Η Ελλάδα εξήλθε επίσημα από το καθεστώς ενισχυμένης οικονομικής εποπτείας που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Για χρόνια, το σύστημα παρακολουθούσε τις διάφορες μεταρρυθμίσεις στις οποίες έπρεπε να υποβληθεί η Αθήνα μετά την “σχέδιο διάσωσης από προεπιλογή», περιγράφεται από τις Βρυξέλλες. Έτσι τελείωσε ένας κύκλος των λιτότητα υπό τον έλεγχο της Τρόικας, η οποία οδήγησε την Ελλάδα να τηρήσει «σκληρές δεσμεύσεις», όπως υπογράμμισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης: υψηλοί φόροι, περικοπές μισθών και συντάξεων, δημόσια εκπαίδευση και υγεία. «Η χώρα μπορεί πλέον να κοιτάξει προς έναν νέο, καθαρό ορίζοντα ανάπτυξης, ενότητας και ευημερίας για όλους», πρόσθεσε ο Μητσοτάκης, τονίζοντας εμμέσως. η ύπαρξη μιας πριν και μετά την παρέμβαση των Βρυξελλώνπου έχει προκαλέσει «πληγές» που αναπόφευκτα θα παλέψουν να επουλωθούν, χάρη και στη μεροληπτική και αντιπαθητική συμπεριφορά της Ένωσης και των χωρών μελών, μακριά από τα ιδανικά του μανιφέστου.

Την παραμονή των μέσων Αυγούστου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε τη συμμόρφωση της Αθήνας με «τις περισσότερες από τις πολιτικές δεσμεύσεις που υπάρχουν στην αποτελεσματική ατζέντα μεταρρυθμίσεων» που επιθυμούν οι Βρυξέλλες ως αντάλλαγμα 241,6 δισ. ευρώ καταβλήθηκαν στα ελληνικά ταμεία για να αποφευχθεί η Προκαθορισμένο, δηλαδή την κατάσταση στην οποία η κυβέρνηση μιας χώρας αδυνατεί να πληρώσει τα χρέη της. «Η ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας έχει βελτιωθεί σημαντικά και οι κίνδυνοι διάχυσης στην Ευρωζώνη έχουν μειωθεί σημαντικά», δήλωσαν οι Επίτροποι για την Οικονομία Πάολο Τζεντιλόνι και Βάλντις Ντομπρόβσκις, επιβεβαιώνοντας το τέλος του ενισχυμένου καθεστώτος οικονομικής εποπτείας και τη μετάβαση, πρώτον, τη μετα- του κύκλου εποπτείας του προγράμματος (SPP) και, στη συνέχεια, του τακτικού Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για την παρακολούθηση της οικονομικής, δημοσιονομικής και χρηματοπιστωτικής κατάστασης. Είναι μια πάσα που σκοράρει το τέλος της ελληνικής κρίσης χρέους και ένας κύκλος που χαρακτηρίζεται από βαριά κοψίματα, κυρίως στο ευημερία και συνεπώς στο κράτος πρόνοιας. Μια παρένθεση, αυτή της μείωσης των τρεχουσών δαπανών (αγαθά και υπηρεσίες, εισόδημα, κοινωνικές παροχές), η οποία όμως σε καμία περίπτωση δεν είναι κλειστή εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως καταδεικνύεται από την πολιτική κατεύθυνση των Βρυξελλών. Σκεφτείτε τη σύσταση που απευθύνθηκε στην Ιταλία και σχετίζεται με την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (PNRR), το οποίο υπενθύμισε στη Ρώμη τον Μάιο να «περιορίσει την αύξηση των τρεχουσών δαπανών ενόψει μιας συνετής δημοσιονομικής πολιτικής».

Πριν επικεντρωθεί στο μέλλον – «καθαρό, ανάπτυξη, ενότητα και ευημερία για όλους», ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υπενθύμισε το παρελθόν και τον πόνο που το έτρεφε, «το αποτέλεσμα μιας σειράς υποχρεώσεων που σχετίζονται με δυσβάστακτους φόρους και περικοπές σε μισθούς και δημόσιες υπηρεσίες». Στη στασιμότητα της οικονομίας προστέθηκε λοιπόν και μια εμφανής διαίρεση της κοινωνίας, επικριτική για τα μέτρα που επιβλήθηκαν από τις Βρυξέλλες (όπως φάνηκε από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του 2015, όταν το 61% των ψηφοφόρων τάχθηκε ενάντια στις μεταρρυθμίσεις που ζήτησαν οι πιστωτές τους). Οι διάφοροι παράγοντες οδήγησαν στην εμφάνιση του αμέτρητες πληγές στην ελληνική κοινωνίασυμπεριλαμβανομένης της αύξησης της βίας, της θεσμικής αδυναμίας και της ανάπτυξης του νεοναζιστικού κόμματος Χρυσή Αυγή, του οποίου οι εκφραστές καταδικάστηκαν οριστικά το 2020, τη χρονιά της διάλυσης του κινήματος.

