοντας ένα κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας.

Όλα τα αποδεικτικά στοιχεία, όπως αρχεία επικοινωνίας, βίντεο και φωτογραφίες, θα πρέπει να συλλέγονται, να εξετάζονται και να προστατεύονται για να βοηθήσουν στην ανάδειξη ευθύνης. Όλα τα προσωπικά περιουσιακά στοιχεία, όπως τα κινητά τηλέφωνα, που έχουν ζητηθεί για ερευνητικούς σκοπούς θα πρέπει να φυλάσσονται και να επιστραφούν εντός εύλογου χρονικού διαστήματος.

Όλοι οι εμπλεκόμενοι ή ενήμεροι για το ναυάγιο, όπως η Ελληνική Ακτοφυλακή και ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex), οι κυβερνήτες και το πλήρωμα δύο εμπορικών πλοίων και οποιοσδήποτε άλλος συμμετείχε στις επιχειρήσεις διάσωσης μετά το ναυάγιο, θα πρέπει να κληθεί να καταθέσει και να συνεργαστεί πλήρως και έγκαιρα στην έρευνα.

Παράλληλα με την ελληνική έρευνα, Ο Διαμεσολαβητής της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωσε την πρόθεσή του να ξεκινήσει έρευνα για τον ρόλο του Frontex στις δραστηριότητες έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένου του ναυαγίου του αλιευτικού «Adriana». Διακυβεύονται σημαντικές πτυχές του ρόλου, των πρακτικών και των πρωτοκόλλων του οργανισμού και του τι έχει κάνει για να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις του βάσει του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με αυτό και άλλα ναυάγια.

Η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συνεχίζουν να ερευνούν το ναυάγιο της Πύλου και να ζητούν δικαιοσύνη.

«Αυτή η τραγωδία που μπορεί να αποφευχθεί καταδεικνύει τη χρεοκοπία των μεταναστευτικών πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που βασίζονται στον φυλετικό αποκλεισμό των ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνηση και στη θανάσιμη αποτροπή», σχολίασε. Esther Major, ανώτερη σύμβουλος της Διεθνούς Αμνηστίας για την έρευνα στην Ευρώπη.

«Για να διασφαλιστεί ότι η Πύλος ήταν πραγματικά η πιο πρόσφατη, και όχι η πιο πρόσφατη, σε έναν ασύλληπτα μακρύ κατάλογο τραγωδιών στη Μεσόγειο, είναι απαραίτητο για την Ευρωπαϊκή Ένωση να επαναπροσανατολίσει τις συνοριακές της πολιτικές υπέρ της διάσωσης στη θάλασσα και νόμιμη και ασφαλή για μετανάστες, αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες», κατέληξε ο Ταγματάρχης.

Περαιτέρω πληροφορίες

Στο πλαίσιο των ερευνών τους, η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων απέστειλαν αιτήματα για πληροφορίες σε αρκετούς βασικούς παράγοντες, όπως το Υπουργείο Ναυτιλιακών Υποθέσεων και Νησιωτικής Πολιτικής της Ελλάδας, εισαγγελείς στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ελλάδας, Ναυτικό Δικαστήριο Πειραιά και Frontex.

ο 13 Ιουνίου Η Frontex ανακοίνωσε ότι ένα από τα αεροσκάφη επιτήρησης της είχε αναγνωρίσει το αλιευτικό σκάφος “Adriana” στις 10.47 π.μ. ώρα Ιταλίας και είχε ειδοποιήσει τις ελληνικές και ιταλικές αρχές.

Τις επόμενες ώρες, δύο εμπορικά πλοία και αργότερα ένα πλοίο της Ελληνικής Ακτοφυλακής αλληλεπιδρούν με το αλιευτικό, το οποίο βυθίστηκε στις 3 τα ξημερώματα της 14ης Ιουνίου. Μόνο 104 άνθρωποι διασώθηκαν, μεταξύ των οποίων πολλά παιδιά.

Ο εισαγγελέας Καλαμάτας διέταξε τη σύλληψη εννέα Αιγυπτίων πολιτών, επιζώντων του ναυαγίου, με την κατηγορία της εμπορίας ανθρώπων, της συμμετοχής σε εγκληματική επιχείρηση, της ανθρωποκτονίας και άλλων σοβαρών εγκλημάτων.

Μετά από απόφαση του προϊσταμένου της Εισαγγελίας του Ναυτοδικείου Πειραιά, διενεργείται προανάκριση για τις συνθήκες του ναυαγίου και πιθανά εγκλήματα που διέπραξε το πλήρωμα του Λιμενικού Σώματος. Η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ζήτησαν από το Υπουργείο Ναυτιλιακών Υποθέσεων και Νησιωτικών Πολιτικών πληροφορίες σχετικά με τυχόν πειθαρχικές έρευνες που έχουν ξεκινήσει εναντίον του πληρώματος της Ελληνικής Ακτοφυλακής.