Εάν ένας άνθρωπος γνωρίζει ακριβώς όλες τις κινήσεις όλων των αστεριών, του Ήλιου και της Σελήνης, ώστε να τους ξεφεύγει ούτε ο χρόνος ούτε ο τόπος της εκδήλωσής τους […] και αν γνωρίζει τη φύση των άστρων ως αποτέλεσμα συνεχών παρατηρήσεων […] πώς δεν θα μπορεί να προβλέψει σε κάθε περίπτωση τα χαρακτηριστικά που θα παρουσιάζει ο αέρας με βάση την αμοιβαία σχέση των άστρων εκείνη τη στιγμή, αν είναι πιο ζεστός ή πιο υγρός; Και γιατί επομένως δεν μπόρεσε να καθιερώσει τις ιδιότητες της ιδιοσυγκρασίας ενός άνδρα με βάση τη θέση των άστρων τη στιγμή της γέννησής του, για παράδειγμα αν είναι φτιαγμένο με την ίδια μέτρηση ύλης και πνεύματος, και να προβλέψει τα γεγονότα που μπορεί να του συμβούν παρατηρώντας μια συγκεκριμένη διαμόρφωση των άστρων, που προδιαθέτουν για ευημερία, σε αρμονία με αυτή την ιδιοσυγκρασία, ή αντίθετα παρατηρώντας κάποια που προκαλεί κακοτυχία; ».

Παραδόξως, όσοι στοχάζονται με αυτόν τον τρόπο τις αρετές της τέχνης της πρόβλεψης μέσω της παρατήρησης των άστρων δεν είναι αστρολόγος, αλλά ένας επιφανής αστρονόμος της αρχαιότητας, ο Κλαύδιος Πτολεμαίος. Ακόμα στην εποχή του, στα μέσα του δεύτερου αιώνα μ.Χ., στη Ρώμη, στην καρδιά της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, και στην Αλεξάνδρεια, το κέντρο της μαθηματικής, αστρονομικής και ιατρικής έρευνας, αστρολογία και αστρονομία ήταν ένα.

Αυτή η επιστήμη περιελάμβανε η πρόβλεψη τόσο των κινήσεων των αστεριών όσο και των αλλαγών «στον κόσμο στον οποίο περιστρέφονται τα αστέρια», δηλαδή αντιστοιχούσε σε αυτό που λέμε αστρολογία. Για το λόγο αυτό οι όροι αστρονομία (“μελέτη των νόμων που διέπουν τα αστέρια”) και αστρολογία (“μελέτη των άστρων”) έχουν χρησιμοποιηθεί αδιακρίτως για να αναφερθούν στη μελέτη των ουράνιων σωμάτων. Αυτή η επιστήμη έχει πολύ αρχαία προέλευση: ασκήθηκε τουλάχιστον δύο χιλιάδες χρόνια πριν από τον Χριστό στη Μεσοποταμία, μετά στην Αίγυπτο, και έφτασε στην Ευρώπη μέσω των Ελλήνων.

Οι ρίζες της Μεσοποταμίας

Οι Χαλδαίοι, οι αρχαίοι κάτοικοι της Βαβυλώνας, πίστευαν ότι τα αστέρια, καθώς και ότι επηρεάζουν τον καιρό και την ανάπτυξη της βλάστησης, ασκούν επίσης δράση στους ανθρώπους, και σε ουράνια φαινόμενα αναζήτησαν ενδείξεις για την έκβαση των ενεργειών που αναλήφθηκαν. Ελλείψει ακριβών γνώσεων για την εξέλιξη των πλανητών, οι Χαλδαίοι παρατήρησαν τις εκλείψεις της Σελήνης, το χρώμα της κατά τη δύση του ηλίου και αυτό των πλανητών που τη συνόδευαν για τις προβλέψεις τους. Οι προβλέψεις των ιερέων αφορούσαν γενικά ολόκληρο τον πληθυσμό ή τους ηγεμόνες. Έτσι, για παράδειγμα, η παρατήρηση «η Σελήνη κινείται και ο Ερμής μένει σταθερός στη θέση της» έδωσε την εξής ερμηνεία: «ο βασιλιάς της Φοινίκης πέφτει και ο εχθρός του λεηλατεί τη γη του».

