Στις 15 Ιανουαρίου συμπληρώθηκαν τρεις δεκαετίες από τότε που η Βουλγαρία αναγνώρισε την ανεξαρτησία της πΓΔΜ το 1992. Γι’ αυτό η ημερομηνία είναι ένας λόγος για να γίνει ένας απολογισμός. Τι έχουμε πετύχει διμερώς; Πού και σε τι πετύχαμε, πού αποτύχαμε;

Δυστυχώς, ο ισολογισμός δεν προκαλεί ιδιαίτερα θετικές σκέψεις. Όπως είπε ένας από τους συναδέλφους μου, ένας άνθρωπος με βαθιά γνώση της σύγχρονης Μακεδονίας, από μια ημέρα εορτασμού στις 15 Ιανουαρίου έχει γίνει ημέρα προβληματισμού.

Καταρχάς, η Βουλγαρία απέτυχε να οικοδομήσει δεσμούς υποδομής με τη γείτονά της. Αρκεί ένας άνθρωπος να περάσει μια φορά από το συνοριακό σημείο ελέγχου Guesevo / Deve Bair για να βεβαιωθεί σε τι άθλια κατάσταση ο λεγόμενος διάδρομος μεταφορών 8. Τον ίδιο που χτίζουμε από τη δεκαετία του ’90. Δεν υπάρχει σύγκριση με τον δρόμο προς τη Θεσσαλονίκη, την πρωτεύουσα της ελληνικής Μακεδονίας και, ιστορικά, ολόκληρη την περιοχή που είναι γνωστή με αυτό το όνομα. Μπορούμε μόνο να ονειρευόμαστε μια σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει τα Σκόπια με τη Σόφια.

Στον τομέα του εμπορίου και των επενδύσεων, η κατάσταση φαίνεται να είναι καλύτερη. Η Βουλγαρία είναι μια σημαντική αγορά για τις εξαγωγές της πΓΔΜ, για παράδειγμα. Η ίδια έχει εξάγει αγαθά αξίας σχεδόν 900 εκατομμυρίων BGN στην αγορά της πΓΔΜ (πολύ περισσότερα από ό,τι στη Ρωσία, για παράδειγμα). Όμως, σε αντίθεση με τη Σερβία και την Ελλάδα, η Βουλγαρία δεν συγκαταλέγεται στους 5 κορυφαίους εμπορικούς εταίρους της Βόρειας Μακεδονίας.

Σύμφωνα με στοιχεία του 2019, η Βουλγαρία βρίσκεται στην πρώτη εξάδα των επενδυτών του νοτιοδυτικού γείτονα. Στη χώρα μας υπάρχουν και μακεδονικές επενδύσεις – για παράδειγμα το νοσοκομείο Tokuda, που ανήκει στον σκανδαλώδη επιχειρηματία Ortse Kamchev, ο οποίος κάποτε ήταν επίτιμος πρόξενος της Βουλγαρίας στα Σκόπια. Αλλά και στον οικονομικό τομέα, οι δυνατότητες είναι πολύ μεγαλύτερες. Δυστυχώς, μόνο οι δυνατότητες φαίνεται να παραμένουν.

Η Βουλγαρία παραμένει ξένη χώρα

Τι γίνεται με τον πολιτισμό και την κοινωνία; Πίσω από το Osogovo για πολλά χρόνια, το πιο επιτυχημένο βουλγαρικό εξαγωγικό προϊόν ήταν η δισκογραφική εταιρεία Payner και η TV Planeta της, αλλά γενικά ανέπνεαν τη σκόνη των Σέρβων turbofolk καλλιτεχνών και τηλεοπτικών καναλιών.

Δεν υπάρχει τίποτα να πει κανείς ψέματα, η γιουγκοσλαβική κληρονομιά προκαθορίζει τα συμφέροντα και τις προτιμήσεις των Μακεδόνων καταναλωτών του λαϊκού πολιτισμού. Η Βουλγαρία παραμένει ξένη χώρα, σε αντίθεση, ας πούμε, με τη Βοσνία ή το Μαυροβούνιο, που υπάγονται στον τίτλο «δική μας».

Υπάρχουν καινοτομίες στην υψηλή κουλτούρα. Τολμώ να πω, για παράδειγμα, ότι άνθρωποι όπως ο συγγραφέας Georgi Gospodinov ή ο θεατρικός σκηνοθέτης Yavor Gardev έχουν κάνει περισσότερα για να προωθήσουν τη Βουλγαρία στη διανόηση κοντά στο Vardar απ’ ό,τι όλοι οι Βούλγαροι διπλωμάτες και πολιτικοί μαζί. Αλλά αυτό δεν είναι ακόμα αρκετό. Και είναι ακόμη πιο λυπηρό ότι τα αντίθετα παραδείγματα είναι σπάνια: Μακεδόνες συγγραφείς και καλλιτέχνες έχουν κερδίσει τη συμπάθεια του βουλγαρικού κοινού. Κυρίως ο Vlatko Stefanovski ή ίσως ο αείμνηστος Tose Proeski (ήδη ξεχασμένος στη χώρα μας).

Ποιος ευθύνεται

Μπορούμε να μαλώνουμε και να μαλώνουμε για πολύ καιρό ποιος φταίει για αυτήν την κατάσταση πραγμάτων. Ένα είναι σίγουρο όμως. Το βέτο της Βουλγαρίας, που εμποδίζει τη Βόρεια Μακεδονία να ξεκινήσει ενταξιακές συνομιλίες με την ΕΕ, δεν βοηθά σε καμία περίπτωση στην οικοδόμηση στενότερων δεσμών. Αντίθετα προκαλεί μόνιμες βλάβες.

