Ακούστε την ηχητική έκδοση του άρθρου

Ευλογημένα τα Μελτέμια. Ο βόρειος άνεμος, ένα αρκουδάκι για τους μη Έλληνες, βρίσκεται στο σπίτι στην Τήνο, το νησιωτικό βασίλειο του Αιόλου, θεού του ανέμου. «Το μελτέμι είναι θεϊκό δώρο γιατί διώχνει τις σκέψεις σου και σε κάνει ελεύθερο, ανοιχτό στη ροή του χρόνου και των ανθρώπων», εξηγεί ο Κώστας Τσκολής, 92 ετών, αστραφτερά μάτια μιας δεκαετίας του ’20 και σοφία ενός μικρού αιώνα. Ο καλλιτέχνης, ένας από τους πιο καταξιωμένους σε όλη την Ελλάδα, κοιτάζει πέρα ​​από την ταράτσα του Μουσείου που φέρει το όνομά του στον Κάμπο, την αρχαία καρδιά της Τήνου. Ηλιόλουστο απόγευμα, ένας ωραίος άνεμος φυσάει, αλλά ποιος νοιάζεται: εδώ, κάτω από την πέργκολα, τα λόγια του Τσόκλη είναι ένας ύμνος στο νησί: «Είναι μια συνεχής πηγή ενέργειας που με ωθεί στο ψάξιμο», και στη ζωή: «Συμμετέχετε η ζωή, και ως εκ τούτου, ώρα με την ώρα, είσαι σύγχρονος, ανεξάρτητα από την ηλικία σου.» Που, όπως είπε ένας 92χρονος, ανατρέπει κάθε σκοτάδι. Η λευκή σφουγγαρίστρα χορεύει στο μελτέμι αλλά η τέχνη του, μεταξύ σουρεαλισμού και αφαίρεσης, δείχνει πόσο βαθιά είναι ριζωμένος στο σήμερα: «Η ελληνική τέχνη του 5ου αιώνα π.Χ., η ύψιστη έκφραση ομορφιάς, είναι μιμητική· η σύγχρονη τέχνη είναι δημιουργική, προσφέρει έργα που ίσως δεν καταλαβαίνουν όλοι, αλλά που πλουτίζουν τον κόσμο».

Ο Κώστας Τσόκλης, ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή Έλληνες καλλιτέχνες, δίπλα στο έργο του

Μουσείο Κώστα Τσόκλη

Όπως αυτά του Τσόκλη, όπως η ερμηνεία του Ο Άγιος Γεώργιος και ο Δράκος έξω από το μουσείο, τόσο διαχρονικό. Όπως ακριβώς παρουσιάζεται το νησί της Τήνου, το τρίτο μεγαλύτερο μεταξύ των Κυκλάδων, μετά τη Νάξο και την Άνδρο, σε μια συμβίωση που δεν μπορεί να βρεθεί αλλού μεταξύ αρχαίου και σύγχρονου, ιερού και βέβηλου, ψηλού και χαμηλού, σκληρού και φιλόξενου. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, το νησί ήταν «Οφιούσσα» λόγω του μεγάλου αριθμού φιδιών από τα οποία ο Ποσειδώνας το απελευθέρωσε χάρη στους πελαργούς. Σήμερα το νησί, λίγο κάτω από 9 χιλιάδες κατοίκους, είναι οι «Λούρδες της Ελλάδας» γιατί η Χώρα φιλοξενεί την εκκλησία της Παναγίας της Ευαγγελίστριας, προορισμό για ορθόδοξους προσκυνητές. Κάθε μέρα οι πιστοί κατεβαίνουν από τα πορθμεία και φτάνουν, γονατιστοί, στο πρόσωπο, καλυμμένο με κοσμήματα, της Παναγίας, στην οποία φέρνουν τάματατα εκ βουτά, και εδώ σε ευθεία γραμμή με τα αρχαία: τάματα από τάγμαπαραγωγή του ρήματος ασβός, υπόσχομαι. Και η θρησκευτικότητα που τόσο σημειώνεται στη Χώρα έχει κρατηθεί υπόσχεση σωτηρίας για την Τήνο, καθώς και το γεγονός ότι η εκκλησία έχει μεγάλη γη που δεν πωλείται: η ροή του κόσμου περιορίζεται στην εκκλησία και στο υπόλοιπο νησί. είναι άψογο. Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ φαίνεται ήδη να το ακούει.

