Νοοτροπία αντίθετη με αυτή του αρχαίου παγανισμού και που προετοιμάζει τον Μεσαίωνα. Αλλά, αν θέλουμε να δούμε λίγο βαθύτερα, μπορούμε να βεβαιώσουμε ότι ο ίδιος ο Χριστιανισμός θα ήταν αδιανόητος, χωρίς τη συμβολή της ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης. Ξεκινώντας ακριβώς από αυτόαρχίζουν απο Ευαγγέλιο από Γιάννηςπου αντιπροσωπεύει μια από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις.
Από το αναγέννηση και μετά, η διάδοση του ελληνικού και λατινικού πολιτισμού ανακτά πλήρως τη σημασία του. Αρκεί να δώσουμε προσοχή σε φιλοσοφικές εμπειρίες αποφασιστικού διαμετρήματος όπως αυτές του Μαρσίλιο Φιτσίνο, Πίκο του Μιραντόλα Και Μακιαβέλι, όλοι γεννημένοι στο περιβάλλον των Μεδίκων Φλωρεντίας. Όχι μόνο αυτό αλλά και το βάρος των Ελλήνων και των Ρωμαίων στην εικονιστική παράδοση της δυτικής τέχνης.
Η ελληνική φιλοσοφία στη Δύση, μοναδική περίπτωση
Με την ανάπτυξη του σύγχρονου κόσμου, η σκυτάλη περνά από την Ιταλική Αναγέννηση στον Γερμανικό κόσμο. Αν ακόμα Καντ Και Φίχτε είχαν, για τον ελληνικό πολιτισμό, μόνο μια προσοχή των περιστάσεων, με Winckelmann, Γκάιτε Και Σίλερ, είναι δυνατόν να πούμε ότι η μουσική αλλάζει από αυτή την άποψη. Ομοίως, είναι δυνατό να γίνει η ίδια ομιλία για Hegel, Schelling και Hölderlin.
Friedrich Hölderlin (1770-1843) θεωρούνταν ανήλικος καθ’ όλη τη διάρκεια του δέκατου ένατου αιώνα, επίσης χάρη στις περιοριστικές κρίσεις του Γκαίτε και του Σίλερ. Ο ίδιος ο Μπενεντέτο Κρότσε δεν τον αγαπούσε. Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ ήταν αυτός που τον επανέφερε στο μεγαλείο των μεγαλύτερων εκφραστών του γερμανικού πνεύματος, στοχαζόμενος στον ποιητικό του λόγο σε όλη του τη ζωή. Η σχέση που είχε ο Hölderlin με τον ελληνικότητα ήταν τεράστιου βάθους.
Η ημιτελής τραγωδία το μαρτυρεί αυτό “Εμπεδοκλής”, στο οποίο ο μεγάλος Προσωκρατικός από το Αγκριτζέντο είναι το έμβλημα ενός συγκλονιστικού τρόπου ζωής και ύπαρξης στον κόσμο. Ο Τζόρτζιο Κόλι, ο οποίος σε αντίθεση με τον Κρότσε, δεν αγαπούσε τον Γκαίτε και του οποίου οι ανασκαφικές εργασίες στην πολύ αρχαία σοφία Η ελληνική παρέμενε απαράμιλλη, θεωρούσε τον Χέλντερλιν ανώτερο ακόμη και από τον Νίτσε, όσον αφορά την ανασκαφή στα μυστήρια του ελληνικού πολιτισμού.
Οι Έλληνες και το σφυρί
Ο Νίτσε γεννήθηκε το έτος μετά τον θάνατο του Χέλντερλιν, το 1844 που κυκλοφόρησε επίσης «Το μοναδικό και η περιουσία του» του Μαξ Στίρνερ. Η εποχή του φιλοσοφώντας με το σφυρί. Η φιλολογική σχολή του Νίτσε, στα νιάτα του, ήταν πολύ σκληρή. Μέχρι την έκρηξη του αστεριού της νεολαίας του, με «Η γέννηση της τραγωδίας» του 1872. Το ερώτημα που σχετίζεται με το γεγονός ότι οι δύο μεγάλοι του γερμανικού πολιτισμού, ο Χόλντερλιν και ο Νίτσε, που πρότειναν μια ριζική αναβίωση του Διονυσιακός, και οι δύο χάθηκαν από την ίδια μοίρα.
