Οι επενδύσεις που έγιναν στην Ιταλία στο τομέα του νερού φτάνουν τα 56 ευρώ ετησίως ανά κάτοικο, αύξηση 17% από το 2019 (όταν ήταν στα 49 ευρώ) και 70% από το 2012, αλλά η χώρα απέχει πολύ από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (στα 82 ευρώ) και η βελτίωση της ποιότητας της υπηρεσίας σηματοδοτεί μια ξεκάθαρη διαφορά μεταξύ Βορρά και Νότου. Ένα χάσμα λόγω της διαφορετικής επενδυτικής ικανότητας μεταξύ της βιομηχανικής διαχείρισης και της δημοτικής διαχείρισης «στην οικονομία», όπου οι τοπικές αρχές εμπλέκονται άμεσα στην υπηρεσία ύδρευσης, ευρέως διαδεδομένη πάνω από όλα στον Νότο. Εν τω μεταξύ, μόνο το 11% του νερού της βροχής συγκρατείται από το νερό της βροχής υπάρχουσες δεξαμενέςπου έχουν αμέση ηλικία 62 ετών, το 60% του δικτύου ύδρευσης είναι άνω των 30 ετών και το 25% είναι πάνω από μισό αιώνα. Για να μην αναφέρουμε το άμεση επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων εξαγνισμένος στη γεωργία σταμάτησε στο 4%κατά α Δυνατότητα 23%. και 1,6 εκατομμύριο Ιταλοί που στερήθηκαν την υπηρεσία καθαρισμού, κυρίως στο Νότο και στα νησιά. Όλοι οι παράγοντες ευπάθειας που κάνουν την Χώρα απροετοίμαστη για την κλιματική αλλαγή και την επιρροή τους στον υδρολογικό κύκλο. Από την άλλη, η μέση διαθεσιμότητα νερού τα τελευταία 30 χρόνια (περίπου 133 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) έχει μειωθεί κατά 20% σε σχέση με την περίοδο 1921-1950. Θυμηθείτε το νέο Μπλε βιβλιοπλήρης μονογραφία των δεδομένων ολοκληρωμένης υπηρεσίας νερού, που παρουσίασε η Utilitalia για το Παγκόσμια Ημέρα νερού και δημιουργήθηκε από το Ίδρυμα Utilitatis με τη συνεργασία του The European House – Ambrosetti και με τις Istat, Ispra, Cassa Depositi e Prestiti, το Τμήμα Πολιτικής Προστασίας και τις Αρχές Λεκανοπεδίου.

Κατακερματισμένη διαχείριση – Στο επίκεντρο της ανάλυσης βρίσκονται οι διαφορές μεταξύ Βορρά και Νότου και, κυρίως, μεταξύ διαφορετικών διοικήσεων. Στο μεγαλύτερο μέρος της ιταλικής επικράτειας, η υπηρεσία ύδρευσης είναι ενσωματωμένη και διαχειρίζεται ένας μόνο βιομηχανικός φορέας: αυτό συμβαίνει σε 5.759 δήμους (76% του συνόλου) για πληθυσμό περίπου 47 εκατομμυρίων ατόμων (82% του συνόλου), αλλά είναι πιο διαδεδομένο σύστημα στα βορειοανατολικά και στο κέντρο (αντίστοιχα για το 98% και 92% των Δήμων) και σε μικρότερο βαθμό στο Νότο (52%). Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, το αλυσίδα παραγωγής της υπηρεσίας νερού είναι κατακερματισμένη, αν και διαχειρίζονται βιομηχανικοί φορείς. Πρόκειται για 343 δήμους (περίπου 2,3 εκατομμύρια άτομα, 4% του εθνικού πληθυσμού). Ορισμένοι Δήμοι διαχειρίζονται την υπηρεσία ύδρευσης «οικονομικά», με τον ίδιο Δήμο τουλάχιστον μία από τις δραστηριότητες υδραγωγείου, αποχέτευσης και καθαρισμού (ή όλες, όπου η υπηρεσία είναι ενσωματωμένη). Έτσι λειτουργεί σε 1.519 Δήμους (20% σε σύγκριση με το εθνικό ποσοστό) που ισούται με περίπου 8,2 εκατομμύρια κατοίκους που εξυπηρετούνται (περίπου το 14% του εθνικού πληθυσμού). Οι περισσότερες από αυτές τις «οικονομικές» διοικήσεις αφορούν το Νότο: 1.206 Δήμοι, για πληθυσμό περίπου 7,7 εκατομμυρίων ανθρώπων. Και όλα αυτά έχουν συνέπειες.

