Ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος στην Αθήνα χαρακτήρισε «αδέξια» τη δήλωση του Ιταλού υπουργού Εσωτερικών Ματέο Πιαντεντόζι, σύμφωνα με τον οποίο η μεταναστευτική πολιτική «ισχυρού περιορισμού» της Ελλάδας -ακόμη και με απωθημένα- θα ανάγκαζε μια βάρκα μεταναστών να κατευθυνθεί απευθείας στην Ιταλία, προκαλώντας τραγωδία που στοίχισε τη ζωή σε πάνω από 60 ανθρώπους.

Η γεωγραφική θέση και των δύο χωρών τις έχει τοποθετήσει στο επίκεντρο των μεταναστευτικών διαδρομών.

Οι μετανάστες που φτάνουν στην Ιταλία αναχωρούν κυρίως από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής, αλλά ο αριθμός των μεταναστών που φτάνουν από την Τουρκία, παρά το γεγονός ότι βρίσκονται πιο κοντά στην Ελλάδα, έχει αυξηθεί τα τελευταία δύο χρόνια. Το 2022 υπήρχαν περίπου 16.000, το 15% όλων των αφίξεων.

Σύμφωνα με στοιχεία του IOM (Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης), 25.983 μετανάστες έχουν πεθάνει στη Μεσόγειο από το 2014.

«Η Ελλάδα εφαρμόζει πολιτικές για να περιορίσει σθεναρά τις αφίξεις σε αυτό το δρομολόγιο, ακόμη και με απορρίψεις που εξετάζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση», είπε ο Piantedosi.

«Αυτό λοιπόν -και οι επιζώντες θα ερωτηθούν σχετικά- πιθανότατα θα έχει επηρεάσει την απόφαση να μεταβούμε απευθείας στην Ιταλία», είπε ο υπουργός.

Το σκάφος που ναυάγησε την περασμένη Κυριακή στις ακτές του Κρότωνα, στην Καλαβρία, είχε φύγει από τη Σμύρνη της Τουρκίας, 20 χιλιόμετρα από κάποια ελληνικά νησιά.

Στη Ρώμη, πηγές ανέφεραν ότι ήταν αδύνατο για την Ελλάδα να μην αναχαιτίσει το σκάφος πριν φτάσει στα ιταλικά ύδατα. Άφησαν μάλιστα να εννοηθεί ότι οι ελληνικές αρχές την άφησαν επίτηδες να περάσει από τις θάλασσές τους.

«Στο Αιγαίο καθημερινά έχουμε χιλιάδες σκάφη και πλοία […] δεν μπορούν να ανιχνευθούν τα πάντα από τα ραντάρ, εκτός αν ένα περιπολικό εντοπίσει ύποπτη συμπεριφορά», είπε η ελληνική κυβερνητική πηγή στην EURACTIV.

«Η δίωξη της Ιταλίας είναι αδέξια», πρόσθεσε η πηγή.

Η EURACTIV ενημερώθηκε ότι οι υπουργοί Μετανάστευσης των δύο χωρών θα συζητήσουν το περιστατικό σε συνάντηση στη Μάλτα την Παρασκευή. Η κυβέρνηση της Μάλτας έχει επίσης κατηγορηθεί ότι αγνοεί τις εκκλήσεις των πλοίων για βοήθεια, ανταποκρίνεται αργά και μεταθέτει την ευθύνη σε άλλους, συμπεριλαμβανομένης της αμφιλεγόμενης Λιβυκής Ακτοφυλακής.

Η πρωθυπουργός Γιωργία Μελώνη και ο Έλληνας ομόλογός της Κυριάκος Μητσοτάκης έχουν μέχρι στιγμής δηλώσει ότι συνεργάζονται στενά σε μεταναστευτικά ζητήματα. Η Μελώνη τόνισε πρόσφατα ότι κάθεται «στο ίδιο τραπέζι» με τον Μητσοτάκη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Η πηγή εξήγησε ότι ο κανονισμός του Δουβλίνου θα μπορούσε να εξηγήσει τη συμπεριφορά των μεταναστών.