Θεωρήθηκε ότι οι θέσεις των αστεριών καθόριζαν την πορεία της ύπαρξης

Ο Πτολεμαίος εξηγεί πώς κάθε χώρα είχε ορισμένες επιρροές με βάση το ουράνιο τεταρτημόριο που τις κυβερνούσε: «Βρετανία, Γερμανία, Γαλάζια [in Anatolia] και Bastarnia [attuali Moldavia e Ucraina] έχουν συγγένεια με τον Άρη και για αυτό είναι άγριοι, αλαζόνες και περήφανοι… ενώ Η Ιταλία και η Απουλία, η Γαλατία και η Σικελία συνδέονται με το Λιοντάρι και τον Ήλιο, και γι’ αυτό είναι εγκάρδιοι, ωφέλιμοι και συνεργάσιμοι… μπροστά τους, η Ετρουρία, η γη των Κελτών και η Ισπανία σχετίζονται με τον Τοξότη και τον Δία: γι’ αυτό είναι ανεξάρτητοι και απλοί και αγαπούν τη διαύγεια».

Η πρόοδος στις αστρονομικές παρατηρήσεις επέτρεψε στους Έλληνες πολύ ευρύτερες και πιο διαφοροποιημένες προβλέψεις. Έδιναν μεγάλη σημασία στους πλανήτες και τις θέσεις τους μεταξύ τους και στον Ήλιο, τη Σελήνη και τους αστερισμούς του ζωδιακού κύκλου. Η πιο σημαντική διαφορά όμως ήταν αυτή στον ελληνικό κόσμο Οι προβλέψεις δεν προορίζονταν για ηγεμόνες, αλλά γίνονταν και για απλούς ανθρώπους με την πρακτική της γενεθλιολογίας, που θα εξαπλωθεί και στον ρωμαϊκό κόσμο.

Ο ύστερος αρχαίος θεός Φάνες, συνδεδεμένος με τον κοσμικό χρόνο, με τα ζώδια. III αιώνας μ.Χ. Galleria Estense, Modena

Οι πλανήτες και ο ζωδιακός κύκλος

Για τους Έλληνες, η Γη και η ανθρωπότητα υπόκεινταν στην επιρροή των άστρων: ο Ήλιος και η Σελήνη (που ονομάζονταν φωτισμοί), οι πέντε γνωστοί μέχρι τότε πλανήτες (Κρόνος, Δίας, Άρης, Αφροδίτη και Ερμής) και τα ζώδια. Αυτή η επιρροή ήταν ανάλογη με τη δύναμή τους, που προερχόταν από τη φύση τους και ασκούνταν με αρώματα που εξαρτιόνταν από τη θέση τους σε σχέση με τον ζωδιακό κύκλο και τα άλλα αστέρια. Οι πλανήτες, λοιπόν, είχαν ιδιόρρυθμους χαρακτήρες και προσωπικότητες, ένιωθαν αμοιβαίες συμπάθειες και αντιπάθειες και -με βάση τη θέση τους εντός του ζωδιακού κύκλου- θα μπορούσαν να βρίσκονται στο σπίτι τους ή σε εχθρικό έδαφος, αυτό που ενίσχυε ή αποδυνάμωσε τις ευεργετικές ή βλαβερές συνέπειες και τη δύναμή τους.

Σε συγκεκριμένες περιόδους οι αστρικές επιρροές ήταν πολύ σημαντικές, για παράδειγμα όταν επρόκειτο να ξεκινήσετε ένα έργο ή όταν γεννηθήκατε. Οι αστρολόγοι, αποκαλούνται «Χαλδαίοι» από τους Έλληνες και «μαθηματικοί» από τους Ρωμαίους, καθόρισε τη θέση των σταρ τη στιγμή της συνεννόησης και ερμήνευσε τα σημάδια που πρόσφεραν. Η χρήση της αστρολογίας έγινε κοινή πρακτική μεταξύ των τάξεων που μπορούσαν να το αντέξουν οικονομικά, και ενίσχυσε τις αρχαίες λαϊκές πεποιθήσεις, όπως, για παράδειγμα, εκείνες που ερμήνευαν τις εκλείψεις ως μοιραία σημάδια.

