Η κλιματική αλλαγή είναι ένα γεγονός της πραγματικότητας που είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί, που υποστηρίζεται από μια μαμούθ μάζα επιστημονικών μελετών, οι οποίες συμφωνούν και συγκλίνουν σε μια πρόβλεψη, άθλια αλλά πλέον αναπόφευκτη: την αύξηση των μέσων θερμοκρασιών, παγκοσμίως, κατά δύο βαθμούς εντός του 2050. Ένα τεράστιο μέγεθος, που προορίζεται να αναστατώσει τη γεωργία και συνεπώς την αμπελοκαλλιέργεια, με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες για ολόκληρο τον πολιτισμό. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των χιλιετιών, ο άνθρωπος ήταν πάντα σε θέση να βρίσκει νέες απαντήσεις, προσαρμοζόμενος στις αλλαγές, και παρόλο που οι καιροί είναι, τουλάχιστον, στενοί, η έρευνα και η γνώση είναι με το μέρος του αμπελοκαλλιέργεια, που βρίσκεται τώρα σε σταυροδρόμι: βρείτε λύσεις και απαντήσεις για να εγγυηθείτε ένα μέλλον για τις πιο διάσημες περιοχές – από το Langhe στην Τοσκάνη, από τη Βουργουνδία στο Bordeaux, περνώντας από την κοιλάδα Napa – ή μεταναστεύστε αλλού, σε διαφορετικά υψόμετρα και γεωγραφικά πλάτη . Δεν υπάρχει πιο σωστό μονοπάτι από το άλλο, όπως είπαν οι οινοποιοί Luciano Peirone (Antropo Wines, Αργεντινή), Federico Garzelli (Patoinos, Ελλάδα) και Gustavo Riffo (Viña Lomas de Llahuen, Χιλή) από το συνέδριο «How does the geography του κρασιού: απαντήσεις στην κλιματική κρίση». Slow Wine Fair 2023στη σκηνή σήμερα στο BolognaFiere, αλλά για να κερδίσετε την πιο σημαντική πρόκληση, η έρευνα στην υπηρεσία της καλής, καθαρής και δίκαιης αμπελουργίας γίνεται θεμελιώδης.

Ο Federico Garzelli έφυγε από το Τορίνο για να πάει να φτιάξει κρασί στην Ελλάδα, σε ένα μικρό νησί στο Νότιο Αιγαίο, την Πάτμο, απέναντι από την Τουρκία, όπου «Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι απτές: η αμπελοκαλλιέργεια έχει εγκαταλειφθεί για αρκετό καιρό, όπως και η γεωργία γενικά, τόσο λόγω των δυσκολιών που συνδέονται με την υπερθέρμανση του πλανήτη όσο και της τουριστικής έκρηξης που έχει ωθήσει πολλούς να επενδύσουν σε ξενοδοχεία και ιδιοκτήτες, αντί σε η γη. Έτσι, πολλά εύφορα εδάφη έχουν εγκαταλειφθεί». Ο Garzelli λοιπόν προσφέρει μια συγκεκριμένη εικόνα για το μέλλον του κρασιού. «Από τώρα έως το 2050, αναμένεται αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς, η οποία θα οδηγήσει σε ωρίμανση των σταφυλιών τέσσερις εβδομάδες νωρίτερα, αλλά αυτό που είναι πιο ανησυχητικό είναι η μεταβλητότητα των βροχοπτώσεων, που προβλέπεται σε εύρος -40/+40% , και του οποίου έχουμε ήδη μια γεύση, με πλημμύρες να καταστρέφουν τις περιοχές μας, καθώς και άλλα ακραία γεγονότα, όπως πυρκαγιές».

«Κάθε χρόνο, η εκβλάστηση, η ανθοφορία και επομένως η συγκομιδή περιμένουν όλο και περισσότερο τον δικό τους κύκλο, αλλά η συγκομιδή στις αρχές Αυγούστου σημαίνει απώλεια οξύτητας και μη ισορροπημένη ωρίμανση, καθώς και μερικές φορές ακραίες συνθήκες εργασίας, και επομένως θα έχουμε κρασιά με Ph. , πολύ υψηλά σάκχαρα και αλκοόλ, πράσινες νότες, διαφορετικά αρώματα”, συνεχίζει ο Τουρινός οινοποιός. Αυτό υπογραμμίζει μια άλλη σχεδόν αναπόφευκτη συνέπεια που συνδέεται με την υπερθέρμανση του πλανήτη, δηλαδή ότι «η καταλληλότητα των περιοχών θα αλλάξει: το 56% της αμπελοκαλλιέργειας θα μπορούσε να μετακινηθεί από τις θερμότερες περιοχές στη Βόρεια Αμερική και τη Βόρεια Ευρώπη. Από τώρα έως το 2050, οι θερμοκρασίες ορισμένων περιοχών θα σημειώσουν αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2-3 βαθμούς, με αποτέλεσμα να βρεθούν αντιμέτωποι με μια πραγματική ασυμβατότητα με τις ποικιλίες που εκτρέφονται σήμερα. Έτσι προκύπτει η ανάγκη για βαθύ προβληματισμό σχετικά με τις ονομασίες και αναθεώρηση των προδιαγραφών, όπως γίνεται στο Μπορντό, για την αποδοχή νέων ποικιλιών, ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή. Στην κοιλάδα της Νάπα ο κίνδυνος είναι να δούμε την αμπελοκαλλιέργεια να εξαφανίζεται, ενώ σε άλλες περιοχές βλέπουμε άλλες ενδιαφέρουσες πτυχές, όπως η μετακίνηση προς τις ορεινές περιοχές, καθώς και η ανάκτηση ποικιλιών όψιμης ωρίμανσης ή Piwis».