Ο αξιωματούχος είπε ότι οι μετανάστες δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα γιατί γνωρίζουν ότι θα εγκλωβιστούν σε καταυλισμούς που έχουν δημιουργηθεί ως κέντρα υποδοχής. Αντίθετα, προτιμούν να πάνε στην Ιταλία και από εκεί είναι «πιο εύκολο» να φύγουν για τη Γερμανία ή άλλες κεντρικές χώρες της ΕΕ, πρόσθεσε η πηγή.

«Η Ιταλία δεν έχει την υποδομή υποδοχής μεταναστών που έχει η Ελλάδα, και ως εκ τούτου οι μετανάστες προτιμούν την Ιταλία ως τρόπο να φτάσουν στην κεντρική Ευρώπη», είπε η πηγή.

Από το 2015, η Ελλάδα έχει δημιουργήσει περισσότερες από 32 εγκαταστάσεις υποδοχής μεταναστών.

Σύμφωνα με το Viminale, τα hotspots καταρρέουν και πάλι και γίνονται μεταφορές στα Έκτακτα Κέντρα Υποδοχής (Cas) και στα κέντρα του συστήματος Sai που υπάρχουν σε όλη την εθνική επικράτεια.

Τα ενεργά hotspots στην Ιταλία είναι η Lampedusa, το Pozzallo, η Messina και ο Taranto, αλλά είναι το πρώτο από αυτά που είναι πιο δύσκολο καθώς το νησί Lampedusa είναι το πρώτο χρήσιμο σημείο προσγείωσης από τη Βόρεια Αφρική.

Αυτό το καλοκαίρι, ο μέσος αριθμός μεταναστών που υποδέχθηκαν στο hotspot της Λαμπεντούζα ήταν 1.600 άτομα με χωρητικότητα 350 κλινών. Το 2022, συνολικά, υπήρχαν πάνω από 100.000 διελεύσεις και το hotspot συνεχώς καταρρέει. Αυτή τη στιγμή η προσέλευση πλησιάζει τους 1.300.

«Έχουμε κατά μέσο όρο 300-400 αφίξεις την ημέρα (…) και καταφέρνουμε να μεταφέρουμε περίπου 200 από αυτές», δήλωσε στο AdnKronos ο δήμαρχος της Λαμπεντούζας Φίλιπο Μανίνο.

Μόνο η κακοκαιρία σταματά προσωρινά τις προσγειώσεις: “Είναι οι μόνες στιγμές στις οποίες επικρατεί λίγη ηρεμία, στις οποίες η αστυνομία και το προσωπικό που συμμετέχει στη διαχείριση των προσγειώσεων μπορούν να αναπνεύσουν ανακούφιση”, εξήγησε ο Mannino, ο οποίος απότομα επέκρινε τη «σιωπή της Ευρώπης».

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Aegean Boat Report, το 2023 υπήρχαν 73 σκάφη που απορρίφθηκαν από την Ελλάδα και περίπου 1.800 μετανάστες που απορρίφθηκαν από την Ελλάδα. Τα αιτήματα ασύλου το 2022 ήταν 279 για κάθε 100.000 κατοίκους, σε σύγκριση με 133 στην Ιταλία.

Ποιος ευθύνεται για το ναυάγιο στην Καλαβρία;
Πριν από έξι μήνες, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε την Ελλάδα επειδή απέστρεψε ένα σκάφος που αργότερα βυθίστηκε, σκοτώνοντας έντεκα μετανάστες.

Η Ιταλία θα μπορούσε να έχει την ίδια μοίρα λόγω της βύθισης στην Καλαβρία, δεδομένης της έντονης συζήτησης που βρίσκεται σε εξέλιξη για την παραίτηση από την ευθύνη για τη διάσωση του σκάφους.

Η ιταλική ακτοφυλακή και η Guardia di Finanza, που διεξήγαγαν τις επιχειρήσεις στη θάλασσα, βρίσκονται υπό έρευνα. Η Frontex αναφέρει ότι ανέφερε το πλοίο κοντά στις ιταλικές ακτές ήδη από το Σάββατο (25 Φεβρουαρίου), το βράδυ πριν προσαράξει γύρω στις 4 το πρωί της Κυριακής.