Το επενδυτικό κενό και ο επείγων χαρακτήρας – Διότι αν με την έναρξη του κανονισμού ARERA, το 2012, μετά από χρόνια αστάθειας, οι επενδύσεις κατέγραψαν αύξηση (για το 2021 υπολογίζεται κατά κεφαλήν αξία 56 ευρώ) υπάρχουν τεράστιες διαφορές σε όλη την επικράτεια. Αυτά που κατασκευάζονται από βιομηχανικούς διαχειριστές για το Κέντρο της Ιταλίας είμαι από 75 ευρώ το χρόνο ανά κάτοικο, Ακολουθούν τα βορειοανατολικά (56 ευρώ) και τα βορειοδυτικά (53 ευρώ). Η εκτίμηση για το είναι σαφώς χαμηλότερη Νότια, σταμάτησε στα 32 ευρώ το έτος. «Τα στοιχεία που αφορούν τις «οικονομικές» διοικήσεις, με τις οποίες οι μέσες ετήσιες επενδύσεις ανέρχονται στα 8 ευρώ», εξηγεί η Blue Book, «ακόμα πολύ χαμηλά». Μόνο που τα τελευταία 9 χρόνια η θερμοκρασία στις κύριες ιταλικές πόλεις αυξήθηκε κατά 1,3°C και το 2022 κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για έλλειμμα νερού σε δέκα Περιφέρειες: Πιεμόντε, Λομβαρδία, Εμίλια-Ρομάνια, Βένετο, Φριούλι Βενέτσια Τζούλια, Ούμπρια, Λάτσιο, Λιγουρία, Τοσκάνη, Μάρκε. Για να ξεπεραστεί το εδαφικό χάσμα και να βελτιωθεί ο βαθμός ανθεκτικότητας των υποδομών υπό το πρίσμα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής που βρίσκεται σε εξέλιξη απαιτούνται περαιτέρω επενδύσεις. «Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη διαθεσιμότητα υδάτινων πόρων – προσθέτει ο πρόεδρος της Utilitalia, Filippo Brandolini – είναι όλο και πιο εμφανείς και προκαλούν γεγονότα που δεν μπορούν πλέον να θεωρηθούν εξαιρετικά». Η Utilitalia εκτιμά ότι οι διαχειριστές θα επενδύσουν, τα επόμενα χρόνια, τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ (τα μισά από τα οποία έως το 2024) επιπλέον των παρεμβάσεων που χρηματοδοτήθηκαν με περίπου 4 δισ. ευρώ από το Pnrr, για συνολικό όγκο ανακτημένου νερού που υπολογίζεται σε περίπου 620 εκατομμύρια κυβικά μέτρα.

Ο καταναλωτικός κόμβος – Το πρώτο βήμα, ωστόσο, εξηγούν οι ειδικοί είναι η μείωση της κατανάλωσης. Σύμφωνα με στοιχεία της Istat, από το 2015 έως το 2019 στην Ιταλία αποσύρθηκαν περίπου 30,4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού για τους κύριους τομείς χρήσης. Το 56% αποσύρθηκε για την άρδευση, ακολουθούν οι αστικές χρήσεις με 31% και ο κλάδος της βιομηχανικής μεταποίησης με 13%. Παρά τη μείωση 0,4% σε σχέση με το 2018, η αλήθεια είναι ότι η Ιταλία έχει επιβεβαιωθεί, εδώ και περισσότερα από είκοσι χρόνια, στο πρώτη θέση μεταξύ των χωρών της Ε.Ε για την ποσότητα, σε απόλυτη τιμή, του γλυκό νερό εντελώς παρέλαβε για πόση χρήση από επιφανειακά ή υπόγεια υδατικά συστήματα. Σε κατά κεφαλήν όρους, η Ιταλία (155 κυβικά μέτρα ανά κάτοικο ετησίως) βρίσκεται στη δεύτερη θέση, με προηγούμενες μόνο την Ελλάδα (158) και ακολουθούν σε καθαρή απόσταση η Βουλγαρία (118) και η Κροατία (113). Και η μεγαλύτερη απόσυρση νερού για πόσιμο λαμβάνει χώρα στην υδρογραφική περιοχή του ποταμού Πάδου: 2,80 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, ίσο με το 30,5% του εθνικού συνόλου.