«Η αλλαγή στη γεωγραφία του κρασιού πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, γιατί η μεταφορά μιας καλλιέργειας σε ένα περιβάλλον όπου δεν υπήρξε ποτέ κίνδυνος είναι να προκαλέσει τεράστια ζημιά: σκεφτείτε την Xylella, η οποία εξαπλώθηκε λόγω ενός τροπικού φυτού στα ελαιόδεντρα. του Σαλέντο, καταστρέφοντας έναν ολόκληρο κλάδο. Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, όμως, δεν περνά μόνο μέσα από τη γεωγραφική μετατόπιση της αμπελουργίας, αλλά και από μια διαφορετική προσέγγιση, που αλλάζει τις συνήθειές μας, στο αμπέλι και στο κελάρι. Μακροπρόθεσμα είναι απαραίτητο να εργαστείτε σε διαφορετικά υποκείμενα, εκθέσεις, απόσταση από νέα φυτά, ενώ βραχυπρόθεσμα η διαχείριση του εδάφους είναι πολύ σημαντική, με αγρονομικές δραστηριότητες (όπως χόρτο) που μπορούν να βελτιώσουν την ικανότητα του φυτού να επιβιώνει σε ακραία φαινόμενα. Στο κελάρι, φτάνοντας ανισόρροπα σταφύλια, ακόμη και χωρίς τη βοήθεια της χημείας, είναι δυνατό να επέμβουμε αλλάζοντας τον τρόπο παραγωγής. Για παράδειγμα, στην περίπτωσή μας αποφασίσαμε να εστιάσουμε σε πιο φρέσκα κρασιά, ανθρακική διαβροχή, συγκομιδή των σταφυλιών λίγο νωρίτερα». κατέληξε ο Federico Garzelli.

Ένα παράδειγμα του πώς η γεωγραφία της αμπέλου και της αμπελοκαλλιέργειας αλλάζει ήδη προέρχεται από την ιστορία του Luciano Peirone, ο οποίος ηγείται, μαζί με τον Sebastian Escalante, η Antropo Wines, ένα έργο που γεννήθηκε στο Jujuy, τη βορειότερη περιοχή της Αργεντινής, σε πολύ μεγάλα υψόμετρα. , που ξεπερνούν άφθονα τα 2.000 μέτρα στην περιοχή Quebrada de Humahuaca. Αξίζει, αν μπορεί κανείς να το πει, αυτή ακριβώς η υπερθέρμανση του πλανήτη που, για τις περισσότερες από τις ιστορικές περιοχές του κρασιού, καθιστά την αμπελοκαλλιέργεια καθημερινή πρόκληση. Εδώ, όμως, μεταξύ 2016 και 2022, τα στρέμματα αυξήθηκαν από 2 σε 91 και η παραγωγή από 126 σε 1.000 εκατόλιτρα. Υπάρχουν, όπως θυμάται ο Luciano Peirone, «Οι θετικές πτυχές της παραγωγής κρασιού σε μια νέα περιοχή, όπως η δυνατότητα καινοτομίας και δημιουργίας νέων προϊόντων, η προσέλκυση της προσοχής του κοινού, αλλά και το να είσαι μικρή περιοχή, να έχεις μεγαλύτερο έλεγχο στις τεχνικές καλλιέργειας και παραγωγής. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν αντικειμενικές δυσκολίες, όπως η ανάγκη αντιμετώπισης της απουσίας μιας πραγματικής οινοποιίας και ενός ακριβούς ρυθμιστικού πλαισίου, καθώς και η έλλειψη μιας ριζωμένης οινικής κουλτούρας». καταλήγει ο νεαρός Αργεντινός παραγωγός.

