Οι αναχωρήσεις, οι προσγειώσεις, τα ναυάγια και οι θάνατοι στη θάλασσα συνεχίζονται. Επιβεβαιώνεται η Μεσόγειος ένα από τα πιο επικίνδυνα σύνορα στον κόσμομε εκτιμήσεις των πάνω από είκοσι έξι χιλιάδες πέθανε τα τελευταία 10 χρόνια. Βάρκες γεμάτες κόσμο που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη συνεχίζουν να φεύγουν από τις ακτές της Λιβύης και της Τυνησίας. Οι ευρωπαϊκές χώρες, από την πλευρά τους, επιδιώκουν μια προσπάθεια να αποτρέψουν τις αποχωρήσεις, αφήνοντάς τους ακόμη και να πεθάνουν. Μετά τη σφαγή του Κουτρό, όπου ένα σκάφος με περίπου 200 άτομα διαλύθηκε μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά από τις ακτές του Κρότωνα, παρά τις επικρίσεις και τα πολλά ερωτήματα για την έλλειψη βοήθειας, η κυβέρνηση ενέκρινε ένα νέο νομοθετικό διάταγμα το οποίο ίσως θα φέρει όνομα της τραγωδίας: Διάταγμα Cutro. Η καρδιά της διάταξης είναι η πρόβλεψη ποινών φυλάκισης έως και 30 ετών για λαθρέμπορους, με την πεποίθηση ότι αυτό θα μπορούσε να περιορίσει τις αποχωρήσεις. Στην πραγματικότητα είναι ένα μέγεθος αντιγραφή από την Ελλάδαόπου δρακόντειες ποινές για i περαστικοί δραστηριοποιούνται τα τελευταία εννέα χρόνια. Ωστόσο, η ίδια η ελληνική υπόθεση διδάσκει ότι δεν χρησιμεύουν για τον περιορισμό των προσγειώσεων, αλλά μόνο για να κάνουν τη διέλευση ακόμη πιο επισφαλή, με την παράδοξη παρενέργεια να στέλνουν απλούς μετανάστες στη φυλακή για δεκάδες χρόνια, ενώ οι διακινητές παραμένουν άγνωστοι και ασφαλείς.

Περίπου 2.000 άτομα κρατούνται στις ελληνικές φυλακές με την κατηγορία της υποβοήθησης της παράνομης μετανάστευσης. Οι ποινές είναι πολύ υψηλές. Μόλις πριν από δύο μέρες ένας Αιγύπτιος ψαράς καταδικάστηκε προς την 280 χρόνια φυλάκιση κατηγορείται ότι οδήγησε μια βάρκα μαζί με άλλα άτομα που τον Νοέμβριο του 2022 προσπαθούσε να φτάσει στην Ευρώπη: Η H. Elfallah δεν είχε χρήματα για το ταξίδι, αλλά ξέρει τη θάλασσα, οπότε συμφώνησε να πάρει το τιμόνι σε αντάλλαγμα το δωρεάν διασχίζοντας, μαζί με τον δεκαπεντάχρονο γιο του με το όνειρο να του χαρίσουν μια καλύτερη ζωή. Ήθελαν να φτάσουν στην Αγγλία, όπου ένας άλλος γιος του ζήτησε άσυλο. Το δικαστήριο της Κρήτης του έκανε έκπτωση στην ποινή: σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία που ισχύει από το 2014, μάλιστα, η πασέρ είναι καταδικαστέο να δέκα χρόνια για κάθε άτομο στο σκάφος. Το δικαστήριο «έλαβε υπόψη του τους λόγους» για τους οποίους ο Elfallah συμφώνησε να οδηγήσει το σκάφος, επιλέγοντας να τον καταδικάσει αντί για 4.760 χρόνια φυλάκιση, σε μόνος 280.

