Έχει νόημα να αντιπαραβάλλουμε τη λογοτεχνία με την ψηφιακή; Προφανώς όχι: το ψηφιακό είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο, ακόμη και για τη μελέτη της λογοτεχνίας. Αρκεί να μην γίνει τέλος, και το τέλος να μην μετατραπεί σε θεότητα. Πολλοί καθηγητές πανεπιστημίου, σίγουρα καλόπιστοι και πρόθυμοι να εκσυγχρονίσουν τη διδασκαλία μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας, μερικές φορές το χάνουν μάζα οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων που λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη για τις γρήγορες «μεταρρυθμίσεις» που κινδυνεύουν να αναστατώσουν ολόκληρο το παγκόσμιο εκπαιδευτικό σύστημα, ξεκινώντας από το ιταλικό: κάτι που μπορεί να μην ήταν κακό, αν ήμασταν σίγουρος των θετικών αποτελεσμάτων που υπόσχονται οι εκπαιδευτικές τεχνολογίες και δόγματα μόδας. Το πρόβλημα προκύπτει όταν το μόδες Τα διδακτικά-παιδαγωγικά ερωτήματα αμφισβητούν επίσης το παιδαγωγικό σύστημα στο σύνολό του και τους κλάδους που πάντα αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά του.

Λατινικές και ιταλικές γλώσσες, μαθητές της ελληνικής γλώσσας

Σε προηγούμενο άρθρο υπογραμμίσαμε τη βασική σημασία της λατινικής γλώσσας και λογοτεχνίας για την εκπαίδευση του σύγχρονου πολίτη. Λοιπόν, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει την επίδραση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (και της τεράστιας γραμματείας της) στον ρωμαϊκό πολιτισμό και, κατά συνέπεια, στον σύγχρονο ιταλικό και παγκόσμιο πολιτισμό.

Σύμφωνα με τηνΙνστιτούτο της Ιταλικής Εγκυκλοπαίδειας «δεν έχει σχεδόν κανένα νόημα να πούμε ότι ιταλικό τάση από τα λατινικά: θα έπρεπε μάλλον να ειπωθεί ότι Τα ιταλικά είναι η λατινική γλώσσα όπως έχει μεταμορφωθεί με τους αιώνες μέσα σε μια συγκεκριμένη περιοχή”. Επομένως, τα ελληνικά – πάνω στο λεξικό και στη λογοτεχνία του οποίου διαμορφώθηκε η ρωμαϊκή νοοτροπία και, μέσω αυτής, η μεσαιωνική και σύγχρονη νοοτροπία – είναι η αλήθεια. μαυρόχωμα όπου η ιταλική γλώσσα και ο σύγχρονος παγκόσμιος πολιτισμός έχουν τις ρίζες τους.

Εξωτερικά δάνεια προς ιταλικά: Το 35% είναι ελληνικά

Σκεφτείτε πόσο μεγάλο μέρος του ιταλικού λεξιλογίου προέρχεται, άμεσα ή έμμεσα, από τα αρχαία ελληνικά. Μια μελέτη του Luca Lorenzetti (για τοΕγκυκλοπαίδεια του‘ιταλικός Treccani) μετράει το παρουσία στη σύγχρονη ιταλική έως και 8.355 ελληνικών λεξημάτων. Τα αγγλικά λεξήματα που δανείζονται στα ιταλικά είναι αντί 6.292. οι γαλλικές φτάνουν τις 4.982? 1.055 Ισπανοί; 648 Γερμανοί; 633 Άραβες; 252 Ρώσοι. Τα δάνεια από άλλες γλώσσες είναι στα ιταλικά 23.531 (από τα 260.000 λήμματα που αναλύθηκαν στο GRADIT του Tullio De Mauro).

Κατά συνέπεια, τα ελληνικά αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 35% των συνολικών λεξικών που δανείστηκαν στα ιταλικά από άλλες γλώσσες. Ακόμη και τα αγγλικά, που τα τελευταία 50 χρόνια έχουν αποικίσει το μυαλό των Ιταλών, δεν ξεπερνά, ωστόσο, το 27%. Τα γαλλικά, για αιώνες η γλώσσα των μορφωμένων ανθρώπων (δεύτερη μόνο μετά τα Λατινικά σε αυτό), μόλις που ξεπερνά το 21%. Τα ισπανικά (που μιλιούνται σήμερα από περισσότερους από μισό δισεκατομμύριο άτομα) αγγίζουν λίγο περισσότερο το 4%αν και η ισπανική πολιτική κυριαρχία στη χερσόνησο κράτησε σχεδόν δύο αιώνες.

