Όταν λείπει η καλή θέληση και το πιο τέλειο νομικό συμβόλαιο, μπορεί να βρεθεί μια «παγίδα», σχολίασε ο ιστορικός Δρ. Biser Banchev του Ινστιτούτου Βαλκανικών Σπουδών της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών με αφορμή την επίσκεψη του Βούλγαρου πρωθυπουργού. προς τα Σκόπια.

Σύμφωνα με τον ίδιο, θα μάθουμε μέσα στους επόμενους μήνες εάν αυτό που έχει επιτευχθεί στα Σκόπια θα λειτουργήσει. Η συμφωνία πρέπει να περάσει τη δοκιμασία της εντατικής εργασίας. Εάν αυτό δεν συμβεί, θα καταστεί σαφές ότι τα προβλήματα μεταξύ των δύο χωρών δεν ήταν μόνο στην κοινή βουλγαρομακεδονική ιστορική επιτροπή.

Ο Δρ. Biser Banchev εργάζεται στην ενότητα “Σύγχρονα Βαλκάνια” στο Ινστιτούτο Βαλκανικών Σπουδών με το Κέντρο Θρακολογίας της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα είναι στο πεδίο της σύγχρονης ιστορίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, του εθνικισμού και της εθνικής ασφάλειας. γεωπολιτική και διεθνείς σχέσεις των βαλκανικών χωρών. Είναι συγγραφέας του βιβλίου “Bulgaria and the Disintegration of Yugoslavia 1989-1995. Οι τελευταίες του δημοσιεύσεις περιλαμβάνονται στη συλλογική μονογραφία ” Modern Balkans: Challenges of the XXI Century “, που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2021. Είναι μέλος της έκδοσης συμβούλιο Γεωπολιτικής (Σόφια) και Διεθνούς Πολιτικής (Βελιγράδι).

Ο Δρ Μπάντσεφ είπε στο Dir bg για τα συμφωνηθέντα στη Βόρεια Μακεδονία, για τον ρόλο και τη θέση της διαμάχης μεταξύ Σόφιας και Σκοπίων μέσα από το πρίσμα της γεωπολιτικής στα Βαλκάνια.

– Ποια είναι τα σημάδια της επίσκεψης του Βούλγαρου πρωθυπουργού στα Σκόπια και της συμφωνίας με την κυβέρνηση της ΠΓΔΜ; Ποια είναι η ανάγνωση σας ως ιστορικός;

– Καμία έκπληξη από τα αποτελέσματα της επίσκεψης. Τηρήθηκαν οι προαναγγελθείσες δεσμεύσεις. Από τη βουλγαρική πλευρά επιδείχθηκε προτεταμένο χέρι και από τη μακεδονική πλευρά έγινε προσπάθεια να επιδειχθεί θετική στάση.

– Γίναμε μάρτυρες φανφάρων και αγκαλιών μεταξύ των Πρωθυπουργών της Βόρειας Μακεδονίας και της Βουλγαρίας – με τον Ζόραν Ζάεφ και τον Μπόικο Μπορίσοφ. Τι είναι διαφορετικό τώρα;

– Αυτό θα γίνει κατανοητό σε λίγους μήνες, θα περάσει από τη δοκιμασία της εντατικής δουλειάς. Η διαφορά είναι ότι ενεργοποιούνται πέντε νέες ομάδες εργασίας. Η ελπίδα και το θετικό αποτέλεσμα που ελπίζει ο Βούλγαρος Πρωθυπουργός είναι ότι αυτές οι ομάδες εργασίας θα εντείνουν όλους τους πιθανούς τομείς συνεργασίας, γεγονός που θα δημιουργήσει πνεύμα εμπιστοσύνης σε καθαρά ανθρώπινο επίπεδο. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι ένα αρνητικό σενάριο για το πώς οι ομάδες εργασίας αρχίζουν να λειτουργούν θετικά και αισιόδοξα και μετά σταματούν στην πλευρά της ΠΓΔΜ. Τότε θα καταλάβουμε ότι τα προβλήματα μεταξύ των δύο χωρών δεν ήταν μόνο στην κοινή βουλγαρομακεδονική ιστορική επιτροπή.

