Καθώς οι ηγέτες περισσότερων από 40 ευρωπαϊκών χωρών συγκεντρώθηκαν την Πέμπτη (6 Σεπτεμβρίου) για ένα νέο ηπειρωτικό φόρουμ με στόχο να φέρει την Ευρώπη πιο κοντά, μεταξύ του πολέμου στην Ουκρανία και της επικείμενης ενεργειακής κρίσης, αναρωτιέται κανείς εάν το φόρουμ κινδυνεύει να γίνει «μαγαζί που μιλάει» ( συζητώντας χωρίς να παίρνουμε αποφάσεις).

Το όραμα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (CPE), που γεννήθηκε από μια ιδέα του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας, Εμμανουέλ Μακρόν, είναι να βελτιώσει τη συνεργασία μεταξύ χωρών της ΕΕ και τρίτων χωρών όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Τουρκία, τα Βαλκάνια. και την περιοχή του Καυκάσου.

Η Ρωσία δεν προσκλήθηκε στη συνάντηση στο Κάστρο της Πράγας μαζί με τη Λευκορωσία, τη γειτονική και υποστηρικτή της στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.

Αν και οι ηγέτες αγωνίστηκαν να διατηρήσουν ένα ενιαίο μέτωπο κατά τη διάρκεια της συνάντησης, η παρουσία τόσων πολλών ευρωπαϊκών χωρών ήταν το κύριο μήνυμα για τους διπλωμάτες.

«Δείξαμε πολύ ξεκάθαρα την ενότητα 44 Ευρωπαίων ηγετών στην καταδίκη της ρωσικής επιθετικότητας και την έκφραση υποστήριξης στην Ουκρανία», είπε ο Μακρόν στους δημοσιογράφους μετά τη σύνοδο κορυφής.

Ο Πολωνός πρωθυπουργός Mateusz Morawiecki είπε ότι το φόρουμ “επιβεβαιώνει ότι η Ρωσία βρίσκεται σε πλήρη απομόνωση”.

Ο πρώτος Δανός υπουργός, Mette Frederiksen, συμμετείχε σε μια κρίσιμη κοινοβουλευτική συζήτηση στο εσωτερικό, μειώνοντας τον αριθμό των ηγετών σε 43 από τους 44 που είχαν αρχικά προγραμματιστεί.

Ο Μακρόν περιέγραψε τον στόχο της διαμόρφωσης μιας κοινής στρατηγικής για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της Ευρώπης. «Μέχρι τώρα, αυτό δεν υπήρχε στην πραγματικότητα και θα μπορούσε να οδηγήσει σε διχασμούς», είπε.

Ο Γερμανός Καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, χαρακτήρισε το νέο φόρουμ «μια μεγάλη καινοτομία», καθώς οι ηγέτες θα μπορούν να μιλήσουν για τις κοινές τους ανησυχίες χωρίς καθημερινή ατζέντα και την ανάγκη επίτευξης συμφωνιών.

“Αυτό θα βοηθήσει στη βελτίωση των δεσμών με τους γείτονες της ΕΕ, πολλοί από τους οποίους θέλουν να γίνουν μέλη”, πρόσθεσε.

Είπε επίσης ότι η νέα ευρωπαϊκή ομάδα δεν είναι η δημιουργία «έναν νέο θεσμό με διοίκηση, γραφειοκρατία», αλλά μάλλον «ένα μέρος όπου οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων μπορούν να συναντώνται τακτικά».

Άλλο ένα «μαγαζί που μιλάει»;

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με τη σκοπιμότητα της ιδέας της «διευρυμένης Ευρώπης», με ορισμένους να φοβούνται ότι η δημιουργία άλλης μορφής κινδυνεύει να γίνει ένα «κατάστημα ομιλίας» χωρίς πραγματική εξουσία λήψης αποφάσεων ή περιεχόμενο.

