Η σύγκρουση μεταξύ Ρώμης και Παρισιού για την υπόθεση των Ocean Viking έχει ξαναεμφανίσει διχασμούς στην Ευρώπη για το πανάρχαιο ζήτημα της μετανάστευσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε υποψηφιότητα παρουσιάζοντας ένα νέο σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης στην κεντρική Μεσόγειο. Αλλά είναι κατά μήκος της βαλκανικής διαδρομής, της πιο πολυσύχναστης στην Ευρώπη, που διαφαίνεται μια νέα κρίση.

Ένα ανθρωπιστικό πλοίο με 234 μετανάστες, μεταξύ των οποίων 57 ανήλικοι, σταμάτησε για σχεδόν τρεις εβδομάδες στα διεθνή ύδατα. Μετά την άρνηση της Ρώμης να επιτρέψει την πρόσβαση στα ιταλικά λιμάνια, το Ocean Viking, ένα πλοίο με νορβηγική σημαία και το οποίο διαχειρίζεται η γαλλική ΜΚΟ SOS Méditerranée, προσγειώθηκε στην Τουλόν της Γαλλίας. Το περιστατικό προκάλεσε διπλωματική κρίση μεταξύ Ιταλίας και Γαλλίας. «Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η σαφής πλειονότητα των ανθρώπων που φτάνουν σήμερα μέσω της κεντρικής μεσογειακής διαδρομής δεν χρειάζονται διεθνή προστασία», δήλωσε η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ Ίλβα Γιόχανσον, προσθέτοντας ότι πολλοί από αυτούς τους μετανάστες προέρχονται κυρίως από την Αίγυπτο, την Τυνησία και το Μπαγκλαντές. για μια δουλειά.

Για χρόνια, οι Βρυξέλλες αγωνίζονται να βρουν μια συμφωνία για την ανακατανομή των εισερχόμενων μεταναστών. Ενόψει του Έκτακτου Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της 25ης Νοεμβρίου 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα σχέδιο δράσης για την Κεντρική Μεσόγειο, προτείνοντας μια σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων προκλήσεων κατά μήκος της διαδρομής. Στόχος είναι να περιοριστεί η παράνομη μετανάστευση στη Μεσόγειο Θάλασσα και να ενισχυθεί η αλληλεγγύη και η ευθύνη των κρατών μελών. Πως? Ενισχύοντας τη συνεργασία με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης, αποθαρρύνοντας την παράτυπη μετανάστευση, καθιερώνοντας μια πιο συντονισμένη προσέγγιση στις ερευνητικές δραστηριότητες και διάσωση. Η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι παρόμοια σχέδια δράσης θα αναπτυχθούν για τις μεταναστευτικές διαδρομές μέσω της Ανατολικής Μεσογείου και των Δυτικών Βαλκανίων.

Σύμφωνα με τον Johansson, το σχέδιο δράσης στοχεύει επίσης στην επιτάχυνση της εφαρμογής του μηχανισμού αλληλεγγύης, που συμφωνήθηκε από 19 κράτη μέλη της ΕΕ και 4 συνδεδεμένα κράτη τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους. Βάσει αυτής της συμφωνίας, οι χώρες αναλαμβάνουν να υποδεχθούν 8.000 πρόσφυγες που διασώθηκαν στα ανοιχτά της Μεσογείου των νότιων κρατών μελών της ΕΕ έως τα τέλη Ιουνίου 2023. Όμως η σύγκρουση μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας θα μπορούσε να υπονομεύσει τη συμφωνία. Η νέα δεξιά κυβέρνηση στη Ρώμη θα προτιμούσε να μην επιτρέψει καθόλου στα ιδιωτικά πλοία που διασώζουν μετανάστες να εισέλθουν στα ιταλικά λιμάνια. Σε αντίποινα, το Παρίσι είπε ότι δεν θα δέχεται πλέον 3.500 μετανάστες από την Ιταλία και προέτρεψε άλλες χώρες της ΕΕ να αναστείλουν τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης μεταναστών της ΕΕ και να λάβουν παρόμοια μέτρα. Από την άλλη πλευρά, η Ρώμη είπε ότι ορισμένα πλοία ΜΚΟ παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο. Εν τω μεταξύ, η Γαλλία απαγόρευσε την είσοδο στη χώρα σε 123 από τους 234 μετανάστες στο Ocean Viking. Στις 25 Νοεμβρίου, οι υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ θα έχουν επίσης συνομιλίες για την επίλυση αυτής της διαφοράς.

