ΜΕΓΑΛΟ’Ευρώπη είναι μύθος, κυριολεκτικά. Όχι μόνο επειδή για αιώνες ήταν ο αδιαμφισβήτητος τόπος προόδου -όποια χροιά νοήματος θέλετε να δώσετε σε αυτή τη λέξη-, της επιβεβαίωσης των ελευθεριών, των επιστημονικών ανακαλύψεων και των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών επαναστάσεων και επειδή σήμερα είναι η στόχος και η ελπίδα για εκατοντάδες χιλιάδες άτομα, αλλά ακριβώς επειδή γεννιέται, όπως πολλές άλλες εικόνες που βασίζουν την ιστορία μας, αυτό που Βλαντιμίρ Πούτιν ονόμασε «τον λεγόμενο δυτικό πολιτισμό», από μύθο. Δηλαδή από μια αφήγηση που εξηγεί την προέλευση κάποιου και καθορίζει τους χαρακτήρες του και κατά κάποιο τρόπο και την ιερότητά του. Σε αυτήν την περίπτωση, η προέλευση του μύθου χρησιμεύει για τον προσδιορισμό μιας γεωγραφικής περιμέτρου παρά μιας ιστορικής ή πολιτιστικής περιμέτρου, επειδή από τα γεγονότα αυτής της κόρης ενός βασιλιά γεννιέται ο εντοπισμός αυτού που ονομάζουμε Ευρώπη από τότε και μέχρι σήμερα. Αλλά τι σχέση έχει η γεωγραφία με την εγκάρδια έκκληση του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelensky στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όταν λέει «απόδειξε ότι είσαι Ευρωπαίος»;

Η Ευρώπη ήταν η όμορφη κόρη του Agenore, βασιλιά της Πέταξετου οποίου ήταν πριγκίπισσα και αργότερα βασίλισσα Κιμωλία. Τόσο όμορφο που ο μύθος λέει ότι αυτό που θα λέγαμε τώρα καλλυντικό, μακιγιάζ, προϊόν ομορφιάς κλάπηκε από την ίδια τη Juno. Στις περιπέτειες για τις οποίες το θυμόμαστε ως ιδρυτικό μύθο, που περιγράφεται από τον Όμηρο και τον Ησίοδο, υπάρχει το χέρι του ο Δίαςο λάγνος αρχηγός όλων των θεών, όπως ορίζεται από Ρόμπερτ Γκρέιβς στην περίφημη σύνοψή του για τους Ελληνικούς Μύθους. Ερωτευόμενος την Ευρώπη, ο Δίας, που ήξερε να κάνει προτάσεις που δεν μπορούσαν να απορριφθούν, διέταξε τον Ερμή, όχι τυχαία τον θεό των κλεφτών καθώς και αγγελιοφόρο των θεών, να καθοδηγήσει τα βόδια του πατέρα του κοριτσιού σε μια παραλία όπου είχε δει την όμορφη μαγεμένη. Ευρώπη διάλεξε μερικά λουλούδια. Και, όπως και άλλοι που γνωρίζουμε καλά, από αυτή της Ελένης της Τροίας έως αυτή των Σαβίνων, αυτή η ιστορία ξεκινά επίσης με μια απαγωγή και χρησιμοποιεί μια εξαπάτηση. Ο Δίας μεταμορφώνεται σε λευκό και πράο ταύρο και σπρώχνει την Ευρώπη να ανέβει στην πλάτη του. Από αυτήν την πηγαίνει στο νησί της Κρήτης, προσπαθεί να την κακομεταχειριστεί αλλά εκείνη αντιστέκεται μέχρι που ο Δίας με μια περαιτέρω μεταμόρφωσή της γίνεται αετός και καταφέρνει να την κυριεύσει. Έτσι πήρε από τότε το όνομα της Ευρώπης ό,τι βρισκόταν βόρεια του νησιού όπου ο Δίας, έχοντας επιστρέψει στα θεϊκά του χαρακτηριστικά στον Όλυμπο, εγκατέλειψε την κόρη του της Τύρου.

Ακούστε το “Word of the week: Europe (από τον Massimo Sebastiani)” στο Spreaker.

Στην πραγματικότητα, η προέλευση του όρου είναι αβέβαιη: εάν στα ελληνικά Europa σημαίνει «πλατυπρόσωπος», και αυτό θα αναφέρεται στην πριγκίπισσα της Τύρου, τη σημιτική ρίζα ‘αυτοκίνητο’, που σημαίνει Δύση, μας επαναφέρει στο όνομα με το οποίο οι Φοίνικες υπέδειξαν τις χώρες στα δυτικά των εδαφών που κατείχαν, τον σημερινό Λίβανο, τη νότια Συρία και το βόρειο τμήμα του Ισραήλ. Και αυτό μας φέρνει πίσω στον Πούτιν και την κακώς συγκαλυμμένη περιφρόνησή του για μια κουλτούρα που έχει γίνει ουσιαστικά ηγεμονική και πάνω από όλα αντίθετη με την εθνικιστική, αυταρχική, αδιαπέραστη που ο Τσάρος φαίνεται να θέλει να εκπροσωπήσει αυτή τη στιγμή. Η Δύση είναι πράγματι εκεί χώρα του ηλιοβασιλέματος (στα γερμανικά είναι μια λέξη που συντίθεται ακριβώς έτσι: Abendland, χώρα της βραδιάς), όχι με την έννοια ότι πεθαίνει ή ότι είναι άρρωστο, όπως είπε κάποιος, αλλά με την έννοια, που υπογραμμίστηκε σε μια ιλιγγιώδη ανάλυση πάνω από όλα ιστορική, από Μάσιμο Κατσιάρι στο βιβλίο του «Γεω-φιλοσοφία της Ευρώπης», ένα βιβλίο του 1994, σύμφωνα με το οποίο «το σκηνικό είναι καθήκον του». Η Ευρώπη γεννήθηκε από μια διάσπαση, από μια εξατομίκευση, και η διάσπαση, η οποία πρέπει πάντα να επιβεβαιώνεται εκ νέου, είναι ακριβώς με εκείνη την ασιατική ήπειρο από την οποία η γεωλογία, η οποία μιλά για Ευρασιατική υπερήπειρος, δεν το χωρίζει πραγματικά. Αυτή η συνεχής ένταση βρίσκεται στη βάση όλης της ευρωπαϊκής ιστορίας.

Ρύθμιση σημαίνει να αλλάξει, να ανοίξει, να καλωσορίσει: σε αυτό θέλει να αναφερθεί ο Ζελένσκι, σε ανοιχτή πολιτισμική αντίθεση με τον Πούτιν. Και δεν είναι περίεργο που μια ομάδα Σουηδών αγοριών, στην αυγή της δεκαετίας του ’80, όταν η αντίθεση μεταξύ του ελεύθερου κόσμου και του κόσμου πέρα ​​από το Σιδηρούν Παραπέτασμα βρισκόταν ακόμα στο ύψος της έντασης, θέλησαν να επιλέξουν αυτό το όνομα, Ευρώπη, για ένα συγκρότημα που ήθελε να πετύχει πέρα ​​από τα εθνικά σύνορα: γιατί σήμαινε το ίδιο σε όλο τον κόσμο. Τα χρόνια περνούν και σε αυτή την Ευρώπη και αυτή τη Δύση που μονίμως ψάχνουν κάτι άλλο (δηλαδή που θέλουν συνέχεια να στήνουν), θα είναι ειρωνικός το 2017. Φραντσέσκο Γκαμπάνι με Το κάρμα του Occidentali.