Το πλοίο που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με τη Σμύρνη © Γεωργία Δημάκη
Στο πλαίσιο της αυξανόμενης έντασης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, μια θετική ένδειξη της αντίθετης τάσης έρχεται από τη θάλασσα: αυτές τις μέρες έχει δρομολογηθεί το πρώτο σταθερό πλοίο μεταξύ των πόλεων Θεσσαλονίκης και Σμύρνης.
Τη Δευτέρα 10 Οκτωβρίου στις 5 το απόγευμα, το επιβατηγό πλοίο «Smyrna di Levante» της Levante Ferries απέπλευσε από τη Θεσσαλονίκη, Ελλάδα, με προορισμό τη Σμύρνη (ή τη Σμύρνη, όπως νοσταλγικά την αποκαλούν οι Έλληνες), την Τουρκία, σε ποια είναι η πρώτη σύνδεση μεταξύ των δύο παραθαλάσσιες πόλεις τον τελευταίο καιρό.
Το έργο επιτέλους έγινε πραγματικότητα μετά από περισσότερες από δύο δεκαετίες άκαρπων συζητήσεων μεταξύ διαφορετικών ενδιαφερομένων και από τις δύο πλευρές, αλλά και εν μέσω της αυξανόμενης έντασης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Η σύνδεση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς ενώνει όχι μόνο την Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά και την Ευρώπη και την Ασία. Επιπλέον, με τη μεταφορά επιβατών και εμπορευμάτων από την Ευρώπη και τα Βαλκάνια, καλύπτει ένα υλικοτεχνικό κενό που υπάρχει εδώ και δεκαετίες.
Η Levante Ferries επένδυσε 16 εκατομμύρια ευρώ σε αυτό που σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο Ευστράτιο Απέργη είναι «μια αμιγώς ιδιωτική πρωτοβουλία». Το πλοίο – υπό ελληνική σημαία – έχει μήκος 158,42 μέτρα και έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει 948 επιβάτες, 300 αυτοκίνητα και 55 φορτηγά. Οι ναύλοι ξεκινούν από 81€ για κατάστρωμα ή κατάστρωμα, με έκπτωση 10% στα εισιτήρια μετ’ επιστροφής. Το ταξίδι διαρκεί περίπου 14 ώρες, με συνδέσεις από Θεσσαλονίκη προς Σμύρνη και αντίστροφα τρεις φορές την εβδομάδα.
Ένας άκρως συμβολικός σύνδεσμος
Οι διμερείς σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι ιδιαίτερα τεταμένες μετά την κρίση των ελληνοτουρκικών συνόρων το 2020 κατά μήκος του ποταμού Έβρου. Στις 28 Φεβρουαρίου 2020, η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι μετά τον θάνατο 34 Τούρκων στρατιωτών στο Ιντλίμπ της Συρίας, η Τουρκία θα ανοίξει τα σύνορά της με την ΕΕ και δεν θα εμπόδιζε πρόσφυγες και μετανάστες να περάσουν τα σύνορα προς την Ευρώπη. Σε απάντηση, η Ελλάδα έκλεισε τα σύνορα Pazarkule-Kastanies και Ipsala-Kipi και ενίσχυσε την συνοριακή της αστυνομία, αναζητώντας επίσης υποστήριξη από την ΕΕ. Αυτό το περιστατικό ήταν η αρχή μιας σειράς αμοιβαίων κατηγοριών για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο και άλλων που ακόμη δηλητηριάζουν τις διμερείς σχέσεις.
Τα τελευταία τρία χρόνια, Ελλάδα και Τουρκία συγκρούστηκαν επίσης για μια σειρά κρίσιμων περιφερειακών ζητημάτων ασφάλειας και άμυνας. Οι μακροχρόνιες εδαφικές διαμάχες ξέσπασαν πρόσφατα ως παρενέργεια των διαφορετικών απαντήσεων των δύο χωρών στις επιπτώσεις της σύγκρουσης στην Ουκρανία και, κατά συνέπεια, στις διαφορετικές θέσεις τους για τη Ρωσία. Οι αψιμαχίες συνεχίζουν να φουντώνουν στα νησιά του Αιγαίου, ενώ η διαμάχη για τη Μεσόγειο έχει επεκταθεί από το διαιρεμένο νησί της Κύπρου έως τη Λιβύη, με την πιο πρόσφατη περιφερειακή διαμάχη για το λιβυκό πετρέλαιο.