Το πρόβλημα της κατανομής των προσφύγων

Σε κοινή δήλωση, η Ιταλία, η Ελλάδα, η Κύπρος και η Μάλτα επέκριναν άλλα κράτη μέλη ότι δεν έκαναν αρκετά για να μοιραστούν το βάρος των αιτούντων άσυλο. Το σημείωμα αναφέρει ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό των μεταναστών που φθάνουν στις τέσσερις χώρες ανακατανέμεται μεταξύ των κρατών. Σύμφωνα με την Επιτροπή, μέχρι στιγμής μόνο 117 από τους 8.000 μετανάστες έχουν μετεγκατασταθεί στο πλαίσιο του μηχανισμού εθελοντικής αλληλεγγύης. Ο υπουργός Εσωτερικών της Ιταλίας Ματέο Πιαντεντόζι δήλωσε ότι είχε «απολύτως ανεπαρκή αποτελέσματα» για τον μηχανισμό αλληλεγγύης. Ο υπουργός τόνισε επίσης ότι άλλα κράτη ήταν απρόθυμα να δεχτούν την ευθύνη όταν τα πλοία που μετέφεραν σχεδόν 1.000 μετανάστες περίμεναν για μέρες για να τους ανατεθεί ένα λιμάνι στα ανοικτά των ακτών της Ιταλίας. Ο Piantedosi χαιρέτισε το σχέδιο της ΕΕ, επαναλαμβάνοντας τη σημασία της επανέναρξης του σχεδίου αλληλεγγύης που συμφωνήθηκε τον Ιούνιο.

Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Anitta Hipper, δήλωσε ότι υπάρχει μια «σαφή και ξεκάθαρη υποχρέωση» για τη διάσωση ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνδυνο στη θάλασσα και ότι δεν πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ πλοίων ΜΚΟ και άλλων.

Για τη Μαδρίτη, οι ευρωπαϊκές μεσογειακές χώρες έχουν ήδη επιδείξει την ευελιξία τους στην εφαρμογή αποτελεσματικών διαδικασιών για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης, στη βελτίωση των επιστροφών και στη διασφάλιση καλύτερης υποστήριξης για το σύστημα ασύλου. Ο Ισπανός υπουργός Εσωτερικών Φερνάντο Γκράντε-Μαρλάσκα είπε ότι ο μηχανισμός εθελοντικής αλληλεγγύης πρέπει να είναι προβλέψιμος, ώστε κάθε χώρα να μπορεί να ορίσει εκ των προτέρων τις δεσμεύσεις που πρέπει να τηρηθούν. Σύμφωνα με την Ισπανία, ο μόνος τρόπος για την αποτελεσματική διαχείριση των μακροπρόθεσμων μεταναστευτικών ροών είναι η στενή συνεργασία μεταξύ των χωρών προέλευσης, διέλευσης και προορισμού.

Η Γερμανία και το Βέλγιο καταγράφουν υψηλούς αριθμούς αφίξεων

Εν μέσω της διπλωματικής κρίσης μεταξύ Ρώμης και Παρισιού, ο Γερμανός πρεσβευτής στην Ιταλία, Βίκτορ Έλμπλινγκ, σχολίασε σε ένα tweet: «Η Ιταλία κάνει πολλά όσον αφορά τη μετανάστευση, αλλά δεν είναι μόνη: 154.385 αιτούντες άσυλο στη Γερμανία στο περίοδο Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου 2022, 110.055 στη Γαλλία, 48.935 στην Ιταλία. Είναι αντίστοιχα το 0,186% του γερμανικού πληθυσμού, το 0,163% του γαλλικού πληθυσμού και το 0,083% του ιταλικού πληθυσμού». Μέχρι στιγμής φέτος, η γερμανική ομοσπονδιακή αστυνομία έχει εντοπίσει 75.934 μη εξουσιοδοτημένη είσοδο στη Γερμανία. Υπήρξαν 12.700 μη εξουσιοδοτημένες συμμετοχές τον Σεπτέμβριο και 13.400 τον Οκτώβριο. Η τελευταία φορά που η Γερμανία κατέγραψε μηνιαία στοιχεία σε πενταψήφιο εύρος ήταν κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης τον Φεβρουάριο του 2016.

