Τι είναι η οικονομία; Μια επιστήμη; Μια φιλοσοφία; Ένας αριθμητικός κλάδος της κοινωνιολογίας; Ή τα μαθηματικά που εφαρμόζονται στις ανταλλαγές μεταξύ ανθρώπων και στις σχέσεις μεταξύ των κρατών; Μάλλον λίγο από όλα τα πράγματα. Το σίγουρο είναι ότι στο πέρασμα των χρόνων η οικονομική σκέψη ακολούθησε διαφορετικούς δρόμους, άλλοτε αντίθετους, άλλοτε συμπληρωματικούς.
Τις τελευταίες δεκαετίες του περασμένου αιώνα, για παράδειγμα, οι θεωρίες που βασίζονται σε μαθηματικά μοντέλα έχουν ακολουθηθεί ευρέως, ωστόσο, συχνά συνδέονται με χρηματοοικονομικές κερδοσκοπίες που εκμεταλλεύονται τους κυματισμούς των αγορών. Τότε έγιναν της μόδας οι συμπεριφορικές θεωρίες, οι οποίες βασίστηκαν πάνω απ’ όλα στην ισορροπία του ορθολογισμού (ή του παραλογισμού) των οικονομικών υποκειμένων. Ενώ μπροστά σε κρίσεις, όπως αυτή του 2008 ή αυτή που εξακολουθούμε να βιώνουμε που συνδέεται με την πανδημία, οι νομισματικές θεωρίες που εμπιστεύονται τις περισσότερες από τις πολιτικές στον έλεγχο του νομίσματος για την εύρεση οδών ανάπτυξης έχουν ανακτήσει δύναμη.
Υπάρχει όμως μια συχνά κρυμμένη οικονομική σκέψη, που έχει τις ρίζες της στην ελληνική φιλοσοφία και τη χριστιανική σκέψη, μια οικονομική σκέψη που μόνο σποραδικά κατάφερε να επιβληθεί στον δημόσιο διάλογο και που ωστόσο αποτελεί σημαντικό στοιχείο σε μια περίπλοκη και βασανισμένη φάση όπως π.χ. το ρεύμα.
Είναι η σκέψη που συνοψίζεται στον ορισμό του “πολιτική οικονομία«, Μια γραμμή σκέψης που ξεκινά από μακριά και που έγινε σαφής στο δεύτερο μισό του δέκατου όγδοου αιώνα από τον Γενοβέζο ηγούμενο, συγγραφέα του δοκιμίου «Μαθήματα στο εμπόριο ή στην πολιτική οικονομία».
Το κοινό νήμα της πολιτικής οικονομίας είναι αυτό που καθοδηγεί τρεις οικονομολόγους, τον Luigino Bruni, τον Paolo Santoni και τον Stefano Zamagni στο βιβλίο τους «Lessons in the history of Economic think» (Επιμ. Città Nuova, σελ. 360, € 25), ένα δοκίμιο που συγκεντρώνει τα μαθήματα που έγιναν τα τελευταία χρόνια στη σχολή Πολιτικών Οικονομικών που είδε τους τρεις συγγραφείς μεταξύ των πρωταγωνιστών.
«Η παράδοση της πολιτικής οικονομίας – εξηγείται στην εισαγωγή – κληρονομεί την αριστοτελική φιλοσοφία του κοινού καλού, την παράδοση των ρωμαϊκών αστικών αρετών, περνά μέσα από την εμπειρία του μοναχισμού του Ύστερου Μεσαίωνα (Δομινικανοί και Φραγκισκανοί), του πολιτικού ανθρωπισμού του πρώτου μισού του δέκατου πέμπτου αιώνα, με μια ορισμένη (αντιπολιτευτική) έννοια και για την Αντιμεταρρύθμιση, μέχρι τη ναπολιτάνικη σχολή του Genovesi και τη μιλανέζικη σχολή των Verri και Beccaria του δέκατου όγδοου αιώνα. τον δέκατο ένατο και τον εικοστό αιώνα με καθολικούς, φιλελεύθερους και σοσιαλιστές συγγραφείς».
Το πνεύμα των συγγραφέων του βιβλίου είναι να δώσουν χώρο και αξιοπρέπεια στις γραμμές σκέψης που, τουλάχιστον εν μέρει, επειδή είναι ιταλικές και επομένως έξω από τις μεγάλες οικονομικές συζητήσεις, δεν είχαν ποτέ χώρο σε διεθνές επίπεδο.
Ωστόσο, οι αναλύσεις του Vilfredo Pareto καθώς και του Giorgio Fuà θα άξιζαν πολύ πιο προσεκτική εξέταση ακόμη και από την ίδια ιταλική ακαδημία στην οποία κυριαρχούσαν οι θεωρίες της διαχειριστικής αποτελεσματικότητας και της ποσοτικής λογικής για χρόνια. Για να ανακαλύψουμε στη συνέχεια, ειδικά τα τελευταία χρόνια, την ανάγκη για ένα διεπιστημονικό όραμα σε συνδυασμό με μια κριτική ικανότητα ικανή να επικεντρωθεί στην ηθική διάσταση της κοινωνικής ζωής.
Η πρόκληση λοιπόν είναι να βγούμε από απατηλό δίλημμα μεταξύ κράτους και αγοράς να αντιμετωπίσει αντ ‘αυτού την προοπτική ενός κοινού καλού που λαμβάνει υπόψη τη συγκεκριμενοποίηση των ανθρώπων. Επομένως, μια αγορά χωρίς αποκλεισμούς, μια αγορά όχι ως σύγκρουση, αλλά ως ένα πεδίο ανοιχτό στην ελευθερία και τις δυνατότητες του καθενός. Μια αγορά στην οποία η εταιρεία αισθάνεται ότι είναι πρωταγωνιστής. Με μια οικονομία που είναι και δείγμα πολιτισμού.
Μια ιστορία οικονομικής σκέψης (όπως αυτή του Bruni, της Santori και του Zamagni) που φέρνει αυτές τις αξίες στο προσκήνιο μπορεί επομένως να αποτελέσει ένα σημαντικό νήμα της Αριάδνης στον λαβύρινθο της πολυπλοκότητας και των ψευδαισθήσεων του σημερινού κόσμου.
— — — —
Χρειαζόμαστε τη συμβολή σας για να συνεχίσουμε να σας παρέχουμε ποιοτικές και ανεξάρτητες πληροφορίες.
ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΕ ΜΑΣ. ΔΩΡΕΤΕ ΤΩΡΑ ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΚΛΙΚ ΕΔΩ
© Η ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ
“Δια βίου γκουρού της μπύρας. Κακός social mediaholic. Διοργανωτής. Τυπικός geek της τηλεόρασης. Καφετιέρης. Περήφανος επαγγελματίας τροφίμων.”