– Ποια θα πρέπει να είναι η επόμενη νικηφόρα κίνηση της Σόφιας;

– Πρέπει να τηρηθεί το πρόγραμμα εργασίας των διμερών επιτροπών εργασίας και να ξεκαθαριστούν τα προβλήματα. Γιατί όταν μιλάμε για ιστορία, μας διαφεύγει το γεγονός ότι οι ελληνικές ή οι σερβικές εταιρείες είναι πολύ πιο εύκολο να ξεκινήσουν μια επιχείρηση στη Βόρεια Μακεδονία, ενώ ο Βούλγαρος συναντά «ανεξήγητα» διοικητικά εμπόδια. Και αυτό δύσκολα σχολιάζεται.

– Η βουλγαρική κυβέρνηση αναγνώρισε το σύντομο όνομα RSM – Βόρεια Μακεδονία και τα Σκόπια δήλωσαν ότι θα ισχύει μόνο για την πολιτική ενοποίηση και όχι για τη γεωγραφική περιοχή, μέρος της οποίας βρίσκεται εντός της Βουλγαρίας. Υπάρχει «παγίδα» σε αυτή τη συμφωνία, παρά τη διαβεβαίωση ότι δεν θα υπάρξουν εδαφικές διεκδικήσεις προς τη Βουλγαρία;

– Όταν λείπει η καλή θέληση και στο πιο τέλειο νομικό συμβόλαιο, μπορεί να βρεθεί «παγίδα». Στην προκειμένη περίπτωση, η δήλωση της Βόρειας Μακεδονίας ότι δεν θα υπάρξουν εδαφικές διεκδικήσεις προς τη Βουλγαρία είναι το αίτημά μας εδώ και σχεδόν δύο χρόνια. Η κυβέρνηση ετοίμασε αυτό το σημείωμα πριν από λίγους μήνες. Η χθεσινή της επίσκεψη χρησιμοποιήθηκε ως επίσημη αφορμή για εκείνη. Είναι ενδιαφέρον ότι τα βουλγαρικά ΜΜΕ το παρουσιάζουν ως βουλγαρική επιτυχία, ενώ τα ΜΜΕ της ΠΓΔΜ δεν σχολιάζουν καθόλου αυτό το μέρος του σημειώματος ή αν υπάρχει κάποιο σχόλιο είναι ότι η Βουλγαρία έκανε μια παραχώρηση και αναγνώρισε τη Βόρεια Μακεδονία. Αφήνοντας κατά μέρος αυτές τις κάπως μονόπλευρες ερμηνείες, θα πρέπει να δεχτούμε σε πρώτη ανάγνωση ότι τα πράγματα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.

– Η πρόσφατα μη εγγεγραμμένη οργάνωση OMO Ilinden-Pirin ζήτησε συνάντηση με τον Πρόεδρο Pendarovski και το γραφείο τύπου του προέδρου δεν διευκρίνισε ποια ήταν η περίσταση και πότε θα πραγματοποιηθεί. Μπορούμε να αναζητήσουμε κάποια κρυφή αμφίδρομη σύνδεση με το αίτημα που έκαναν οι Βούλγαροι Μακεδόνες στη χώρα μας να αναγνωριστούν ως κρατικοδομικός λαός στο Σύνταγμα του RSM;

– Όχι, δεν μπορούμε να αναζητήσουμε μια τέτοια σύνδεση, γιατί ήδη στη δεκαετία του ’90 του περασμένου αιώνα υπήρξαν αρκετές αποκαλύψεις ότι η OMO Ilinden-Pirin βρίσκεται υπό τον άμεσο έλεγχο των πρώην μυστικών υπηρεσιών των Σκοπίων και του Βελιγραδίου. Μάλλον είναι άλλη μια προσπάθεια από το «βαθύ κράτος» της πρώην Γιουγκοσλαβίας να υπονομεύσει τις σχέσεις μας με τα Σκόπια. Φυσικά, η Βουλγαρία πρέπει να είναι έτοιμη να αντιδράσει σε τέτοιες απόπειρες. Να σημειωθεί ότι ο Πρόεδρος Pendarovski αρνήθηκε τη συνάντηση αυτή την τελευταία στιγμή. Μπορεί να μην είχε σχεδιάσει καθόλου να το κάνει και μόνο μπλόφαρε, αλλά τελικά αυτή η συνάντηση δεν έγινε. Διαφορετικά, ως τυπική θετική προσδοκία, ο πρωθυπουργός Κίριλ Πέτκοφ έχει θέσει ως στόχο να δει μια πτήση Σκόπια-Σόφια σε δύο μήνες. Το δέχομαι με κάποια συγκατάβαση, αλλά δεν μπορούμε παρά να δείξουμε κατανόηση, γιατί πράγματι η συγκοινωνιακή σύνδεση μεταξύ των δύο πρωτευουσών είναι μεγάλο πρόβλημα και το γεγονός ότι μια πλήρης σύνδεση δεν ήταν δυνατή εδώ και 140 χρόνια σημαίνει ότι υπάρχουν διαφορετικά συμφέροντα και όχι μόνο υπάρχουν ανίκανοι οικοδόμοι και πολιτικοί εκατέρωθεν.