Το Βέλγιο έχει λάβει πρόσφατα περισσότερες από 4.000 αιτήσεις ασύλου το μήνα και δυσκολεύεται να βρει στέγη για τους αιτούντες άσυλο. Για χρόνια, το Βέλγιο υποστήριξε μια κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση και ήταν υπέρ του μηχανισμού της ΕΕ για τη μετεγκατάσταση μεταναστών, αλλά με την προϋπόθεση ότι οι αιτούντες άσυλο είναι πράγματι καταγεγραμμένοι στη χώρα άφιξης και ότι αποτρέπονται οι δευτερεύουσες μετακινήσεις.

Η υπουργός Εξωτερικών του Βελγίου Νικόλ ντε Μουρ επισκέφτηκε το Κονγκό την περασμένη εβδομάδα και σχεδιάζει να επισκεφθεί την Αίγυπτο. Μια ενέργεια “σε διμερή βάση” που “έχει αποτέλεσμα”, εξήγησε ο de Moor, προσθέτοντας ωστόσο ότι “καλύτερα αποτελέσματα θα μπορούσαν να επιτευχθούν εάν η ΕΕ στο σύνολό της σε έκανε να νιώσεις το βάρος σου”. Ο Βέλγος Υφυπουργός εκτίμησε επίσης την έμφαση που δίνει το νέο σχέδιο δράσης στη συνεργασία με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης, καθώς και την αποθάρρυνση των ανθρώπων που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη αλλά είναι απίθανο να γίνουν δεκτοί ως αιτούντες άσυλο.

Η νέα κρίση στον ορίζοντα κατά μήκος της βαλκανικής διαδρομής

Σημαντική αύξηση έχει σημειωθεί στις αφίξεις παράτυπων μεταναστών μέσω της διαδρομής των Δυτικών Βαλκανίων τους τελευταίους μήνες. «Ένα μεγάλο μέρος τους φτάνουν μέσω της Σερβίας – εξήγησε ο Επίτροπος Johansson – επειδή εισέρχονται χωρίς βίζα και μετά συνεχίζουν προς τα κράτη της ΕΕ». Σε απάντηση στις πιέσεις των Βρυξελλών, η Σερβία έχει ευθυγραμμίσει τις πολιτικές της για τις θεωρήσεις με αυτές της ΕΕ για ορισμένες χώρες στην Ασία, την Αφρική και την Καραϊβική. Οι συμφωνίες εισόδου χωρίς βίζα με την Τυνησία και το Μπουρούντι έληξαν τον Νοέμβριο.

Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς ανακοίνωσε ότι η Σερβία θα εισαγάγει σύντομα βίζα με άλλες δύο χώρες, χωρίς να διευκρινίσει ποιες. Σε επίσκεψή του στο Βελιγράδι, ο Αυστριακός Καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ ευχαρίστησε τον Σέρβο αρχηγό κράτους που “υποστήριξε το τέλος αυτού του τουρισμού ασύλου που προκλήθηκε από την απελευθέρωση των βίζας για πολίτες της Ινδίας, της Τυνησίας και άλλων χωρών”. “Είχαμε μεγάλο αριθμό αιτούντων άσυλο από την Ινδία – είπε ο Nehammer – ο Vučić αντέδρασε και δεν άφησε την Αυστρία σε μπελάδες”. Στις 16 Νοεμβρίου, η Σερβία, η Ουγγαρία και η Αυστρία υπέγραψαν μνημόνιο για την ενίσχυση της συνεργασίας για τη μετανάστευση και την προστασία των συνόρων.

Η Βοσνία και Ερζεγοβίνη (Β-Ε), η Κροατία και η Σλοβενία ​​είναι οι κύριοι κόμβοι μεταναστών που κατευθύνονται προς τη Δυτική Ευρώπη. Στη Β-Ε, υπάρχουν σήμερα περίπου 2.600 μετανάστες εγγεγραμμένοι στα κέντρα υποδοχής, ενώ άλλοι 700 μετανάστες διαμένουν κυρίως κοντά στα σύνορα της ΕΕ. Οι υπήκοοι του Μπουρούντι συγκαταλέγονται στις κύριες εθνικότητες καταγωγής, γεγονός που είναι άμεση συνέπεια του καθεστώτος χωρίς βίζα της χώρας με τη Σερβία. Οι αρχές της Βοσνίας έχουν εντοπίσει τις χώρες υψηλού κινδύνου με τις οποίες πρέπει να υπογραφούν συμφωνίες επανεισδοχής, αλλά η διαδικασία παρουσιάζει καθυστερήσεις. Μέχρι στιγμής έχει υπογραφεί μόνο συμφωνία με το Πακιστάν. Σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, η απάντηση του Σεράγεβο στη μεταναστευτική πίεση φαίνεται πιο αποτελεσματική, αλλά ακόμα σήμερα ο αριθμός των αστυνομικών που προστατεύουν τα κρατικά σύνορα θεωρείται ανεπαρκής.