Η πρακτική της δίωξης των μεταναστών για «εμπορία ανθρώπων» ξεκίνησε την εποχή της μεταναστευτικής κρίσης στην Ευρώπη και της άφιξης ενός εκατομμυρίου Σύριων στην Ελλάδα. Η κατασταλτική τεχνική εντάθηκε τον Μάρτιο του 2020, όταν ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν άνοιξε τα σύνορα. Εκείνη τη στιγμή χιλιάδες μετανάστες είχαν προσπαθήσει να εισέλθουν στο ελληνικό έδαφος. «Ο στόχος αυτής της ποινικοποίησης των αιτούντων άσυλο είναι να δημιουργήσει φόβο, επιβάλλοντας πολύ βαριές ποινές, και να το παραδείξουμε για να αποθαρρύνουμε όσους μπαίνουν στον πειρασμό να έρθουν στα ελληνικά νησιά», σημειώνει ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες. Η Αθήνα υπερασπίζεται τον εαυτό της και απορρίπτει τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας ότι τα δικαστήρια της είναι δίκαια. «Στην Ελλάδα, όπως και στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε όλο τον δυτικό κόσμο, το δικαστικό σώμα είναι ισχυρό και ανεξάρτητο, και δικαστές με βάση τα γεγονότα που παρουσιάζονται στις ακροάσεις», ανέφερε στο παρελθόν ο υπουργός Μετανάστευσης Νότης Μηταράχη σε γραπτή δήλωση που εστάλη στο ο Νιου Γιορκ Ταιμςπου τον ρώτησε για τις καταδίκες το 2021. Να θυμίσουμε ότι οι άνδρες που κατηγορούνται ως διακινητές είναι ποσοτικά η δεύτερη κατηγορία κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές: σχεδόν όλοι είναι άνθρωποι που δεν μιλούν τη γλώσσα, που συχνά βασίζονται σε δικηγόρους και δεν έχουν ιδέα για το ποιοι είναι οι νόμοι στην Ελλάδα.

Κάθε φορά οι ιστορίες είναι περίπου οι ίδιες: δοκιμές βασισμένες σε μία μόνο μαρτυρία του Λιμενικού Σώματος, χωρίς ενδελεχή έρευνα, μετανάστες που λένε ότι αναγκάστηκαν να πάρουν τον έλεγχο του πλοίου με κίνδυνο να πέσουν στη θάλασσα ή που αρνούνται κατηγορηματικά ότι οδήγησαν το σκάφος . Εκτός από το ότι κατηγορούνται ότι ενεργούν ως διακινητές ανθρώπων, ορισμένοι από αυτούς έχουν κατηγορηθεί για τους θανάτους που σημειώθηκαν κατά τη διέλευση και έχουν καταδικαστεί σε ποινές φυλάκισης εκατοντάδων ετών. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία όποιος παίρνει το τιμόνι γίνεται αυτόματα διακινητής. «Απλώς βάλε το χέρι σου στο μπαρ για να κριθείς ένοχος», λέει ο Αλέξανδρος Γεωργούλης, ο δικηγόρος των Abdallah J., Khiraldin A. και Mohamad B., τριών Σύριων που καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης από 126 έως 187 χρόνια. Ήταν ο καπετάνιος, ο βοηθός και ο μηχανικός του σκάφους ή τουλάχιστον έτσι κατέληξε η δικαστική εξουσία. Για το ελληνικό δικαστικό σύστημα, «δεν έχει σημασία αν όντως ασχολήθηκες με την καθοδήγηση του πλοίου ή ακόμα και αν επωφελήθηκες από αυτή τη δραστηριότητα. Είναι ένας παράλογος νόμος και πρέπει να αλλάξει. Ο στόχος είναι να τρομάξουν τους ανθρώπους από το να επιχειρήσουν αυτές τις διελεύσεις». Αυτό το σκάφος ναυάγησε, άνθρωποι πέθαναν. Ο Abdallah, ο Khiraldin και ο Mohamad σώθηκαν κρέμοντας από μια σημαδούρα. Αλλά δεν έχουν δει την Ελλάδα, ούτε ένα νοσοκομείο: μεταφέρθηκαν απευθείας στη φυλακή.

Έμποροι ανθρώπων εδώ και χρόνια αποφεύγουν να μπουν σε βάρκες που διασχίζουν το Αιγαίο για να φτάσουν στην Ελλάδα. το ίδιο κάνουν πολλοί από τους λαθρέμπορους από τη Λιβύη και την Τυνησία με βάρκες που φτάνουν στις ιταλικές ακτές. Για να αποφύγουν τις καταδίκες στις ευρωπαϊκές χώρες, αναθέτουν το τιμόνι σε μετανάστες που από αυτή τη διέλευση δεν κερδίζουν απολύτως τίποτα. Συχνά παίρνουν στην κατοχή τους το σκάφος για να αποφύγουν ένα ναυάγιο, για να σώσουν τη ζωή τους και της οικογένειας που είναι μαζί τους. Ή έστω για να πάρουν μια μικρή έκπτωση στην τιμή του ταξιδιού, χωρίς καμία επίγνωση του τι διακινδυνεύουν. Άλλες φορές, αναγκάζονται υπό την απειλή όπλου από πραγματικούς διακινητές να οδηγήσουν.

[di Monica Cillerai]