Στο σκοτάδι μιας ψυχικής τρέλας χωρίς διαφυγή. Ο αποστασιοποιημένος και ανεξιχνίαστος Γκαίτε, ένοχος, για τον Colli, ότι παραχώρησε πάρα πολλά στον Χριστιανισμό, είχε μια εντελώς διαφορετική ζωή, στην οποία ο χώρος της γαλήνης ως πρόγραμμα και ήθος ζωής ήταν κύριος. Μερικές δεκαετίες αργότερα θα το πει ο Τόμας Μαν όποιος παίρνει τον Νίτσε κυριολεκτικά χάνεται.
Οι Προσωκράτες κάτω από τις βόμβες
Μετά ήρθε η εποχή του Χάιντεγκερ, του οποίου η αναμέτρηση με τη μεγάλη κερδοσκοπική παράδοση της Ελλάδας είναι κεντρική. Από τις μέρες του «Είναι και χρόνος» (1927), στο οποίο το φιλοσοφικό πρόβλημα του Χάιντεγκερ ήταν το οντολογικό και κυριάρχησαν ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης. Πότε θα ωριμάσει η σκέψη του, μετά το λεγόμενο “Σημείο καμπής”, θα είναι η εκ νέου ανακάλυψη των Προσωκρατικών που θα λάβει μια κεντρική διάσταση. Δεδομένου ότι το πρόβλημα δεν θα είναι πλέον αυτό της επανίδρυσης της οντολογίας, αλλά του πηγαίνουν πέρα από τη μεταφυσικήαυτή είναι η ίδια φιλοσοφία.
Σε εκπληκτικά κείμενα, για βάθος, αυστηρότητα, ευρηματικότητα και κερδοσκοπικό ταλέντο, ο Χάιντεγκερ θα αφήσει τον εαυτό του να καθοδηγείται από το αρχαίο όραμα του κόσμου των αρχαιότερων στοχαστών της Ελλάδας. Αυτά τα γραπτά περιέχονται, κατά ένα μέρος, σε βιβλία όπως π.χ «Διακοπτόμενα μονοπάτια» (1950), «Δοκίμια και ομιλίες» (1954), “Segnavia” (1967), καθώς και σε πολλά πανεπιστημιακά μαθήματα που εκδόθηκαν μετά θάνατον – συμπεριλαμβανομένων των “Parmenides” (επιμ. It. Adelphi) και “Eraclito” (επιμ. It. Mursia), που πραγματοποιήθηκε στη δεκαετία του ’40.
Το αποτέλεσμα θα είναι κάτι μοναδικό: μια σύλληψη τουνα είναι που αφήνει πίσω του τα προβλήματα (και τα δεσμά) της παλιάς μεταφυσικής, για να καταλήξει σε μια ανάγνωση του βαθύ νοήματος των πραγμάτων στην οποία κυριαρχεί μια μυστικιστική διάσταση και συντριπτικό φιλοσοφικό βάθος. Σε αυτή τη νέα αντίληψη του όντος, που εγκαινίασε ο Χάιντεγκερ, η ελληνική λέξη “Αλέθεια” (αλήθεια), παρμένη από τον Παρμενίδη και τον ελληνικό όρο “Λογότυπα” (ομιλία), δανεισμένη από τον Ηράκλειτο, θα παίξει καθοριστικό ρόλο.
Για να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τον Χάιντεγκερ, μια σύγκριση με τον Πικάσο μπορεί να είναι χρήσιμη. Και οι δύο αποδομούν τις παραδοσιακές εικονογραφικές και φιλοσοφικές φόρμες και με κάποιο τρόπο ξεπερνούν τα εμπόδια της εμφάνισης, εκείνα που συνδέονται περισσότερο με την κοινή αίσθηση της πραγματικότητας. Και οι δύο ήταν δάσκαλοι εξαιρετικής σημασίας για τις επόμενες γενιές.
Περίεργο και συναρπαστικό, λοιπόν – σκεφτείτε επίσης τον Τζόρτζιο Κόλι και τον Εμανουέλε Σεβερίνο – πώς, στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, ο ευρωπαϊκός πολιτισμός συνέχισε να είναι υπόχρεος στους Έλληνες…
© Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος
“Επιχειρηματίας. Φοιτητής. Μελετητής τροφίμων. Σκληρός λάτρης του ιστού. Επικοινωνητής. Φιλικός ποπ πολιτισμός. Ασχολείται με τον καφέ.”