Και οι δύο πλευρές ζουν με διαρκή φόβο για ένα «συμβάν» που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πόλεμο μεταξύ των δύο χωρών. Τον τελευταίο καιρό, πολιτικοί αναλυτές και αξιωματούχοι της ελληνικής κυβέρνησης αναφέρουν τη γραμμή υπογραφής του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «Ελλάδα, μπορεί να έρθουμε απροσδόκητα τη νύχτα» ως ρητή απειλή. Αυτή η φράση, που χρησιμοποιήθηκε από τον Πρόεδρο Ερντογάν σε πολλές περιπτώσεις τουλάχιστον από το 2017, επαναχρησιμοποιήθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο σε δημόσια ομιλία στην τουρκική πόλη Σαμψούντα. Και σε εκείνη την περίπτωση ο ελληνικός λαός είχε ακόμη περισσότερους λόγους να απαντήσει συναισθηματικά, αφού η ημερομηνία συνέπεσε με τον εορτασμό της 100ής επετείου από τα τραγικά γεγονότα της Σμύρνης: ήταν 12 Σεπτεμβρίου 1922 όταν ο ελληνισμός διαγράφηκε οριστικά από την Ασία. Μικρό, μετά από αιματοχυσία, οι Έλληνες αποκαλούν «την καταστροφή της Σμύρνης» και οι Τούρκοι το αποκορύφωμα του «Πολέμου της Ανεξαρτησίας» ή «Πόλεμο της Σωτηρίας».
Στην Ελλάδα, ο εορτασμός της τουρκικής κατάληψης της Σμύρνης συνοδεύτηκε από πολυάριθμες πολιτιστικές δραστηριότητες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Πολλές από αυτές τις δραστηριότητες, κυρίως νοσταλγικού χαρακτήρα, στόχευαν στην αναβίωση της δόξας της Σμύρνης ως κοσμοπολίτικης και ζωντανής πόλης, όπου οι Έλληνες της Μικράς Ασίας απολάμβαναν μια ευημερούσα ζωή.
Το πλοίο της φιλίας
Στο πλαίσιο αυτό, η ίδρυση ακτοπλοϊκής γραμμής με την επωνυμία «Φιλία» (φιλία στα ελληνικα, dostluk στα τουρκικά) έχει προφανώς θετική χροιά. Η τελευταία τέτοια σύνδεση χρονολογείται από το 2006, όταν το Friendship Express Train έκανε το παρθενικό του ταξίδι από τη Θεσσαλονίκη στην Κωνσταντινούπολη. Δυστυχώς, δεν θα κρατούσε πολύ. Η Θεσσαλονίκη, από την άλλη, παρέμεινε συνδεδεμένη με την Κωνσταντινούπολη με καθημερινά λεωφορεία και αεροπλάνα.
Τα επόμενα χρόνια έγιναν αρκετές συζητήσεις για τη σύνδεση της Θεσσαλονίκης με τη Σμύρνη, οι οποίες παρέμειναν αποκομμένες μεταξύ τους παρά τους ιστορικούς πολιτιστικούς δεσμούς. Ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης ήταν μεταξύ εκείνων που έκαναν συστηματικές προσπάθειες για την έναρξη της ακτοπλοϊκής σύνδεσης, αλλά οι συνεχιζόμενες πολιτικές εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών πάντα σαμποτάρουν τα σχέδια.
Η ιδιωτική εταιρεία βλέπει αυτό το φιλόδοξο έργο ως ένα στοίχημα. Οι τουριστικοί πράκτορες και στις δύο πλευρές φαίνεται να ασπάζονται την πρωτοβουλία. Πολύ ενθαρρυντικά ήταν και τα τοπικά ελληνικά και τουρκικά ΜΜΕ. Με τον τουρισμό και το εμπόριο να πλήττονται σοβαρά και στις δύο χώρες, η νέα γραμμή είναι μια χρυσή ευκαιρία για επιχειρήσεις και στις δύο πλευρές του Αιγαίου.
Καθώς η προεκλογική εκστρατεία φτάνει και στις δύο χώρες, μπορούμε να περιμένουμε όλο και πιο λαϊκίστικες και εθνοκεντρικές αφηγήσεις, ιδιαίτερα ενάντια στους «συνηθισμένους εχθρούς». Σε αυτό το πολωμένο περιβάλλον, η σύνδεση της Σμύρνης με τη Θεσσαλονίκη είναι ένα θετικό σημάδι, καθώς και μια πολλά υποσχόμενη εμπορική συμφωνία που μπορεί να δώσει νέα ώθηση στον τουρισμό και το εμπόριο.
Έχετε σκεφτεί μια συνδρομή στο OBC Transeuropa; Θα υποστηρίξετε τη δουλειά μας και θα λαμβάνετε άρθρα προεπισκόπησης και περισσότερο περιεχόμενο. Εγγραφείτε στο OBCT!
“Εμπειρογνώμονας στα ταξίδια. Ειδικός στα ζόμπι. Θέλετε να αγαπάτε τον ιστό. Δημιουργός. Διαδικτυακός. Φανατικός της τηλεόρασης. Πεθαίνοντας του μπέικον.”