Φυσικά, θα ήταν πολύ καλύτερο να κατασκευαστεί ο αυτοκινητόδρομος μεταξύ Σκοπίων και Σόφιας, αλλά αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί σε δύο μήνες, όσο μπορεί μια αεροπορική εταιρεία. Αυτό θα είναι συμβολικό. Ο υπουργός Μεταφορών δήλωσε ότι αναμένει από τη γραμμή αυτή να αναπτυχθούν τουριστικές επαφές. Αν όμως πρέπει να είμαστε αντικειμενικοί, θα ήταν πολύ καλύτερο το αεροπλάνο από τα Σκόπια να προσγειωθεί στη Φιλιππούπολη και από εκεί στα χειμερινά μας θέρετρα. Ωστόσο, αυτή η γραμμή θα αναπτύξει πιο ενεργές επιχειρηματικές και πολιτικές επαφές, αν και σε στενότερο κύκλο ανθρώπων και θετικό πρόσημο. Ας δούμε όμως τι θα γίνει σε 60 μέρες.

– Σε ποιο βαθμό ο «Διάδρομος 8» εστιάζει την προσοχή της επίσκεψης του Κίριλ Πέτκοφ στα Σκόπια, λες και αυτό το θέμα έμεινε στη σκιά;

«Δεν θα έλεγα, αλλά δεν έγινε αντιληπτό». Ο Kiril Petkov είπε ότι οι ομάδες εργασίας θα εργαστούν προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά σημείωσε ότι αυτό το έργο δεν έχει εφαρμοστεί εδώ και 140 χρόνια και αυτό, από την άποψη του ιστορικού, σημαίνει ότι υπάρχουν πολύ πιο σοβαρά εμπόδια από την έλλειψη οικονομικών και επιθυμίας. και των δύο χωρών.

– Ποιος είναι ο ρόλος της διαμάχης Σόφιας και Σκοπίων στον γεωπολιτικό χάρτη των Βαλκανίων;

– Η γεωπολιτική διάσταση έχει δύο επίπεδα. Το πρώτο είναι η συμμετοχή των βαλκανικών χωρών και το δεύτερο η συμμετοχή των μεγάλων παικτών του κόσμου στα Βαλκάνια. Σε βαλκανικό επίπεδο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τόσο η Σερβία, όσο και η Αλβανία και η Ελλάδα ενδιαφέρονται εξαιρετικά για το πώς εξελίσσεται η διαμάχη με τα Σκόπια. Η Αλβανία ενδιαφέρεται να αναπτυχθεί θετικά, ενώ η Σερβία και η Ελλάδα βρίσκονται σε αντίθετες πλευρέςένα.

Εδώ θα ήθελα να επισημάνω κάτι που διέφυγε από όλους τους σχολιαστές, για το πώς ο Kiril Petkov παραβίασε το πρωτόκολλο και πήγε πρώτος στα Σκόπια. Σε επίσημο επίπεδο, μπορεί να είναι έτσι, αλλά κανείς δεν συνέδεσε ότι δύο εβδομάδες νωρίτερα ο Έλληνας πρωθυπουργός παραβίασε το πρωτόκολλο και ήρθε στη Βουλγαρία, αλλάζοντας ολόκληρο το πρόγραμμά του μόνο για να συναντηθεί με τον Βούλγαρο πρωθυπουργό και το κίνητρο ήταν το δικό μας. διαφωνία με τα Σκόπια.

