Καθώς κοιτάζω πίσω σε αυτήν την τελευταία ώρα της ζωής μου τις δεκαετίες που έχω περπατήσει, καταλαβαίνω πρώτα πόσους λόγους πρέπει να είμαι ευγνώμων. Ευχαριστώ πρώτα απ’ όλα τον ίδιο τον Θεό, τον δωρητή κάθε καλού δώρου, που μου έδωσε ζωή και με καθοδήγησε σε διάφορες στιγμές σύγχυσης. σηκωνόταν πάντα κάθε φορά που άρχισα να γλιστράω και πάντα μου έδινε ξανά το φως του προσώπου του. Αναδρομικά, βλέπω και καταλαβαίνω ότι ακόμη και τα σκοτεινά και κουραστικά τμήματα αυτού του μονοπατιού ήταν για τη σωτηρία μου και ότι ακριβώς σε αυτά με καθοδήγησε καλά.

Ευχαριστώ τους γονείς μου, που μου έδωσαν ζωή σε μια δύσκολη στιγμή και που με τίμημα μεγάλων θυσιών, με την αγάπη τους ετοίμασαν για μένα ένα υπέροχο σπίτι που σαν καθαρό φως φωτίζει όλες μου τις μέρες μέχρι σήμερα. Η διαυγής πίστη του πατέρα μου δίδαξε σε εμάς τα παιδιά να πιστεύουμε, και ως ένδειξη ήταν πάντα σταθερή ανάμεσα σε όλα τα επιστημονικά μου αποκτήματα. Η βαθιά αφοσίωση και η μεγάλη καλοσύνη της μητέρας μου είναι μια κληρονομιά για την οποία δεν μπορώ ποτέ να ευχαριστήσω αρκετά. Η αδερφή μου με έχει βοηθήσει για δεκαετίες ανιδιοτελώς και με αγάπη. Ο αδερφός μου, με τη διαύγεια της κρίσης του, τη σθεναρή του αποφασιστικότητα και τη γαλήνη της καρδιάς του, πάντα μου άνοιξε το δρόμο. χωρίς να με προηγείται και να με συνοδεύει, δεν θα μπορούσα να βρω τον σωστό τρόπο. Ευχαριστώ ειλικρινά τον Θεό για τους πολλούς φίλους, άνδρες και γυναίκες, τους οποίους πάντα έθεσε δίπλα μου. για τους συνεργάτες σε όλα τα στάδια του ταξιδιού μου. για τους δασκάλους και τους μαθητές που μου έχει δώσει. Τους εμπιστεύομαι όλους με ευγνωμοσύνη στην καλοσύνη του.

Και θέλω να ευχαριστήσω τον Κύριο για την όμορφη πατρίδα μου στους πρόποδες των Βαυαρικών Άλπεων, στην οποία πάντα έβλεπα το μεγαλείο του ίδιου του Δημιουργού να λάμπει. Ευχαριστώ τους ανθρώπους της πατρίδας μου γιατί μέσα τους πάντα μπόρεσα να ξαναζήσω την ομορφιά της πίστης. Προσεύχομαι ο τόπος μας να παραμείνει χώρα πίστης και παρακαλώ, αγαπητοί συμπατριώτες: μην αφήσετε την πίστη σας να σας αποσπάσει την προσοχή. Και τέλος ευχαριστώ τον Θεό για όλη την ομορφιά που μπόρεσα να ζήσω σε όλα τα στάδια του ταξιδιού μου, ειδικά στη Ρώμη και στην Ιταλία που έγινε η δεύτερη πατρίδα μου. Σε όλους όσους αδίκησα με οποιονδήποτε τρόπο, ζητώ ειλικρινά συγχώρεση. Ό,τι είπα προηγουμένως στους συμπατριώτες μου, το λέω τώρα σε όλους εκείνους στην Εκκλησία που έχουν εμπιστευτεί την υπηρεσία μου: μείνετε σταθεροί στην πίστη!

Μην μπερδεύεστε! Συχνά φαίνεται ότι η επιστήμη – οι φυσικές επιστήμες από τη μια και η ιστορική έρευνα (ιδίως η ερμηνεία της Ιεράς Γραφής) από την άλλη – είναι σε θέση να προσφέρουν αδιαμφισβήτητα αποτελέσματα σε αντίθεση με την Καθολική πίστη. Έχω ζήσει τους μετασχηματισμούς των φυσικών επιστημών από την αρχαιότητα και μπόρεσα να δω πώς, αντίθετα, οι φαινομενικές βεβαιότητες ενάντια στην πίστη έχουν εξαφανιστεί, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι επιστήμη, αλλά φιλοσοφικές ερμηνείες που προφανώς οφείλονται μόνο στην επιστήμη. όπως, από την άλλη πλευρά, είναι στο διάλογο με τις φυσικές επιστήμες που και η πίστη έμαθε να κατανοεί καλύτερα το όριο του εύρους των διαβεβαιώσεών της, άρα και την ιδιαιτερότητά της. Συνοδεύω το μονοπάτι της θεολογίας για εξήντα χρόνια, ειδικά τις βιβλικές επιστήμες, και με τη διαδοχή διαφορετικών γενεών έχω δει διατριβές να καταρρέουν που έμοιαζαν ακλόνητες, αποδεικνύοντας ότι ήταν απλές υποθέσεις: η φιλελεύθερη γενιά (Harnack, Jülicher, κ.λπ.) , η υπαρξιστική γενιά (Μούλτμαν κ.λπ.), η μαρξιστική γενιά. Είδα και συνεχίζω να βλέπω πώς αναδύθηκε και αναδύεται ξανά από το κουβάρι των υποθέσεων η λογική της πίστης. Ο Ιησούς Χριστός είναι πραγματικά η οδός, η αλήθεια και η ζωή — και η Εκκλησία, με όλες τις ανεπάρκειές της, είναι πραγματικά το σώμα του. Τέλος, ταπεινά ζητώ: προσευχήσου για μένα, ώστε ο Κύριος, παρ’ όλες τις αμαρτίες και τις ελλείψεις μου, να με υποδεχτεί σε αιώνιες κατοικίες. Σε όλους εκείνους που μου εμπιστεύτηκαν, η εγκάρδια προσευχή μου πηγαίνει μέρα με τη μέρα.

29 Αυγούστου 2006