Η Βόρεια Μακεδονία αποδείχθηκε σχεδόν ο πιο ορκισμένος εχθρός της Βουλγαρίας. Η Βουλγαρία – ένας μακροχρόνιος άγριος εχθρός του μακεδονικού λαού. Το βέτο αποκαλύφθηκε από τους πιο ριζοσπαστικούς ομιλητές για το θέμα, που απασχόλησαν τηλεοπτικά στούντιο και κοινωνικά δίκτυα.

Πάνω από το 80% των Βούλγαρων πολιτών υποστηρίζει τη σταθερή θέση και θαυμάζει ιδέες όπως η ένταξη των Βουλγάρων στο σύνταγμα της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας. Χωρίς να καταλαβαίνουμε πώς με αυτόν τον τρόπο πρακτικά αναγνωρίζεται ότι οι Βούλγαροι και οι Μακεδόνες είναι δύο ξεχωριστές εθνοτικές κοινότητες -με σύγχρονους και ιστορικούς όρους. Δηλαδή στην καλύτερη περίπτωση η Σόφια θα έχει κάποια Πύρρεια νίκη.

Ποιο είναι το επόμενο

Υπό αυτή την έννοια, είναι αξιέπαινη η πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Kiril Petkov να μεταβεί στα Σκόπια για να συναντηθεί με τον ομόλογό του από την πΓΔΜ, Dimitar Kovachevski. Η έκκληση να μετατοπιστεί η εστίαση από τις προηγούμενες διαμάχες στα ζητήματα του παρόντος: συνδεσιμότητα υποδομών, οικονομική ολοκλήρωση, διασυνοριακά έργα με μετρήσιμο αντίκτυπο στη ζωή των απλών πολιτών, είναι απολύτως κατάλληλη. Αυτή είναι η πραγματική ατζέντα της βουλγαρικής και της μακεδονικής κοινωνίας, όσο κι αν λένε κάτι διαφορετικό οι «πατριώτες» εκατέρωθεν των συνόρων.

Το πρόβλημα είναι ότι ο Πέτκοφ μπορεί να είναι πολύ αδύναμος για να δώσει αυτή τη μάχη στη Σόφια. Το Συμβουλευτικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Προέδρου Ρούμεν Ράντεφ εξέφρασε την έντονη αντίθεσή του σε οποιαδήποτε αλλαγή στην επίσημη θέση για τη Βόρεια Μακεδονία, πόσο μάλλον στην άρση του βέτο.

Τα επιχειρήματα ότι η Βόρεια Μακεδονία θα διαπραγματευτεί με την ΕΕ για τουλάχιστον μια δεκαετία και, εάν το αποφασίσει, η Βουλγαρία θα μπορέσει να το σταματήσει ανά πάσα στιγμή, δεν εντυπωσιάζουν τη βουλγαρική πολιτική ελίτ. «Συνεχίζουμε την αλλαγή» και η «Δημοκρατική Βουλγαρία», που είναι πιο επικριτική για τον αποκλεισμό, δεν τολμούν να ψηφίσουν για να μην χάσουν υποστηρικτές.

Η κατάσταση δεν είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα ούτε στα Σκόπια. Το χειρότερο, ο πρώην πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ είχε κίνητρο και εργάστηκε για να βρει συμβιβασμό με τη Βουλγαρία. Πήρε επίσης μια σειρά από ρίσκα. Δυστυχώς το φλερτ με τη Σοφία δεν του έφερε πολλά.

Ο διάδοχός του, Dimitar Kovachevski, μπορεί να είναι πραγματιστής και να ανταποκρίνεται στην πρωτοβουλία του Petkov, αλλά η Σοσιαλδημοκρατική Ένωση της Μακεδονίας έφερε στο προσκήνιο την παλαιοκομματική νομενκλατούρα και τους ανθρώπους του πρώην προέδρου και πρωθυπουργού Branko Crvenkovski, οι οποίοι δεν είναι υπέρ της χτίζοντας γέφυρες προς τη Σόφια. . Δεν χρειάζεται να βρίσκονται σε μια κατάσταση όπου το βέτο παραμένει σε ισχύ. Η απόλυση του Βλάντο Μπουκόφσκι, ειδικού απεσταλμένου για τις διαπραγματεύσεις με τη Βουλγαρία, είναι κακό σημάδι.

Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να χτυπήσει ο Πέτκοφ σε βράχο στη Βόρεια Μακεδονία. Αυτό θα αυξήσει την πίεση που ασκείται στη Σόφια να μην κάνει καμία παραχώρηση. Δεν είναι περίεργο που ο Πρωθυπουργός κατέληξε τελικά στο συμπέρασμα ότι οι σχέσεις με τα Σκόπια δεν αποτελούν προτεραιότητα και δεν αξίζει να σπαταληθεί εκεί πολιτικό κεφάλαιο. Και αναλόγως, μετά από τριάντα χρόνια, ας αναρωτηθούμε ξανά μήπως δεν έχουμε σπαταλήσει και αυτή την ευκαιρία.

* Οι απόψεις που εκφράζονται στην ενότητα “Γνώμη” ενδέχεται να μην αντικατοπτρίζουν τη θέση της Ελεύθερης Ευρώπης.