Κατά τα άλλα γνωρίζουμε τους μεγάλους παίκτες στα Βαλκάνια. Από τη σκοπιά του ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν συγκρούσεις στην περιοχή, ενώ η Ρωσία ενδιαφέρεται να υπάρχουν τέτοιες συγκρούσεις.

– Πώς θα σχολιάζατε τις δηλώσεις μελών του Κογκρέσου των ΗΠΑ για πιθανές κυρώσεις σε βάρος της χώρας μας εάν δεν άρουμε το βέτο για τη Βόρεια Μακεδονία; Η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν έχει αρνηθεί τέτοιες προθέσεις, και όμως πόσο μεγάλοι είναι οι φόβοι των ΗΠΑ για την επιρροή της Ρωσίας στην περιοχή;

– Δεν υπάρχουν φόβοι. Καταρχάς, μιλάμε για ομιλίες μελών του Κογκρέσου, οι οποίες είναι 13 σε σύνολο 435. Δεύτερον, η Βουλή των Αντιπροσώπων δεν ασχολείται καθόλου με την εξωτερική πολιτική και δεν ξέρω γιατί το διαφεύγει σε όλους αυτό το γεγονός. Η Γερουσία ασχολείται με την εξωτερική πολιτική. Δηλαδή το μόνο που μπορούμε να δούμε είναι fake news, που έχουν προκαλέσει σάλο, αλλά είναι αποτέλεσμα πληρωμών λόμπι από χρόνια από τα Σκόπια.

– Ποιος είναι ο ρόλος και η επιρροή της Ρωσίας στη διαμάχη μας με τα Σκόπια;

– Όσον αφορά την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η επιρροή της Ρωσίας είναι συμβολική και όχι πραγματική, αλλά η Ρωσία χρησιμοποιεί κάθε ρωγμή που έχει δημιουργηθεί για να δημιουργήσει ένταση μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ. Η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη της ΕΕ, το συμφέρον της είναι το ΝΑΤΟ και τα προβλήματα σχετίζονται με την ασφάλεια και την περιφερειακή σταθερότητα και από την άποψή μας – με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση των Σκοπίων. Άρα η διαμάχη μας δεν βρίσκεται καθόλου στο επίκεντρο ούτε της Ρωσίας ούτε των Ηνωμένων Πολιτειών. Ας μην πέσουμε σε μεγαλομανία όπως οι Μακεδόνες, αυτή η διαμάχη δεν τους ενδιαφέρει, είναι απλώς ένα από τα σημεία σύγκρουσης σε περίπτωση ρωγμής.

– Ποιος είναι ο μεγαλύτερος παίκτης στα Βαλκάνια από τις χώρες της περιοχής – την Τουρκία; Αυτή την εβδομάδα, ο Ερντογάν πραγματοποίησε άλλη μια περιοδεία στην περιοχή – Αλβανία και Σερβία.

– Όπως θα έλεγαν στην Άγκυρα, τα τελευταία 700 χρόνια ενδιαφέρονται για τα γεγονότα στα Βαλκάνια, αλλά κάθε χώρα της περιοχής έχει σοβαρά συμφέροντα. Και η Ελλάδα δεν είναι λιγότερο σοβαρός παίκτης. Ανησυχώ περισσότερο για τις φιλοδοξίες της Σερβίας. Έτσι τουλάχιστον τρεις χώρες έχουν σύγκρουση συμφερόντων.

– Στα μάτια ενός ιστορικού, ποια είναι η πρόβλεψή σας για την επίλυση της διαφοράς μας με τα Σκόπια; Είναι δυνατόν να συμβεί αυτό σε μισό χρόνο, όπως είχε δηλώσει αρχικά ο πρωθυπουργός Kiril Petkov;

– Ως ιστορικός, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι οι προθεσμίες στα Βαλκάνια δεν τηρήθηκαν ποτέ, ασχέτως αν ήταν δηλώσεις πρωτοκόλλου ή καλές προθέσεις. Το πιο σημαντικό είναι τι θα κάνουμε σε βάθος.