Δεν περίμενε ποτέ να καταλήξει στην καταιγίδα. Ντάνιελ Μακρής, με μια σικελική προφορά που δίνει ηρεμία στην ιστορία του, είναι ένας Έλληνας και Λατινικός δάσκαλος ελληνικής καταγωγής, που αγαπά την Ουκρανία, παντρεύτηκε μια Ρωσίδα και από το 1999 έως το 2013 ταξίδεψε στη χώρα σήμερα σε πόλεμο, καταλήγοντας να δημιουργήσει πολύ στενές σχέσεις με το Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης. Δεν έχει πατήσει το πόδι του στην Ουκρανία από τον Νοέμβριο του 2013, αλλά τώρα έχει κατηγορηθεί για φιλορωσικούς δεσμούς. Σίγουρα στο παρελθόν κοίταξε ευγενικά τον Πούτιν. Αλλά τώρα, ισχυρίζεται, κλαίει για αυτόν τον παράλογο πόλεμο. Στην πραγματικότητα, επαναλαμβάνει, από το 2014, βλέποντας πώς πήγαιναν τα πράγματα στο Ντονμπάς είναι στα Μαριούπολη, παραμερίστηκε: οι πρώτοι τρεις μήνες του 2014 ήταν ένας από αμοιβαίες σφαγές. «Πάντως, ποτέ δεν με ενδιαφέρει η πολιτική», επαναλαμβάνει. Κατέληξε στη Μαριούπολη για έναν λόγο που μπορεί να φαίνεται εκκεντρικός: «Ακολούθησα την ελληνική διασπορά». Και ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, επειδή είναι ένας Ιταλός που δίδασκε ιταλικά και ελληνικά στη Μαριούπολη και είχε τόσο έντονες σχέσεις με το Πανεπιστήμιο της βασανισμένης πόλης, που του ζητήσαμε να μας πει για τη “Μαριούπολη του”, την πόλη, λέει, στο οποίο «μέχρι το τέλος του 2013 μιλούσαν ρωσικά γιατί πάντα γινόταν έτσι, σε μεγάλο μέρος της Ουκρανίας· αστειευτήκαμε με τους νέους νόμους που επέβαλαν την ουκρανική γλώσσα χωρίς να κάνουμε φασαρία. συνέχισε να ερευνά και να μελετά χωρίς να φαντάζεται καν τις καταστροφές που θα ακολουθούσαν. καλλιεργήθηκαν σχέσεις με την Ιταλία και την Ελλάδα». Ωστόσο, από την ίδρυσή της, η Μαριούπολη συμπυκνώνει όλα τα δράματα της Ανατολικής Ευρώπης, την αιματηρή ρευστότητα των συνόρων. Και φέρει τα σημάδια. «Η ίδια η λέξη Ουκρανία σημαίνει «σύνορα», αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι αισθάνονται «ανάμεικτοι», ότι μιλούν πολλές γλώσσες, ότι έχουν μια πολύπλοκη και συναρπαστική ιστορία», υπογραμμίζει ο καθηγητής.

Ο Daniele Macris με τους Ουκρανούς φοιτητές στη Μαριούπολη το 2008.

Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ – «Η Μαριούπολη λέγεται έτσι, Πόλη της Μαρίαςαπό το 1779. Αλλά έγινε πραγματική πόλη τον επόμενο χρόνο όταν μια μεγάλη ομάδα Ελλήνων εκτοπισμένων από Κριμαία – περίπου 40 χιλιάδες. Εγκαταστάθηκαν στον λόφο στα αριστερά του ποταμού Κάλμιου. Ήταν η εντολή του Αικατερίνη Β’ της Ρωσίας ο οποίος, αφού απέσπασε την Κριμαία από την Τουρκική Αυτοκρατορία, θα την προσαρτήσει στη Ρωσική Αυτοκρατορία το 1783. Οι Έλληνες έφτασαν εκεί με επικεφαλής τον πάπα τους. Και δεν έφυγαν ποτέ. Καλείται ο συνταξιούχος πλέον πρύτανης του Πανεπιστημίου της Μαριούπολης Κωνσταντίνος Βασίλιεβιτς Μπαλαμπάνοφ, ένα πολύ συνηθισμένο επώνυμο στους «Έλληνες». Ακόμη και ο διάσημος Ιταλός σοσιαλιστής, που ήταν φίλος του Μουσολίνι όταν διοικούσε την Avanti, Αντζέλικα Μπαλαμπάνοφγεννήθηκε στην Ουκρανία, αλλά στο Βορρά, α Chernihiv. Μετά τους Έλληνες ήρθαν οι Ιταλοί γιατί η Μαριούπολη άρχισε αμέσως να επεκτείνεται ως λιμάνι. Το ίδιο συνέβη και στην Οδησσό, που ιδρύθηκε την ίδια εποχή και με τον ίδιο στόχο: να γίνει ένα μεγάλο ρωσο-ουκρανικό λιμάνι. Από τη Μαριούπολη οι Ιταλοί, που κατάγονταν κυρίως από το Νότο, εξήγαγαν σιτηρά. Και εισήγαγαν εσπεριδοειδή και μπαχαρικά. Μέχρι να ήμουν εκεί, δηλαδή πριν από τον πόλεμο του 2014, που προκάλεσε πολλές καταστροφές, η ιταλική γειτονιά υπήρχε ακόμα στο κέντρο, με τα χαμηλά σπίτια και τους φαρδιούς δρόμους. Υπάρχει η via degli Italiani, Italiiska, και υπάρχει η piazza dei Greci, όχι μακριά από το κατεστραμμένο θέατρο. Ποιος ξέρει πώς μειώνονται τώρα. Οι Έλληνες διατήρησαν και τη διάλεκτό τους, που ήταν απλωμένη σε όλη την ακτή. Σχετικά με το θέατρο: ήταν νεοκλασικού στυλ, αλλά ήταν κατασκευή της εποχής του Στάλιν. Ας το παραδεχτούμε: Η Μαριούπολη δεν είναι πόλη για τουρίστες, σε αντίθεση με την Οδησσό. Μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων, είχε αρχίσει μια αναγκαστική εκβιομηχάνιση που έθεσε σε κίνδυνο το περιβάλλον για πάντα: ολόκληρη η πόλη περιστρεφόταν, ακόμη και πρόσφατα, γύρω από αυτά τα μεγάλα κομπινάτια, τα χαλυβουργεία και τα ανθρακωρυχεία. Σε ένα από αυτά τα συγκροτήματα, στη δεξιά όχθη του Κάλμιου, δούλευαν έως και 70.000 εργάτες. Τώρα οι ουκρανικές δυνάμεις είναι φραγμένες εκεί, συμπεριλαμβανομένου του τάγματος Azov: από κάτω φαίνεται να υπάρχει ένα ολόκληρο δίκτυο καναλιών και τούνελ».