Τα 12 χρόνια λιτότητας

Ήρθε η ώρα να κάνετε ένα βήμα πίσω και να ακολουθήσετε ξανά τα 12 λιτότητα που έζησαν οι ελληνικοί θεσμοί και λαός. Στις 2 Μαΐου 2010, ο Πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου ανακοινώνει την αποδοχή από την Ελλάδα δανείου 110 δισεκατομμυρίων ευρώ (για τρία χρόνια) για να αποφευχθεί η Προκαθορισμένοάμεση συνέπεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που έπληξε τις Ηνωμένες Πολιτείες τρία χρόνια νωρίτερα και η οποία ενίσχυσε την οικονομική αστάθεια στην Αθήνα, αύξηση του δημόσιου χρέους και η απόδοση (άρα «τόκοι») των ελληνικών δεκαετών ομολόγων, από 4,57 σε 7,83%, υποβιβάστηκε σε σκουπίδι, «σκουπίδια». Σε αντάλλαγμα για τα κονδύλια, η κυβέρνηση συμφωνεί να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις λιτότητα υπό τον έλεγχο της Τρόικας, ενός θεσμού που μετά τη μεγάλη ύφεση (την περίοδο μετά την οικονομική κρίση 2007-2008) συμμετείχε στη διαμόρφωση σχεδίων παρέμβασης που στόχευαν σε χώρες σε κρίση και, ως εκ τούτου, με υψηλό δημόσιο χρέος. ο κανε το ήταν απλό: δάνεια σε αντάλλαγμα για πολιτικές λιτότηταςπεριορίζοντας επομένως την ιδιωτική κατανάλωση και τις δημόσιες δαπάνες. Έτσι, απορρίπτοντας την υπόθεση του Προκαθορισμένο για το χρέος, η Ελλάδα αποδέχεται την παρέμβαση των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, με όλα τα εξής: περικοπές 30 δισ. ευρώ με στόχο κυρίως τους εργαζόμενους στο δημόσιο τομέα, αύξηση ΦΠΑ και φόρων, με την εισαγωγή νέων φόρων. Νέες συμφωνίες που ακολούθησαν όλα αυτά τα χρόνια ενώνονται με την ίδια λογική: κεφάλαια σε αντάλλαγμα για μεταρρυθμίσεις. Αυτή τη φορά εναπόκειται στην ιδιωτικοποίηση και την αναδιάρθρωση του φορολογικού συστήματος, προκειμένου να «βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα και να προσελκυστούν ξένες επενδύσεις».

Όλα αυτά συνοδεύονται από διαμαρτυρίες και λαϊκή δυσαρέσκεια, που συγκλίνουν στο συμβουλευτικό δημοψήφισμα του 2015. Στην κυβέρνηση βρίσκεται ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος, υπό την πίεση των Βρυξελλών, αναγκάζεται να μην σεβαστεί τη βούληση που εξέφρασαν οι πολίτες τον Ιούλιο και να καταλήξει σε συμφωνία με ο ηγέτης της Ευρωζώνης για ένα τρίτο πακέτο δανείων ύψους 86 δισ. ευρώ, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (MES), ενός μέσου στο επίκεντρο της κοινοτικής συζήτησης κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας. Μετά τη λήξη του μέτρου, η Επιτροπή θέτει την Ελλάδα υπό ενισχυμένη επιτήρηση, μέχρι το περασμένο Σάββατο, όταν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την αποχώρησή του από μια σήραγγα με τεράστιο πολιτικό και κοινωνικό κόστος, που οδήγησε «στον περιθωριοποίηση της θέσης της Ελλάδας στην Ευρώπη και στον κόσμο». Από το 2000, η ​​συμμετοχή στις βουλευτικές εκλογές μειώθηκε από το 75 στο 58%. Η εμπιστοσύνη στους δημόσιους φορείς είναι πολύ χαμηλή: μόνο ένας στους τέσσερις πολίτες εμπιστεύεται την κυβέρνηση και το ίδιο ισχύει και για τη Βουλή. Οι οικονομικοί ελιγμοί έχουν μειώσει σημαντικά τα συστήματα κοινωνικής προστασίας και τις δημόσιες υπηρεσίες, με το διάμεσο ισοδύναμο ετήσιο εισόδημα, το οποίο μεταξύ 2010 και 2019 μειώθηκε κατά 30%: από 11.963 σε 8.195 ευρώ.

[di Salvatore Toscano]