Έχουμε μάθει από τους αφέντες, όχι από τους καταπιεστές

Και, μιλώντας για ξένη κυριαρχία, η Λομβαρδική ήταν εξίσου μακρά και αυστηρή: Τουλάχιστον 200 χρόνια, μετά τα οποία όλοι οι Ιταλοί στην Ευρώπη ονομάζονταν Λομβαρδοί (ή Λομβαρδοί)? και Λομβαρδικής καταγωγής ήταν πολλές ευγενείς οικογένειες της ιταλικής αριστοκρατίας, για αιώνες. Ωστόσο, οι Λομβαρδικές κληρονομιές στην ιταλική γλώσσα είναι μόνο 114, ή 0,4% του συνόλου.

Η κατακτημένη Ελλάδα κατέκτησε την καρδιά των Ρωμαίων

Αυτό που κάνει τα ελληνικά την αληθινή μητρική μας γλώσσα δεν υπήρξε ποτέ στρατιωτική ή πολιτική υπεροχή έναντι μας: αντίθετα, ήταν η Ελλάδα που κατακτήθηκε από τη Ρώμη (όπως το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, της Εγγύς Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής). . Το μεγάλο ήταν ότι”Graecia capta ferum victorem cepit» (Οράτιος, ΕπιστολέςII, 1, 156): ήταν η κατακτημένη Ελλάδα που κατέκτησε καρδιές και μυαλά του περήφανου, σκληρού και τραχύ νικητή, κάνοντάς τον να ερωτευτεί τον εαυτό του. Και αυτή η αγάπη μας έχει δημιουργήσει, άνδρες και γυναίκες της τρίτης χιλιετίας, είτε το θέλουμε είτε όχι.

Μια διδασκαλία των Ελλήνων: η ευφυΐα και η γλώσσα επηρεάζουν η μία την άλλη

Η μητρική μας κουλτούρα είναι ελληνική. Γεννιούνται από αυτό η φιλοσοφία μας, η πολιτική μας σκέψη (η «πολιτική» είναι ελληνική λέξη), η αντίληψή μας για τη λογοτεχνία; ακόμη και οι γνώσεις μας για τη σύνδεση γλώσσας και σκέψης: αυτή η «ενότητα σκέψης και γλώσσας που ονόμαζαν οι Έλληνες λογότυπα», σύμφωνα με τα λόγια του Άννα Αντζελούτσι. Η οποία, στο “Οι δύο παιδεύσεις” τηςπαραθέτει ο βιολόγος και φιλόσοφος Telmo Pievani: «Οι γνωστικές ικανότητες διαπερνούν τη γλώσσα, και όχι μόνο το αντίστροφο, και η κατάκτηση της γλώσσας έχει μια αναδρομική δράση στις ίδιες τις γνωστικές ικανότητες. Σε αυτό το αποτέλεσμα επιστροφής της γλώσσας, μόλις αποκτηθεί, στην ανθρώπινη νοημοσύνη, θα πυροδοτηθεί η εμφάνιση νέων ικανοτήτων όπως ο αυτοστοχασμός. Στη συνέχεια, η γλώσσα θα αναδιοργανώσει και θα αναδιαρθρώσει την ανθρώπινη νοημοσύνη. Μια διπλή κίνηση «συνεξέλιξης» που, ακόμη και από παλαιοανθρωπολογική άποψη, ταιριάζει αρκετά με τα εμπειρικά δεδομένα που έχουμε σήμερα στη διάθεσή μας για την εξέλιξη της ανατομικής νεωτερικότητας και της νοητικής νεωτερικότητας του είδους homo sapiens“.”

Η λογοτεχνία (ιδιαίτερα η ελληνική), η βάση του πολιτισμού

Εν ολίγοις, για να μεγαλώσει το μυαλό των Ιταλών φοιτητών, το πρόβλημα δεν είναι τα μέσα, αλλά το περιεχόμενο. Γίνεσαι «ικανός» στη χρήση της ευφυΐας και της κριτικής σου σκέψης μέσα από τη μελέτη της λογοτεχνίας. Ψηφιακή ή μη, η ανάγνωση και η κριτική μελέτη της λογοτεχνίας (ξεκινώντας από την ελληνική) είναι η βάση κάθε ανάπτυξης διανοητικές ικανότητες: κατακτημένες τις οποίες, το άτομο είναι πραγματικά “ενήλικο”και μπορεί να αφοσιωθεί σε κάθε κλάδο της γνώσης, σε οποιαδήποτε επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο, σε κάθε ηθική και αστική κατάκτηση.