Ex-votos, κατά χιλιάδες παρών στην εκκλησία της Παναγίας της Ευαγγελίστριας, αγαπημένος προορισμός των ορθοδόξων προσκυνητών.

Οι κληρονομιές του κλασικισμού και της Βενετίας

Φεύγοντας από τη Χώρα, συναντά κανείς το νησί μέσα στο νησί, χρόνο στο χρόνο, τον κόσμο στον κόσμο, την Ελλάδα στην Ελλάδα, λες και η Τήνος κατείχε όλες τις ψυχές του γαλάζιου. Σε αυτό το τοπίο, ανάμεσα σε καλντερίμια (στο νησί υπάρχουν περισσότερα από 100 χιλιόμετρα, όλα καλά σηματοδοτημένα) και ταράτσες, που δημιουργήθηκαν στο παρελθόν για να κλέβουν χώρο από τη μιζέρια, υπάρχει ο ορθόδοξος και ο καθολικός κόσμος. Υπάρχει η παρουσία των αρχαίων (οι ανασκαφές στο Ξώμπουργο έχουν φέρει στο φως την αρχαία Τήνο και η θέση των Κιόνια δεν είναι μόνο ο ναός του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης) και της Γερήνισσας. Το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου κυμάτισε από το 1207 έως το 1715, αφήνοντας το αρχαίο κάστρο, την προστασία στους Καθολικούς (σήμερα είναι ο μισός πληθυσμός και πολλά χωριά έχουν διπλή εκκλησία) και τους σχιστόλιθους και ασβεστολιθικούς περιστερώνες – περίπου χίλιους – που είχαν για την προστασία των περιστεριών, σημαντικό για το κρέας που θεωρείται λιχουδιά και για τα περιττώματα, λίπασμα υψηλής ποιότητας.

Η ψυχή, ή μάλλον οι ψυχές της Τήνου χτυπούν πάνω απ’ όλα στα χωριά του εσωτερικού ως αρχαία ταυτότητα: υπάρχουν πάνω από πενήντα για έναν λαβύρινθο τέχνης, πίστης, δεξιοτεχνίας, καλού φαγητού. Παραλίγο να μεθύσω: «Όλη αυτή η ομορφιά – λέει η Μάγια Τσόκλη, κόρη του Κώστα και γνωστή ταξιδιωτικός δημοσιογράφος Ελληνικά – εξαρτάται από τα ανθρώπινα χέρια: είναι συγκινητικό να πιστεύει κανείς ότι κάθε γωνιά του τοπίου είναι το αποτέλεσμα της συχνά κουραστικής δουλειάς του ανθρώπου που, για να επιβιώσει, έχει μάθει να συμβιβάζεται με μια σκληρή και άγρια ​​φύση».

Οι περιστεριώνες από σχιστόλιθο και ασβεστόλιθο

Ο Πύργος, ο Βωλάξ και τα άλλα χωριά

Τίποτα καλύτερο από τα χωριά δεν αντιπροσωπεύει αυτή τη φροντίδα: Ο Πύργος, η πρωτεύουσα του μαρμάρου και της περιοχής της Έξω Μεριάς από όπου αναχώρησαν και τα μάρμαρα για τον Άγιο Μάρκο, λάμπει με ένα εκπληκτικό λευκό και τα έργα των γλυπτών που μπήκαν στην ιστορία με τον Γιαννούλη Χαλεπά (1851 -1938). ) πάνω απ’ όλα, δημιουργός, από hard rock, της σιωπής και της αρμονίας. Ο Βωλάξ γεννήθηκε ανάμεσα σε γιγάντια βράχια και προσφέρει ψάθινα καλάθια όλων των σχημάτων, στα Λουτρά το μοναστήρι των Ουρσουλίνων, όπου σπούδαζαν τα νεαρά κορίτσια της ελληνικής ελίτ και των Ιησουιτών είναι η ειρήνη και η παιδεία, στην Αετοφωλιά, στην ταβέρνα Κουνάρια, Άννα Εξιλζέ. , 25 χρονών και δύο θαλασσινά μάτια, σερβίρει στα τραπέζια αλλά πάνω από όλα έχει πολύτιμα χέρια στη διαμόρφωση, σύμφωνα με τις υποδείξεις του παππού Γιάννη, όμορφα και απαραίτητα κεραμικά. Είναι ντροπαλή, αλλά είναι καλλιτέχνης: θα την κοιτάξει στα μάτια και θα σου δείξει το ατελιέ της.