Δεν ξεκίνησαν επιχειρήσεις διάσωσης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, καθώς οι ιταλικές αρχές είπαν ότι δεν έφτασε κανένα σήμα κινδύνου από τη Frontex.

Όταν οι διασώστες κατάφεραν να φτάσουν στο σημείο, που εμποδίζονταν από την θαλασσοταραχή, ήταν πολύ αργά για πολλούς από τους μετανάστες.

Οι διασώστες ανέφεραν ότι οι περισσότεροι μετανάστες ήταν από το Αφγανιστάν, ενώ άλλοι από το Πακιστάν, το Ιράν, τη Σομαλία και τη Συρία.

Τα λόγια του υπουργού Εσωτερικών Ματέο Πιαντεντόζι για την τραγωδία, στην οποία πάνω από 60 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και πολλοί αγνοούνται, πυροδότησε τη συζήτηση για τη μετανάστευση με τη νέα γραμματέα του Δημοκρατικού Κόμματος, Έλι Σλάιν, η οποία ζήτησε την παραίτησή της.

Αυστηρή μεταναστευτική πολιτική

Ο υπουργός Εσωτερικών Matteo Piantedosi είναι επίσημα τεχνικός υπουργός της κυβέρνησης Meloni και είναι σίγουρα ο πιο κοντινός στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό Μεταφορών Matteo Salvini. Το 2018 ο Πιαντεντόζι ήταν επικεφαλής του υπουργικού συμβουλίου του Σαλβίνι στο Υπουργείο Εσωτερικών, κατά τη διάρκεια της πρώτης κυβέρνησης υπό τον Τζουζέπε Κόντε. Μετά την πτώση του Κόμη Ι το καλοκαίρι του 2019, ο Πιαντεντόσι γίνεται νομάρχης της Ρώμης και, τελικά, τον περασμένο Οκτώβριο επιλέχθηκε να ηγηθεί του υπουργείου Εσωτερικών από την Τζιόρτζια Μελόνι.

Συνηθισμένος στην κατασταλτική πολιτική της ιταλικής δεξιάς κατά της μετανάστευσης, ο Piantedosi ανέλαβε αμέσως τον έλεγχο της κατάστασης με παρεμβάσεις ενάντια στο φαινόμενο που πλήττει τη χώρα εδώ και χρόνια, δεδομένης της γεωγραφικής εγγύτητάς της με τις ακτές της Βόρειας Αφρικής. Εγκρίθηκε πρόσφατα στη Βουλή ο «κώδικας συμπεριφοράς» για τα πλοία των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στη Μεσόγειο, επικρίθηκε ευρέως από την αντιπολίτευση και διάφορες ανθρωπιστικές ομάδες, καθώς θα περιέπλεκε πολύ τις επιχειρήσεις διάσωσης.

Όπως επισημαίνει η αντιπολίτευση στην κυβέρνηση Meloni, πολλές από τις αποβάσεις στην Ιταλία πραγματοποιούνται χωρίς την απαραίτητη μεσολάβηση πλοίων ΜΚΟ, τα οποία ωστόσο έχουν οριστεί από τη Frontex ως «παράγοντας έλξης», δηλαδή παράγοντας έλξης για τους λαθρέμπορους που μεταφέρουν οι μετανάστες, γνωρίζοντας ότι θα συναντήσουν ένα μέσο διάσωσης στα μισά του δρόμου προς την Ιταλία.

«Ο αριθμός των μεταναστών που διασώθηκαν από ΜΚΟ είναι άσχετος σε σύγκριση με τον συνολικό αριθμό των αφίξεων. Η Ιταλία εξακολουθεί να είναι χώρα διέλευσης. Οι μετανάστες φτάνουν, εργάζονται για μερικούς μήνες και μετά πηγαίνουν σε άλλες χώρες. Υπάρχουν 500/600 χιλιάδες παράνομοι μετανάστες στην Ιταλία», έγραψε στο Twitter ο Κάρλο Καλέντα, ηγέτης του Action, του κόμματος που θα πρέπει σύντομα να συγχωνευθεί επίσημα με το Italia Viva του πρώην πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι (Ανανέωση).

(Σαράντης Μιχαλόπουλος | EURACTIV.com – Federica Pascale | EURACTIV Ιταλία)