Σχετικά με το θέμα, το WineNews συγκέντρωσε μια περαιτέρω άποψη, αυτή του Adriano Zago, πτυχίο Γεωργίας στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα και εξειδίκευση στην αμπελουργία και την οινολογία στο Μονπελιέ, και για είκοσι χρόνια σύμβουλος γεωπόνος και οινολόγος πολλών εμπορικών σημάτων κρασιών στο Ιταλία και στον κόσμο. «Η κλιματική αλλαγή δεν επηρεάζει την αμπελοκαλλιέργεια, αλλά τη γεωργία στο σύνολό της και, γενικότερα, την επιβίωση της ανθρωπότητας». είπε ο Ζάγκο. «Πρέπει να καταλάβουμε σε ποια πλευρά θέλει να είναι ο άνθρωπος και επομένως αν θέλει το έδαφος και τα φυτά να είναι σύμμαχοί του ή αν θέλει να πολεμά εναντίον μας κάθε μέρα. Στη διαχείριση ενός αμπελώνα και μιας εταιρείας, είναι απαραίτητο να βρεθούν οι υγιείς παράγοντες («σαλουτογένεση»), σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένων του κοινωνικού και του ανθρώπινου. Όσον αφορά τη διαχείριση του εδάφους, σημαίνει τη χρήση όλων εκείνων των τεχνικών που ανήκουν σε πολλές γεωργίες – βιοδυναμικές, βιολογικές, αγροοικολογικές – για να λειτουργήσει, να έχει οργανική ουσία, να έχει την ικανότητα να συγκρατεί την περίσσεια νερού και να αντιμετωπίζει την έλλειψη, να μπορεί να αλληλεπιδράσουμε στη διαχείριση των ίδιων των εδαφών και των φυτών με έναν καινοτόμο -και όχι πλέον παραδοσιακό- τρόπο, όταν η παράδοση γίνεται βάρος στη διαχείριση των κλιματικών υπερβολών, τις οποίες επίσης παλεύουμε να κατανοήσουμε πλήρως, επειδή είναι ποσοτικές και χρονικές υπερβολές διαφορετικών στοιχείων», όπως λέγεται από τις μεγάλες περιόδους ξηρασίας που διακόπτονται από τις τροπικές καταιγίδες, τα ολοένα και πιο μεγάλα καλοκαίρια και τις πολικές κρύες κορυφές του χειμώνα». εξηγεί ο γεωπόνος και οινολόγος.

“Δεν αποτελούμαστε από μεμονωμένες λύσεις, όλα είναι αλληλένδετα, αλλά η βιοδυναμική λειτουργεί, γνωρίζοντας καλά ότι υπάρχει ανάγκη για υποστήριξη της γεωπονίας, της επιστήμης, της οικονομίας, των οικονομικών, των νανοτεχνολογιών», λέει ο Adriano Zago.. «Στόχος είναι να κάνουμε κάθε πτυχή της εταιρικής εργασίας να λειτουργεί καλύτερα, να βάλουμε χέρι σε ό,τι δεν λειτουργεί, και αν υπάρχει κάτι που ήταν καινοτόμο πριν από δέκα χρόνια και δεν λειτουργεί πια σήμερα, σημαίνει ότι είναι ξεπερασμένο. Η παράδοση είναι η καλύτερη καινοτομία, αυτή που έχει αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου, αλλά είναι επίσης ένας τρόπος σκέψης: αν ο παλιός τρόπος να κάνεις πράγματα δεν φέρνει αποτελέσματα, χρειάζεται το θάρρος να την εγκαταλείψεις, αντιμετωπίζοντας νέους τρόπους κάνοντας την εταιρεία να αναπτυχθεί, στην οποία θα είναι φυσιολογικό να συμπεριληφθούν και βιολογικές και βιοδυναμικές αγρονομικές μέθοδοι. Βρισκόμαστε σε μια στιγμή στην οποία, με την κλιματική αλλαγή, αυτό που χρειάζεται περισσότερο, από κοινωνική άποψη, είναι το μοίρασμα. Δεν υπάρχουν λύσεις στο τραπέζι, πρέπει να βάλουμε κάθε μικρή διαίσθηση και αποτέλεσμα στην κυκλοφορία γρήγορα και με διαφάνεια, ώστε να εντοπίσουμε και να χτίσουμε συγκεκριμένα μονοπάτια».

Για το Zago, ωστόσο, «είναι αδύνατο να πούμε πώς θα είναι η γεωγραφία του κρασιού σε 50 χρόνια, αλλά σίγουρα θα είναι διαφορετική από αυτή που γνωρίζουμε σήμερα. Η προσπάθεια διατήρησης της τρέχουσας κατάστασης είναι χάσιμο χρόνου, και είναι ενδεικτικό ότι στην τελευταία μου εκπαίδευση master είχα μεταξύ των συμμετεχόντων εταιρείες που παράγουν κρασί σε Βέλγιο, Ολλανδία και Αγγλία, ξεκινώντας από το μηδέν, χωρίς κουλτούρα ή προηγούμενη γνώση. Όπως με όλα, είναι μια νέα αρχή που έρχεται από το τέλος κάτι. Τα επόμενα 50 χρόνια θα αφήσουν πίσω τους μια αμπελουργία που είναι βαθιά διαφορετική από αυτή που γνωρίζουμε, αλλά είναι νωρίς να καταλάβουμε προς τα που θα ακολουθήσει. Στο μεταξύ, πρέπει να κάνουμε αυτό που μας υπαγορεύει η κοινή λογική, η επιστήμη, η διαίσθηση και η ελευθερία δράσης. Είναι φυσιολογικό να υπερασπιστούμε περιοχές που έχουν γράψει την ιστορία του κρασιού για αιώνες, αλλά μόνο η παρατήρηση της πραγματικότητας θα μας πει πόσο από όλα όσα υποθέτουμε θα είναι δυνατά στο μέλλον», καταλήγει ο οινοποιός και γεωπόνος.