Υπάρχει μια θάλασσα, το Αιγαίο, που λούζει ξωκλήσια και παραλίες με φως, αστράφτει από χιλιόχρονη ανάμνηση, και φεύγει. Συνολικά, η ευτυχία είναι ένα απλό πράγμα. Είναι αυτό το αποκαλυπτικό και μητρικό φως που, σαν κάλεσμα από το δάσος, μας δένει. Η Ελλάδα είναι μαγνήτης σκέψεων και ποίησης, ένα Κατάσταση μυαλού η οποία, αυταρχική, σε παρασύρει και από τις σελίδες του ελληνικά νησιά, βάλε προσευχή στη ζωή και στο μπλε. Στην Ελλάδα, αντιμέτωποι με τόση χάρη, τόση αρμονία, δεν έχουμε παρά να ψιθυρίσουμε την επίκληση του Έλληνα νομπελίστα Οδυσσέα Ελύτη (1911-1996): «Θεέ μου, χρησιμοποιείς τόσο μπλε που δεν σε βλέπουμε. .”
Μια νέα “Οδύσσεια”
Σε εκείνο το μπλε χανόμαστε απαλά γιατί από εκεί σμίγουν μύθοι και ιστορία, όπως θυμίζουν και τα κείμενα του Χρύσανθου Πανά και οι εικόνες της Κατερίνας Κατόπη-Λυκιαρδοπούλου. Ο Αθηναίος επιχειρηματίας, συλλέκτης και φιλάνθρωπος, φεύγει με το ιστιοπλοϊκό Αετός μαζί με τη φωτογράφο, μια γυναίκα με πολύπλευρη ευρηματικότητα με τη ζωή της ως μαραθωνοδρόμος και αεροπόρος. Ο δικός τους είναι ένας περίπλου νησιών, λίγο πολύ γνωστών, και αρχαιοτήτων στις οποίες, όπως γράφει η Ευγενία Χανδρή, στην εισαγωγή «η μόνη σταθερά είναι το έντονο γαλάζιο γύρω γύρω. Το πνεύμα και η ψυχή της Ελλάδας είναι συνδεδεμένα με αυτό το κρυστάλλινο νερό, με το λευκό των κυμάτων που σπάνε και με τις ηλιόλουστες πλαγιές των βουνών που αποτελούν ένα είδος Πολυνησίας». Να περιμένεις το απροσδόκητο. Ο Αετός περνάει ανάμεσα στην τραχύτητα και τη φινέτσα και το Αιγαίο είναι το μέτρο όλων των πραγμάτων με τις Κυκλάδες, τα νησιά σε κύκλο γύρω από τη Δήλο, ιερά για τον θεό Απόλλωνα, μια γέφυρα μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Το ταξίδι του Χρύσανθου και της Κατερίνας είναι μια Οδύσσεια που μας ωθεί να φύγουμε, σε μια φόρτιση ενέργειας συσσωρευμένης για χιλιετίες και ανάμεσα σε ορίζοντες τόσο τέλειους που γίνονται οικείοι.
Στάση σε Σέριφο, Σίφνο, Φολέγανδρο και άλλα
Μετά την Αθήνα, στάση στην Κέα και στην Κύθνο, όαση απλότητας, Σέριφο και Σίφνο, μέχρι τη Φολέγανδρο, όπου αποβιβάστηκαν οι Φοίνικες στις αρχές της πρώτης χιλιετίας π.Χ., ίσως για μια στάση στο καλασούναπίτα γεμιστή με κρεμμύδια και τυρί, ή για ένα πιάτο ζυμαρικών ματσάτα. Τα ελληνικά νησιά είναι περίπου 6 χιλιάδες, εκ των οποίων τα 227 κατοικούνται: όλα διαφορετικά, ο κάθε βράχος μια προσωπικότητα, μια κουζίνα, το δικό του λευκό, η δική του απόκλιση φιλοξενία ανοίγοντας τις πόρτες στον καλεσμένο, κάτω από το βλέμμα του Δία, ίσως όπως κάνει η Κατερίνα που στην Ανάφη, στο Μπαλκόνι της προς το Αιγαίο, κάθε πρωί σε βρίσκει φρέσκο ψωμί και μέλι που μυρίζει αέρα. Η ποικιλία των τοπίων, των προσώπων, των παραδόσεων είναι ένας περαιτέρω πλούτος μιας γης, της