Το μέγεθός του είναι πιθανό να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο για την υλοποίηση συγκεκριμένων πολιτικών δράσεων, όπως και η πολιτική και πολιτιστική του ποικιλομορφία και οι παραδοσιακοί ανταγωνισμοί μεταξύ πολλών από τα μέλη του, από την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν μέχρι την Ελλάδα και την Τουρκία.

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για Εξωτερικές Υποθέσεις και Πολιτική Ασφάλειας, Josep Borrell, δήλωσε σε μια ανάρτηση στο blog, πριν από τη συνάντηση, ότι «πρέπει να διευκρινίσουμε τα θεμελιώδη κίνητρα του CPE, σχετικά με την οριστική συμμετοχή στην κοινότητα, στη σχέση του με την ΕΕ, για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να λάβει αποφάσεις και ακόμη και για τη σκοπιμότητα να έχει δικό της προϋπολογισμό».

Ο κύριος ευρωπαϊκός εποπτικός φορέας για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Συμβούλιο της Ευρώπης, παρέμεινε επιφυλακτικός: ο εκπρόσωπος του σώματος, Daniel Holtgen, έγραψε στο Twitter ότι η μορφή “δεν έχει ακόμη καθοριστεί”.

«Στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, μια τέτοια πανευρωπαϊκή κοινότητα υπάρχει ήδη: είναι το Συμβούλιο της Ευρώπης», είπε.

Δεν υπήρξε επίσημη δήλωση μετά την πρώτη κοινοτική συνάντηση.

Αξιωματούχος της ΕΕ είπε ότι θα χρειαστούν εβδομάδες διαπραγματεύσεων και ότι μια άμεση και ανοιχτή ανταλλαγή είναι πιο σημαντική από μια δήλωση.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelenskyy, απευθυνόμενος στη συνάντηση μέσω βιντεοσυνδέσμου, προέτρεψε τους ηγέτες να μετατρέψουν τη νέα πολιτική κοινότητα σε μια «Ευρωπαϊκή κοινότητα της ειρήνης».

«Ας είναι σήμερα η αφετηρία. Το σημείο από το οποίο θα κινηθεί η Ευρώπη και ολόκληρος ο ελεύθερος κόσμος για να εξασφαλίσει την ειρήνη για όλους μας. Είναι πιθανό», είπε, καλώντας τους ηγέτες να «κατευθύνουν όλες τις πιθανές δυνάμεις της Ευρώπης να τερματίσουν τον πόλεμο».

Ωστόσο, δεν έχουν ανακοινωθεί συγκεκριμένες νέες ιδέες για το πώς να σταματήσει η σύγκρουση, ενώ το Κίεβο έλαβε μόνο μια αόριστη υπόσχεση από τον Μακρόν να «συνεχίσει» να βοηθά στρατιωτικά και οικονομικά, προσθέτοντας ότι θα ανακοινώσει περαιτέρω λεπτομέρειες την Παρασκευή.

Η προσχώρηση των υποψηφίων για τη διεύρυνση χωρών

Μετά τη συνάντηση, ο Μακρόν, ο Πρωθυπουργός της Τσεχικής Δημοκρατίας Πετρ Φιάλα και η Μολδαβή Πρόεδρος Μάγια Σαντούμ ανακοίνωσαν ένα σχέδιο για επόμενες συνόδους κορυφής, με τη Μολδαβία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αντίστοιχα, να επιλέγονται να φιλοξενούν τη μορφή κάθε έξι. μήνες από τώρα.

Η ιδέα είναι να εναλλάσσεται η φιλοξενία χωρών της ΕΕ και τρίτων χωρών.

Η μεταφορά του φόρουμ στη Μολδαβία, μια υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ, είναι “ένα σημάδι υποστήριξης που εκτιμούμε πολύ”, είπε ο Σαντού σε δημοσιογράφους στην Πράγα.

«Το να κάνουμε την Ευρώπη ισχυρότερη και πιο ανθεκτική πρέπει να είναι μια διαρκής δέσμευση», πρόσθεσε.

