Ακούστε την ηχητική έκδοση του άρθρου

Η τελική πράξη του προγράμματος διάσωσης της Ελλάδας πλησιάζει. Το επόμενο που θα μπει ξανά στο προσκήνιο θα είναι το Κρατικό Ταμείο Αποταμίευσης. Το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Φεβρουαρίου, εκτός εκπλήξεων, ο ESM θα πρέπει να συντάξει επιταγή 5,7 δισ. στην Ελλάδα, μέρος της τέταρτης δόσης του σχεδίου βοήθειας. Άλλο ένα δισεκατομμύριο ευρώ θα φτάσει τον Απρίλιο. Για να λάβει αυτά τα νέα δάνεια, η Αθήνα θα πρέπει να αποδείξει ότι έχει εκτελέσει τα τελευταία 15 καθήκοντα που του ανατέθηκαν (μεταξύ των 110 συνολικά) που εξακολουθούν να λείπουν. Στη συνέχεια, αν όλα πάνε ομαλά, η τελευταία δόση θα φτάσει το καλοκαίρι. Η ατζέντα υπαγορεύτηκε από το Eurogroup στη συνεδρίασή του στις 22 Ιανουαρίου, το οποίο εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη δέσμευση της Αθήνας και τις «εξαιρετικές προσπάθειές» της.

Οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί για την προετοιμασία για τις 20 Αυγούστου όταν λήγει το τρίτο πρόγραμμα βοήθειας, το οποίο σύμφωνα με την κυβέρνηση της Αθήνας και πολλούς παρατηρητές θα πρέπει να είναι το τελευταίο. Μετά από οκτώ χρόνια αυτό θα κλείσει το αλεξίπτωτο που άνοιξε το 2010 σε μια χώρα στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Ένα μικρό κράτος, με ΑΕΠ τότε ίσο με το 2,3% αυτού της Ευρωζώνης, έθεσε σε κίνδυνο τη σταθερότητα και την επιβίωσή του, με το φάσμα ενός Grexit (η έξοδος από την περιοχή) που ταρακούνησε ακόμη περισσότερο ξανά τις αγορές.

Η υπόθεση της Ελλάδας ξέσπασε το φθινόπωρο του 2009, όταν ο τότε σοσιαλιστής πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου αποκάλυψε ότι τα στατιστικά στοιχεία που στάλθηκαν στις Βρυξέλλες είχαν διαστρεβλωθεί για να μπορέσουν να ενταχθούν στη λέσχη του ενιαίου νομίσματος. Έκτοτε ξεκίνησε η αντιμετώπιση στο όνομα της λιτότητας υπό το άγρυπνο βλέμμα της τρόικας (των εκπροσώπων των πιστωτών, δηλαδή ΕΕ, ΕΚΤ και ΔΝΤ) για να λάβει οικονομική ενίσχυση που έχει φτάσει μέχρι στιγμής τα 267 δις.

Πάλη ενάντια στο χρόνο
Από τώρα μέχρι τον Αύγουστο θα είναι λοιπόν ένας αγώνας ενάντια στο χρόνο για να σεβαστούμε το σενάριο και να τελειοποιήσουμε όλα τα απαραίτητα κομμάτια. Την άνοιξη, η τέταρτη και τελευταία αναθεώρηση του διάσωση με άλλες 82 εργασίες και μόνο τότε μπορεί να πληρωθεί η τελευταία δόση. Εν τω μεταξύ, οι πιστωτές θα πρέπει να αναπτύξουν ένα σχέδιο ελάφρυνσης του χρέους, όπως ζητά η Αθήνα, και να καθορίσουν το είδος της σχέσης που θα έχει η Ελλάδα με τους πιστωτές της στο τέλος του προγράμματος.

Μετά από οκτώ χρόνια εντατικής θεραπείας για την Ελλάδα, είναι κοντά το τέλος του τούνελ; Κοιτάζοντας τα μακροοικονομικά δεδομένα, φαίνεται να είναι έτσι. Αν, από την άλλη πλευρά, η εστίαση μετατοπιστεί στην πραγματική οικονομία, αποδεικνύεται ότι οι «παρενέργειες» της θεραπείας που χορηγούν η ΕΕ, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ εξακολουθούν να είναι πολύ παρούσες. Η έκθεση περίπου σαράντα σελίδων που συζητήθηκε από το τελευταίο Eurogroup υπογραμμίζει την πρόοδο που σημειώθηκε: το 2017 ήταν η χρονιά της επιστροφής στην ανάπτυξη με ΑΕΠ αυξημένο κατά 1,6% έναντι της διολίσθησης του 5,5% το 2010. Το δημοσιονομικό ισοζύγιο θα πρέπει να καταγράψει πλεόνασμα από νωρίς όπως και φέτος, ενώ το βουνό του χρέους, το κύριο επώδυνο σημείο, σταθεροποιείται σιγά σιγά. Η αγορά εργασίας δείχνει κάποια σημάδια βελτίωσης, ακόμη κι αν η χώρα προορίζεται να παραμείνει για λίγο ακόμη η μαύρη φανέλα της Ευρωζώνης. Στα μάτια των πιστωτών, λοιπόν, ο άλλοτε απείθαρχος φοιτητής φαίνεται ότι «έβαλε το κεφάλι του σε τάξη» και ήδη καταγράφει πρωτογενές πλεόνασμα από το 2016 -που μετρά το δημοσιονομικό ισοζύγιο χωρίς τόκους χρεών- υψηλότερο του αναμενόμενου. Μεσοπρόθεσμα, στην πραγματικότητα, ένα πρωτογενές πλεόνασμα επιτρέπει μείωση του χρέους και πιο βιώσιμους λογαριασμούς, δύο βασικές πτυχές για την επιστροφή στη βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτό το αποτέλεσμα είναι το αποτέλεσμα της προόδου που σημειώθηκε με ένα τεράστιο σχέδιο μεταρρυθμίσεων που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, το οποίο επεκτάθηκε από τη δημόσια διοίκηση στον ΦΠΑ μέσω ενός μέγιστου σχεδίου ιδιωτικοποιήσεων. Βαριές παρεμβάσεις που έχουν αφήσει το στίγμα τους.