Ελλάδας, πάντα χλιδής. Όλα είναι σε μια εξαιρετικά μεγάλη έκδοση. Όπως είχε δείξει και η γλωσσική Οδύσσεια του Νίκου Καζαντζάκη (1883-1957). Μια μέρα ο ποιητής βρίσκεται στον Ταΰγετο, στην Πελοπόννησο, και βλέπει ένα λουλούδι. Ρωτάει μερικά παιδιά πώς τον λένε και κανείς δεν ξέρει. Στη συνέχεια, ένα μικρό αγόρι ισχυρίζεται ότι η θεία Legnò ξέρει αυτό το όνομα. Όμως, όταν ο Καζαντζάκης με το παιδί χτυπούν την πόρτα της θείας Legnò, ανακαλύπτουν ότι είναι νεκρή: δεν έχει εξαφανιστεί μόνο η γυναίκα, αλλά και το όνομα ενός λουλουδιού και αυτή που ξέρει πόσα άλλα. Από εκείνη τη μέρα ο ποιητής ξεκίνησε ένα ταξίδι ανάμεσα στα χωριά της Κρήτης, όπου γεννήθηκε, και στα νησιά του Αιγαίου, για να μεταγράψει τις λέξεις των πραγμάτων που προορίζονταν να χαθούν, ονόματα λουλουδιών και φυτών, το λεξικό των αγροτών και των ψαράδων, των απλών Ανθρωποι. Όποιος σώζει μια λέξη, σώζει τον κόσμο. Και, με τον ίδιο τρόπο, οι αναλαμπές, τα πρόσωπα που φτιάχνει η Κατερίνα στον φακό της είναι κληρονομιά για να βρεις γαλήνη. Στο Αετός υπάρχει χώρος για όλους: «είναι ένα ταξίδι στην ιστορία του κόσμου και προς την αυτοπραγμάτωση. Ακόμα και όταν τελειώσει, μας δίνει την ευκαιρία να απολαύσουμε όλες τις απολαύσεις που έχει να προσφέρει η ζωή χωρίς καμία αίσθηση ενοχής. Είναι ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα, ένα ποίημα γεμάτο με την πνοή του ανέμου, αλμυρές γεύσεις και αστραφτερά νερά. Ενισχύει την ομορφιά της ζωής και είναι αρκετό για να σας πείσει ότι η ζωή, στο σύνολό της, πρέπει να αντιμετωπίζεται και να απολαμβάνει ως ένα ατελείωτο ελληνικό καλοκαίρι».
Πηγαίνετε σε μοναστήρια (στην Πάτμο και την Αμοργό)
Στο Αιγαίο, εμψυχωμένο από τους ανέμους, ενοχλητικό μερικές φορές, αλλά μαθαίνεις ότι αυτό σημαίνει και ελευθερία και πέρασμα του χρόνου, άπειρα είναι τα μαργαριτάρια: Μήλος, Κίμωλος, Αμοργός, με το μοναστήρι της Παναγίας Χοζοβιώτισσας, ή Πάτμος, με αυτό του Τζιοβάνι Θεολόγου, ή Χίος, το νησί της μαστίχας, μέχρι το Καστελόριζο ή Ύδρα, που αγαπούσε ο Λέοναρντ Κοέν. Είναι καιρός να σηκώσουμε τα πανιά σε αυτό το πυκνό, σπινθηροβόλο, προφητικό Αιγαίο, πάνω στο κύμα των αιώνιων στίχων του Νόμπελ Γιώργου Σεφέρη (1900-1971): «Η θάλασσα φουσκώνει αργά, τα σάβανα καμαρώνουν και η μέρα μαλακώνει. / Τρία δελφίνια αστραφτερά μαύρα, ο γόργος χαμογελά, και ένας ναύτης γνέφει, αγνοώντας καβαλάει το κατάρτι του κλουβιού». Ξεχασμένοι και χαρούμενοι σαν εμάς, κάτω από έναν ελληνικό ουρανό διάστικτο με αστέρια.
ελληνικά νησιά, Χρύσανθος Πανάς, Κατερίνα Κατόπη-Λυκιαρδόπουλο, Assouline, σσ. 312, € 95
“Εμπειρογνώμονας στα ταξίδια. Ειδικός στα ζόμπι. Θέλετε να αγαπάτε τον ιστό. Δημιουργός. Διαδικτυακός. Φανατικός της τηλεόρασης. Πεθαίνοντας του μπέικον.”