Ο αυτοκράτορας Αύγουστος και ο ωροσκόπος του, Αιγόκερως. Καμέα

Τα παλαιότερα γνωστά ωροσκόπια είναι γραμμένα σε πάπυρο και απαριθμήστε τη θέση των αστεριών τη στιγμή που αντιστοιχεί στη συνεννόηση ή τη γέννηση, εν ολίγοις, αντιστοιχούν στον λεγόμενο «αστρικό χάρτη». Καμιά φορά δίνουν νέα για το αξίωμα, όπως στην προκειμένη περίπτωση: «Έτος 27 του Καίσαρα, 5. [del mese egizio di] Φαόφι στο ημερολόγιο Αυγούστου [2 ottobre dell’anno 3 a.C.], την τρίτη ώρα της ημέρας: Ήλιος στον Ζυγό, Σελήνη στον Ιχθύ, Κρόνος στον Ταύρο, Δίας στον Καρκίνο, Άρης στην Παρθένο, Αφροδίτη στον Σκορπιό, Ερμής στην Παρθένο, Σκορπιός στον Ωροσκόπο, Λέων στο ζενίθ, μετά Ταύρος στο ο απόγονος? Ενυδρείο στο ναδίρ. Κίνδυνος. Εξαιτίας του Άρη, να είστε προσεκτικοί για σαράντα μέρεςΕκτός από τέτοιες συμβουλές, Είναι σπάνιο τα ωροσκόπια να περιέχουν προβλέψεις: αυτό στην πραγματικότητα μείωσε την πιθανότητα παρεξηγήσεων, μια σοφή προφύλαξη που επέτρεψε στον αστρολόγο να διατηρήσει την πελατεία του.

Η μεγαλύτερη πρόβλεψη στα «ωροσκόπια παπύρου» είναι αυτή που γίνεται σε ένα παιδί γεννήθηκε στις 27 Ιουνίου 345 μ.Χ. στο Ossirinco, μια πόλη της Άνω Αιγύπτου. Σε αυτό το κείμενο, ο αστρολόγος γράφει: «Ο Άρης θα προκαλέσει μια ανωμαλία, αλλά αν δεν υπάρχουν άλλοι πλανήτες παρόντες, αφού δεν έχει μεγάλα αποτελέσματα, δεν θα προκαλέσει μεγάλη ζημιά και, αντίθετα, αν βρει την Αφροδίτη σε αντίθεση θα φέρει πλεονεκτήματα και επιτυχίες στον πατέρα».

Μην χάσετε κανένα άρθρο! Εγγραφείτε στο εβδομαδιαίο ενημερωτικό δελτίο Storica!

Στα αστέρια το μυστικό της ύπαρξης

Άλλα ωροσκόπια που μας έχουν φτάσει είναι αυτά του Vettio Valente, ο οποίος τον δεύτερο αιώνα μ.Χ. έγραψε ένα κείμενο για την αστρολογία στην Αλεξάνδρεια. Αντιστοιχούν σε άτομα που έχουν ήδη πεθάνεικαι χρησιμεύουν για να παραδειγματιστούν οι θεωρητικές επιρροές των πλανητών και των πτυχών τους, δηλαδή τις γωνίες που σχηματίζουν οι πλανήτες μεταξύ τους (αντίθεση, σύνδεσμος, εξάγωνο, τρίγωνο, τετράγωνο …) εντός του ζωδιακού κύκλου.

Έτσι, σε ένα ωροσκόπιο που αντιστοιχεί στην 1η Απριλίου του έτους 78, ο Vettio Valente εξηγεί: «Ο Ήλιος, η Σελήνη, ο Δίας και ο Ωροσκόπος στον Κριό. Κρόνος και Αφροδίτη στον Υδροχόο. Ο Άρης στους Διδύμους, ο Ερμής στους Ιχθείς. Αυτό το άτομο ήταν αυταρχικό και δεσποτικό, γιατί οι κορυφές του τριγωνικού ήταν κεντρικές και ανοδικές, και στο ίδιο μέρος βρίσκονταν το Μέρος της τύχης και του δαίμονα, ηρεμία και ανάταση. Αλλά ο Άρης, που κυβερνά αυτά τα μέρη, βρισκόταν σε δυσμενή θέση και σε παραφωνία με αυτό το σπίτι και είχε αντίθετα αποτελέσματα, εξορία και βίαιος θάνατος».