Κροατία, Σλοβενία ​​και Βουλγαρία – διαχείριση των εξωτερικών συνόρων στον χώρο Σένγκεν

Η Κροατία έχει σημειώσει αύξηση 146% στις παράνομες διελεύσεις, σύμφωνα με τον Ζάρκο Κάτιτς, υφυπουργό στο υπουργείο Εσωτερικών της Κροατίας. Και οι χώρες προέλευσης των μεταναστών που ρέουν στην Κροατία έχουν επίσης αλλάξει. Παραδοσιακά, οι μετανάστες που εισέρχονταν στη χώρα προέρχονταν από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια και Υποσαχάρια Αφρική. Φέτος, οι πέντε πρώτες χώρες προέλευσης είναι το Ιράκ, το Μπουρούντι, η Τουρκία, το Αφγανιστάν και η Κούβα.

Η τάση των μεταναστευτικών ροών είναι παρόμοια με τη Σλοβενία, η οποία, με 21.467 παράνομες διελεύσεις τους πρώτους 10 μήνες του 2022, κατέγραψε αύξηση 160% στις αφίξεις σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Και πάλι, οι περισσότεροι από αυτούς τους μετανάστες ήταν από χώρες όπως το Μπουρούντι, η Ινδία, η Κούβα, το Αφγανιστάν και το Μπαγκλαντές. Η απόφαση του Βελιγραδίου να ευθυγραμμιστεί με την πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ έχει ήδη οδηγήσει σε μείωση των αφίξεων πολιτών του Μπουρούντι και της Τυνησίας.

Αυξάνονται οι αφίξεις και στη Βουλγαρία, υποψήφια για τη ζώνη Σένγκεν, όπου αυξάνεται η πίεση στα σύνορα με την Τουρκία. Τις τελευταίες εβδομάδες σημειώνονται καθημερινά περιστατικά από λαθρέμπορους και μετανάστες. Τον Σεπτέμβριο κηρύχθηκε για πρώτη φορά κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε τρεις νότιες περιοχές της Βουλγαρίας λόγω των μεταναστευτικών ροών. Εν τω μεταξύ, η Europol συζήτησε το σχηματισμό κοινών ομάδων επέμβασης στα σύνορα με τη Σόφια.

Η αυξανόμενη μεταναστευτική πίεση κατά μήκος της βαλκανικής οδού αποτέλεσε επίσης πηγή τριβών μεταξύ Βιέννης και Ζάγκρεμπ. Μάλιστα, ο υπουργός Εσωτερικών της Αυστρίας Γκέρχαρντ Κάρνερ επιβεβαίωσε ότι θα αντιταχθεί στην ένταξη της Κροατίας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στον χώρο Σένγκεν λόγω της τεράστιας μεταναστευτικής πίεσης στην οποία υφίσταται η Αυστρία. Η χώρα έχει καταγράψει την άφιξη περίπου 100.000 μεταναστών φέτος, εκ των οποίων οι 75.000 δεν είχαν καταγραφεί στο παρελθόν σε κανένα από τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ.

Ωστόσο, ο Αυστριακός καγκελάριος Nehammer έκανε τότε μια αναστροφή, λέγοντας ότι η κυβέρνησή του θα υποστήριζε την ένταξη του Ζάγκρεμπ στη Σένγκεν. Υπό αυτή την έννοια, διακρίσεις ήρθαν και από τη Λιουμπλιάνα. Η υπουργός Εξωτερικών Tanja Fajon επανέλαβε την υποστήριξή της για την είσοδο της Κροατίας στον χώρο της ελεύθερης κυκλοφορίας, αλλά εάν χρειαστεί η χώρα θα εισαγάγει συνοριακούς ελέγχους με την Κροατία, επειδή, εξήγησε, η Σλοβενία ​​δεν σκοπεύει να γίνει θύλακας λαθρομετανάστευσης.

Αυτό το άρθρο δημιουργήθηκε με συνεισφορές από το AFP, ANSA, Βέλγιο, BTA, dpa, EFE, FENA, HINA, STA, Tanjug ως μέρος του έργου European Newsroom.