Πριν από τα εγκαίνια της Πέμπτης, οι επικριτές είχαν υποστηρίξει ότι το νέο φόρουμ ήταν μια προσπάθεια περιορισμού της διεύρυνσης της ΕΕ.

Οι υποψήφιες χώρες, ιδίως τα Δυτικά Βαλκάνια και η Ουκρανία, ξεκαθάρισαν εξαρχής ότι σκοπεύουν να ενταχθούν στην ΕΕ το συντομότερο δυνατό και δεν θα αρκεστούν στο να μείνουν στο κενό μεταξύ της ένταξης και του νέου CPE.

Η πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου, Βιόσα Οσμάνι, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι «την καθησύχασαν» οι διοργανωτές, Μακρόν και Φιάλα, ότι το φόρουμ «δεν αντικαθιστά τη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης των Δυτικών Βαλκανίων».

Ο Αλβανός πρωθυπουργός, Έντι Ράμα, είπε ότι, έως ότου η χώρα του ενταχθεί στην ΕΕ, «είναι απαραίτητο να είμαστε όσο το δυνατόν πιο κοντά στον αποκλεισμό».

Εχθρότητα και φιλικότητα

Ελλείψει συγκεκριμένων αποτελεσμάτων από το φόρουμ, οι διμερείς συναντήσεις έδωσαν μια γεύση για το τι θα μπορούσε να συμβεί στο μέλλον.

Σε αυτό που ορισμένοι αποκαλούν «μια αξιοσημείωτη προοπτική», ο Μακρόν και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, συγκέντρωσαν τους ηγέτες του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας σε δύο περιπτώσεις για να μιλήσουν για την ειρήνη.

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χρησιμοποίησε την ομιλία του στην τελική συνεδρίαση για να επιδιώξει μια αντιπαράθεση με την Ελλάδα.

Οι φήμες για ευθεία αντιπαράθεση μεταξύ του ίδιου και του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, αποκάλυψαν το ρήγμα που εξακολουθεί να υπάρχει μεταξύ των δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ.

Εν τω μεταξύ, μετά από ένα οδυνηρό διαζύγιο από την ΕΕ και χρόνια πολιτικής διαμάχης, η νέα πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Λιζ Τρας, έχει πάρει έναν πιο ήπιο τόνο από ό,τι είχε πάρει το Λονδίνο με τον προκάτοχό της Μπόρις Τζόνσον.

Η απόφασή του να συμμετάσχει έδωσε ελπίδες για μια σημαντική πρόοδο στις σχέσεις μεταξύ Βρυξελλών και Λονδίνου, στον απόηχο των θερμότερων τόνων των τελευταίων εβδομάδων, σε μια στιγμή αδιεξόδου μεταξύ των δύο πλευρών σχετικά με τις εμπορικές συμφωνίες μετά το Brexit για τη Βόρεια Ιρλανδία.

Ο Τρας επιβεβαίωσε ότι ο Μακρόν είναι πράγματι «φίλος» και όχι «εχθρός», σε προηγούμενα σχόλια που είχαν αφήσει πολλούς να αναρωτιούνται πόσο το Ηνωμένο Βασίλειο, υπό έναν νέο ηγέτη, θα είναι συγκρουσιακό με το μπλοκ της ΕΕ27.

Ο Τρους και ο Μακρόν είχαν διμερή συνάντηση στην Πράγα και εξέδωσαν κοινή δήλωση στην οποία συμφωνούν να συνεχίσουν να υποστηρίζουν την Ουκρανία και να συνεργαστούν για την ενεργειακή στρατηγική, την παράνομη μετανάστευση και άλλα θέματα. Ανακοίνωσαν ότι η επόμενη σύνοδος κορυφής ΗΒ-Γαλλίας θα πραγματοποιηθεί στη Γαλλία το 2023.

[A cura di Alice Taylor]