Όποιος γνωρίζει τη Νάπολη γνωρίζει ότι είναι μια πολυεπίπεδη πόλη που κουβαλά τα ίχνη της χιλιετούς ιστορίας της ακριβώς υπόγεια. Και έτσι δεν εκπλήσσει αλλά και πάλι αφήνει την ανακάλυψη ενός θαυμαστή υπόγειος ταφικός θάλαμος περίπου 10 μέτρα κάτω από το σημερινό επίπεδο του δρόμου στο Rione Sanità στη Νάπολη από την ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Federico II και του Infn, σε συνεργασία με το Ιαπωνικό Πανεπιστήμιο της Ναγκόγια. Ο ταφικός θάλαμος, που χρονολογείται από τη Νεάπολη που έχτισαν οι Έλληνες μεταξύ του τέλους του 4ου και των αρχών του 3ου αιώνα π.Χ. ταυτοποιήθηκε με μια ακτινογραφία μιονίου του υπεδάφους, η οποία εκμεταλλεύεται τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν σε πειράματα σωματιδιακής φυσικής στο Cern και στα εθνικά εργαστήρια του Gran Sasso. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ακτινογραφία μιονίου για να επιθεωρήσουν την παρουσία πιθανών κοιλοτήτων στο υπέδαφος της περιοχής Sanità της Νάπολης και έτσι εντόπισαν την παρουσία ενός υπόγειου ταφικού θαλάμου ορίζοντας την τρισδιάστατη θέση του. Η έρευνα δημοσιεύεται στο περιοδικό Scientific Reports of Nature.

Η ακτινογραφία μιονίων, ή η μουογραφία, είναι μια τεχνική που χρησιμοποιεί μιόνια, σωματίδια που παράγονται στον καταρράκτη που ακολουθεί την αλληλεπίδραση των κοσμικών ακτίνων με τη γήινη ατμόσφαιρα, για την ανασύσταση μιας εικόνας της εσωτερικής δομής ενός αντικειμένου. Η αρχή είναι παρόμοια με αυτή των ακτινογραφιών, με το πλεονέκτημα να είναι σε θέση να διερευνήσει πολύ μεγαλύτερα και πιο απομακρυσμένα αντικείμενα από το σημείο παρατήρησης, λόγω της μεγαλύτερης ικανότητας διείσδυσης των μιονίων σε σύγκριση με τις ακτίνες Χ. Για τη διεξαγωγή αυτής της έρευνας χρησιμοποιήθηκαν δύο ανιχνευτές μιονίων που αποτελούνται από φιλμ πυρηνικού γαλακτώματος, ειδικές φωτογραφικές πλάκες που επιτρέπουν τη διέλευση των σωματιδίων που διέρχονται από αυτά να «φωτογραφιστούν» με μεγάλη ακρίβεια, καταγράφοντας τις τροχιές τους.

Οι ανιχνευτές ήταν τοποθετημένοι περίπου 18 μέτρα κάτω από το επίπεδο του δρόμου, σε απόσταση 2 μέτρων μεταξύ τους, σε ένα παλιό κελάρι, που χρησιμοποιήθηκε τον 19ο αιώνα για την αποθήκευση τροφίμων. Τα όργανα συνέλεξαν δεδομένα για περίπου ένα μήνα, συλλαμβάνοντας περίπου 10 εκατομμύρια μιόνια, χάρη στα οποία ήταν δυνατή η ανακατασκευή μιας στερεοσκοπικής όρασης των υπερκείμενων στρωμάτων, ορίζοντας την τρισδιάστατη θέση ενός νέου ταφικού θαλάμου. «Η πρώτη πρόκληση ήταν να σχεδιαστεί ένας συμπαγής ανιχνευτής μιονίων με υψηλή γωνιακή ανάλυση, ο οποίος μπορεί να μεταφερθεί σε στενό μέρος και χωρίς πρόσβαση στο ηλεκτρικό δίκτυο», εξηγεί. John DeLellis του Πανεπιστημίου Federico II και του Infn of Naples, εκπρόσωπος του πειράματος Snd@Lhc στο CERN και ένας από τους δημιουργούς του έργου.

«Ο ανιχνευτής που αναπτύξαμε – συνεχίζει – βασίζεται στις τεχνολογίες που χρησιμοποιούμε στα πειράματα υποπυρηνικής φυσικής στο Cern και στα Εθνικά Εργαστήρια Gran Sasso του Infn, τα οποία μελετούν τις ιδιότητες των νετρίνων και αναζητούν τη σκοτεινή ύλη». Βαλέρι Τιούκοφ, ένας ερευνητής στο Infn της Νάπολης, ο οποίος συντόνισε το έργο, προσθέτει: «Τα μιόνια που παράγονται στην αλληλεπίδραση των κοσμικών ακτίνων με την ατμόσφαιρα διαπερνούν τα κτίρια και τον υποκείμενο βράχο και μπορούν να περάσουν μέσα από αυτό μέχρι να φτάσουν στους ανιχνευτές. Ωστόσο, ανάλογα με την πυκνότητα και το πάχος του βράχου που διασχίζεται, μερικά από αυτά τα μιόνια απορροφώνται. Από τον αριθμό των μιονίων που φτάνουν στον ανιχνευτή από διαφορετικές κατευθύνσεις, είναι δυνατό να εκτιμηθεί η πυκνότητα του υλικού από το οποίο έχουν περάσει. Βρήκαμε μια υπερβολή στα δεδομένα που μπορεί να εξηγηθεί μόνο με την παρουσία ενός νέου ταφικού θαλάμου“.

μελετώ

Φωτογραφία από την ιστοσελίδα Nature