Ρωμαϊκό ημερολόγιο χαραγμένο σε μαρμάρινη πλάκα με τους μήνες που αντιπροσωπεύονται από τα ζώδια και τις ημέρες των θεοτήτων που αντιστοιχούν στους πλανήτες. 1ος αιώνας μ.Χ

Ο Valens απεικονίζει επίσης τα ωροσκόπια ανθρώπων που υπέφεραν από σοβαρές ασθένειες: «Ο Ήλιος και ο Ερμής στον Ταύρο, η Σελήνη στον Υδροχόο, ο Κρόνος και η Αφροδίτη στον Κριό, ο Δίας στην Παρθένο, ο Άρης στους Ιχθείς και ο Ωροσκόπος στον Λέοντα. Το μέρος της τύχης στον Ταύρο. αντιβασιλιάς της, η Αφροδίτη, στον Κριό με τον Κρόνο. Αυτό το άτομο ήταν φαλακρό και έπασχε από έρπη και λέπρα, επειδή ο κυβερνήτης της καλής ιδιοφυΐας ήταν στους Ιχθύες». Προσφέρει επίσης ωροσκόπια ανθρώπων που χάθηκαν βίαια: «Ήλιος, Άρης και Αφροδίτη στον Καρκίνο, Κρόνος και Ερμής στον Λέοντα, Δίας στον Υδροχόο, Σελήνη στους Ιχθείς. Ωροσκόπος Σκορπιός; το Μέρος της τύχης στον Λέοντα, το σπίτι του θανάτου στους Ιχθύς. Η Σελήνη και ο Κρόνος ήταν παρόντες στο Μέρος. ο κυβερνήτης, ο Ήλιος, στον Καρκίνο, ένα ζώδιο του νερού. Πέθανε στο μπάνιο, πνιγμένος στο νερό. Ο Άρης στάθηκε σε αντίθεση με την πανσέληνο και ο κυβερνών Κρόνος απουσίαζε. Έτσι πέθανε με βίαιο θάνατο».

Αν και απαιτούνταν στέρεες γνώσεις αστρονομίας για την άσκηση της αστρολογίας, δεν έλειπαν οι απατεώνες που έκαναν κατάχρηση της καλής πίστης των πιο αφελών, τόσο που ο Juvenal, που έζησε την εποχή του αυτοκράτορα Antoninus Pius, δήλωσε ότι «κανένας αστρολόγος που δεν καυχιέται για πεποιθήσεις δεν θα έχει τύχη, αλλά μόνο εκείνοι που έχουν διακινδυνεύσει την αγχόνη». Παρόλα αυτά, η χρήση της μαντείας ήταν τόσο ριζωμένη που δεν εγκαταλείφθηκε ούτε με την έλευση του Χριστιανισμού που στην πραγματικότητα, αναγνωρίζοντάς το ως δραστηριότητα του διαβόλου, παραδέχεται σιωπηρά την αποτελεσματικότητά του.

Διαβάστε επίσης

Η γη που είδαν οι Έλληνες: θεωρίες και σχολές σκέψης

Η παρακμή των αστρολόγων

Η αστρολογία ήταν πολύ δημοφιλής στην Αναγέννηση, όταν οι αστρολόγοι ζούσαν στις αυλές των αρχόντων και των πριγκίπων και τα ανάκτορα ήταν διακοσμημένα με τα θέματα του ζωδιακού κύκλου. Δεν ήταν η θρησκεία, η φιλοσοφία ή η θεολογία που ενέκρινε την παρακμή της, αλλά η επιστήμη. Εάν η Γη υπόκειται σε αστρικές επιρροές, αυτό οφειλόταν στην κεντρική της θέση στο σύμπαν. όταν η Γη έπαψε να είναι το κέντρο του κόσμου, τα θεμέλια που έδωσαν στην αστρολογία τον επιστημονικό της χαρακτήρα εξαφανίστηκαν.

Εάν θέλετε να λαμβάνετε το εβδομαδιαίο ενημερωτικό μας δελτίο, εγγραφείτε τώρα!