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ. Ο Daniele Macris με τους μαθητές του από τη Μαριούπολη τον Οκτώβριο του 2013.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ – «Από τη Μαριούπολη μέχρι το Ντόνεκ, που απέχουν κάτι παραπάνω από εκατό χιλιόμετρα, υπάρχουν οι χαρακτηριστικοί μαύροι λόφοι, αποτέλεσμα της εξόρυξης άνθρακα. Συνεχίζουν πέρα ​​από το Doneck: είναι ο πλούτος και η κατάρα αυτής της γης που επίσης αμφισβητείται τόσο πολύ γι’ αυτόν τον λόγο. Ωστόσο, οι σχέσεις με την Ιταλία διατηρήθηκαν, ίσως εδραιώθηκαν με τη βιομηχανική ανάπτυξη. Η Μαριούπολη έχει αδελφοποιηθεί από το 1980, όταν δηλαδή η Ουκρανία ήταν ακόμη μέρος της ΕΣΣΔ, με τη Σαβόνα. Στο κέντρο βρίσκεται ή ίσως ήταν ο κινηματογράφος Savona. Οι δύο πόλεις είχαν έντονο εμπόριο για χάλυβα. Το πανεπιστήμιο αναφοράς, στο τέλος της σοβιετικής εποχής, ήταν ο Ντόνεκ. Στη συνέχεια, η Μαριούπολη προσπάθησε να γίνει ανεξάρτητη: ο πρύτανης Μπαλαμπάνοφ κατάφερε να αναθρέψει δύο, έναν ανθρωπιστικών και οικονομικών. Και ένα από τα τεχνικά θέματα, που συνδέεται ακριβώς με τα βιομηχανικά και μεταλλευτικά συγκροτήματα της πόλης. Όταν έφυγα ήταν ένα αποτελεσματικό και σύγχρονο πανεπιστήμιο, το οποίο λειτουργούσε με μεγάλη πειθαρχία, με πολλές ανταλλαγές με την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Φυσικά, όπως είπα, ήταν δύσκολο για κανέναν να πάει στη Μαριούπολη για τουρισμό: τα περισσότερα κτίρια, σε σοβιετικό στυλ, είναι αυτά της ανοικοδόμησης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1941 καταλήφθηκε από τους Γερμανούς και έμεινε υπό πολιορκία για δύο χρόνια, μέχρι το 1943, όταν οι Σοβιετικοί απελευθέρωσαν το λιμάνι. Φανταστείτε τι σωρό ερείπια. Ωστόσο, όπως και η Οδησσός, που έχει τη διάσημη σκάλα της Ποτέμκιν, στέκεται στον λεγόμενο «ποντιακό γκρεμό», δηλαδή, αν και βρίσκεται στον κάμπο, χωρίζεται από τη θάλασσα με διαφορά ύψους που γέμιζε με μεγάλες σκάλες. Και τότε είχε μια προκυμαία. Και εγκαταστάσεις για μπάνιο. Το έχω κάνει μερικές φορές. σίγουρα: δεν βλέπεις ούτε το χέρι σου. Το νερό είναι αδιαφανές, και όχι μόνο λόγω της ρύπανσης: η Μαύρη Θάλασσα είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου έτσι, καμία σχέση με τις παραλίες μας. Αλλά τον επισκέπτονταν».

Ιταλοί μαθητές του καθηγητή Daniele Macris στη Μαριούπολη το 2011.

ΜΙΑ ΚΑΜΜΕΝΗ ΠΟΛΗ – «Οι σχέσεις με την Ελλάδα ήταν εξαιρετικά έντονες. Αστειεύονταν ότι ήταν «το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών». Όλα έχουν συμβιβαστεί από το 2014. Ποιος ξέρει ποιος έχει μείνει. Πρόκειται για χώρες όπου η αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμών είναι συνηθισμένη. Σίγουρα όλοι μιλούσαν ρωσικά μέχρι το 2014. Αλλά αυτό ίσχυε και στο Κίεβο. Άλλωστε, στις 17 Μαρτίου 1991, πάνω από το 71% των Ουκρανών ψήφισαν υπέρ του στο περίφημο δημοψήφισμα για τη διατήρηση της ΕΣΣΔ. Τότε, σίγουρα, τον Αύγουστο ψήφισαν 90% υπέρ της ανεξαρτησίας. Κάποτε βρισκόμουν σε ένα ξενοδοχείο στην Οδησσό με έναν καθηγητή, ο οποίος ήταν επίσης ρωσόφωνος, και θυμάμαι πώς γύρισε συνοφρυωμένος από τη ρεσεψιόν, μουρμουρίζοντας «εδώ κανείς δεν μιλά την επίσημη γλώσσα μας». Από το 2010 και το 2011 πιέζει για τη μελέτη και χρήση της ουκρανικής. Εδώ και μερικά χρόνια έχουν απαγορεύσει τα ρωσόφωνα κανάλια και επομένως φαντάζομαι ότι σύντομα οι νέοι δεν θα το μιλούν πια. Αλλά κατά βάθος, οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί είναι τόσο απόμακροι όσο οι Σικελοί και οι Ναπολιτάνοι. Τώρα το μόνο που χρειαζόμαστε είναι ειρήνη. Πρέπει να αγωνιστούμε για την ανασυγκρότηση».