Πολλά πράγματα μπορούν να ειπωθούν για τον καιρό και το κλίμα. Υπάρχουν χιλιάδες άρθρα και βιβλία αφιερωμένα σε καθεμία από αυτές τις γενικές έννοιες. Η γραμμή μεταξύ των δύο είναι θολή, γεγονός που προκαλεί και τα δύο μπερδεύονται και ανταλλάσσονται επανειλημμένα. Αυτό είναι ένα πολύ κοινό λάθος, ιδιαίτερα έντονο στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Εκεί «καιρός» και «κλίμα» χρησιμοποιούνται συνώνυμα, σε σημείο που τα προγράμματα ενημέρωσης καιρού σε ορισμένα τηλεοπτικά κανάλια διαφημίζονται ως «κλιματικός χώρος».

Σε αυτό το μικρό άρθρο θα εστιάσουμε την προσοχή μας στην ετυμολογική προέλευση των λέξεων «κλίμα» και «μετεωρολογία» (η επιστήμη του χρόνου), που θα αποκαλύψει μερικά ελάχιστα γνωστά αλλά περίεργα και ενδιαφέροντα γεγονότα. Όπως συμβαίνει συχνά με τους περισσότερους λέξεις που χρησιμοποιούμε στα ιταλικά, η προέλευσή τους μας μεταφέρει στον κλασικό κόσμο. στα λατινικά και στα ελληνικά.

Η κλίση της Γης μας φέρνει στο κλίμα

Ο όρος «κλίμα» (κλίμα στα αγγλικά) προέρχεται από τα λατινικά climatisτου οποίου η ρίζα προέρχεται από το ελληνικό κλίμα (κλίμα). Θα μπορούσαμε να μείνουμε εδώ, αλλά ας πάμε λίγο παρακάτω. Το Κλίμα προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα κλει, που παίρνει την έννοια της κλίσης, της κλίσης ή της ανόδου. Εδώ είναι επίσης όπου το όρος κλίν, από τον οποίο προέρχεται η λέξη «κλίνε» (με ενέ), που χρησιμοποιείται στην εξελικτική βιολογία.

Σύμφωνα με τα λόγια του Juan Ignacio Pérez Iglesias: «Εκφράζει τη σταδιακή παραλλαγή ενός χαρακτηριστικού. Η λέξη ήταν μια ιδέα του Julian Huxley, ο οποίος τη χρησιμοποίησε για να αναφερθεί στη σταδιακή παραλλαγή, σε ένα γεωγραφικό χώρο, των φαινοτυπικών χαρακτηριστικών στο ίδιο είδος. Το απόσπασμα προέρχεται από ένα λήμμα στο Επιστημονικό Σημειωματάριο Πολιτισμού αφιερωμένο στο βιβλίο «Diccionario dello amazement» (Crítica, 2023), του Antonio Martínez Ron, στο οποίο εμβαθύνει στην προέλευση πολλών λέξεων της επιστημονικής γλώσσας.

Η ομοιότητα των αγγλικών λέξεων άπαχος (κλίση) και μάθε (μαθαίνω) οδήγησε τον Χάξλεϋ να δώσει στο «κλάιν» την έννοια της μάθησης. Επινόησε τον όρο «Κλίμα» (με m) το 1938, αλλά η σύνδεση με την κλίση ήταν άμεση.

Στην κλασική Ελλάδα, τα χερσαία κλίματα ταυτίζονταν με περιοχές που σχημάτιζαν διαφορετικές ζώνες παράλληλα με τον ισημερινό. Κάθε κλίμα υπαγορεύτηκε από τη γωνία που σχηματίζουν οι ακτίνες του ήλιου με τον ορίζοντα, ο οποίος καθορίζει διαφορετικά ποσά ηλιακής ακτινοβολίας ανά μονάδα επιφάνειας, ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος.

Η μετεωρολογία είναι στον αέρα

Όπως και με τη σύγχυση μεταξύ καιρού και κλίματος, είναι Είναι αρκετά συνηθισμένο να γράφουμε «μετεωρολογία» αντί για μετεωρολογία. Το σφάλμα επεκτείνεται και σε άλλες λέξεις της ίδιας οικογένειας, όπως μετεωρολόγος («μετεωρολόγος») και μετεωρολογικός («μετεωρολογικός»).

Για να διορθώσετε το λάθος, θυμηθείτε απλώς ότι η μετεωρολογία είναι η επιστήμη που μελετά τους υδρομετεωρίτες. Ο όρος αυτός έχει ελληνική προέλευση (μετέωρος) και παίρνει τη σημασία «που είναι στον αέρα».

Στον πληθυντικό, μετέωρα (μετέωρα), παραπέμπει σε ουράνια φαινόμενα και μας μεταφέρει σε μερικά γνωστά ομώνυμα μοναστήρια, που βρίσκονται στην περιοχή της Θεσσαλίας της βόρειας Ελλάδας. Χτισμένα από τον 14ο αιώνα από μοναχούς που μέχρι τότε ζούσαν σε σπηλιές της περιοχής, έχουν την ιδιαιτερότητά τους να δίνουν τα υπερυψωμένα σημεία στα οποία βρίσκονται και στα οποία οφείλουν το όνομά τους, που -όπως υπογραμμίσαμε- σημαίνει ότι αιωρούνται στον αέρα.

Πατέρας της Μετεωρολογίας#Αριστοτέλης Ο de Stagira ήταν μια μεγάλη ιδιοφυΐα, σοφός και φιλόσοφος της αρχαίας Ελλάδας. Η παλαμπρα #Μετεωρολογία Προέρχεται από την πρώτη επιστημονική πραγματεία που ονομάζεται «Μετεωρολογία» ή «Το Βιβλίο της Μετεωρολογίας», τίτλος που γράφτηκε από τον συγγραφέα του έτους 340 pic.twitter.com/Uhqmr6555C

— Ούρσουλα Πάμελα Γκαρσία (@ursupam) 11 Μαρτίου 2021

Στην αρχαία Ελλάδα ο όρος «μετέωροι» είχε ευρύτερη σημασία από τη σημερινή, όπως περιέγραφε οποιοδήποτε ουράνιο φαινόμενο, ατμοσφαιρικό ή άλλο. Αν και η λέξη «μετεωρολογία» αποδίδεται στον Αριστοτέλη (384–322 π.Χ.) – που προέρχεται από τον τίτλο της γνωστής πραγματείας του Meteorologica – χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Διογένη τον Απολλώνιο (450–399 π.Χ.). Η εκλαΐκευση του όρου έγινε μετά την αριστοτελική πραγματεία, που γράφτηκε από τον σοφό των Σταγείρων γύρω στο έτος 340 π.Χ.