Διαρροές δικτύου (157 λίτρα την ημέρα ανά κάτοικο) και διακοπή εξυπηρέτησης – Η αύξηση των επενδύσεων που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια προκύπτει από τους δείκτες ποιότητας των υπηρεσιών νερού, όπως καταδεικνύεται από τα στοιχεία για διαρροές δικτύου (από 44% περίπου το 2016 σε 41% το 2021) ή για τη συχνότητα διαρροών και πλημμυρών στην αποχέτευση ( από 12 εκδηλώσεις ετησίως κάθε 100 χιλιόμετρα δικτύου το 2016 σε 5 το 2021). Η απόσταση μεταξύ Βορρά και Νότου παραμένει αμετάβλητη. Για παράδειγμα, στον αριθμό των διακοπών υπηρεσίας, ο οποίος στο Νότο είναι δύο τάξεις μεγέθους υψηλότερος από τον Βορρά και στις απώλειες δικτύου, οι οποίες στις νότιες περιοχές είναι περίπου 47% έναντι 31% των βορειοδυτικών. Το αποτέλεσμα? Η Istat εκτιμά ότι το ποσό των Το διασκορπισμένο νερό είναι 157 λίτρα την ημέρα ανά κάτοικο: «Αν υπολογίσουμε μια κατά κεφαλήν κατανάλωση ίση με τον εθνικό μέσο όρο, ο όγκος του νερού που διασκορπίζεται το 2020 θα ικανοποιούσε τις ανάγκες σε νερό άνω των 43 εκατομμυρίων ανθρώπων για έναν ολόκληρο χρόνο». Σύμφωνα με τα στοιχεία της Istat, το 2020, σε εννέα περιοχές οι συνολικές απώλειες νερού στη διανομή ήταν μεγαλύτερες από 45%, με τις υψηλότερες τιμές στη Basilicata (62,1%), στο Abruzzo (59,8%), στη Σικελία (52, 5%) και Σαρδηνία (51,3%). Από την άλλη πλευρά, όλες οι βόρειες περιοχές κατέγραψαν χαμηλότερο επίπεδο απωλειών από την εθνική, με εξαίρεση το Βένετο (43,2%). Η Friuli Venezia Giulia, με 42,0%, είναι σύμφωνη με το εθνικό ποσοστό. Στη Valle d’Aosta, η ελάχιστη αξία ζημιών (23,9%), αν και αύξηση περίπου δύο ποσοστιαίων μονάδων σε σύγκριση με το 2018.

Μια διαδικασία βήμα προς βήμα: “Ξεκινώντας από την επαναχρησιμοποίηση, τη διαφοροποίηση, τη σφήνα αλατιού και τη βιομηχανική διαχείριση” – Συνεπώς, η Utilitalia υπογραμμίζει την ανάγκη υιοθέτησης μιας προληπτικής προσέγγισης, όπου τα λεγόμενα «5 Rs» – Συλλογή, Ανάκτηση, Επαναχρησιμοποίηση, Ανάκτηση και Μείωση – αποτελούν τις ενέργειες που δεν μπορούν πλέον να αναβληθούν. Και λανσάρει οκτώ προτάσεις σε διαφορετικά βήματα: εντός 3 μηνών ευνοήστε την αποτελεσματική επαναχρησιμοποίησηαντιμετώπισε το αλάτι σφήναδιαφοροποίηση της στρατηγικής προμηθειών ε υποστήριξη της παρουσίας της βιομηχανικής διαχείρισης. Η επαναχρησιμοποίηση του καθαρό νερό για γεωργικούς ή βιομηχανικούς σκοπούς είναι ένα τεράστιο δυναμικό: περίπου 9 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, εκ των οποίων μόνο το 5% αξιοποιείται (475 εκατομμύρια). Όσον αφορά τις πηγές ύδρευσης, στην Ιταλία, για παράδειγμα, τα θαλάσσια ή υφάλμυρα νερά αντιπροσωπεύουν μόνο 0,1%, έναντι 7% στην Ισπανία και 3% στην Ελλάδα. Τα έργα που στοχεύουν στην παραγωγή πόσιμου νερού από τη θάλασσα μέσω του αφαλάτωση. Οι άλλες προτάσεις, που θα εφαρμοστούν εντός 6 μηνών, είναι να ενισχυθεί η διακυβέρνηση των περιοχών λεκάνης απορροής ποταμού και να απλοποιηθεί η υλοποίηση των επενδύσεων, ώστε στη συνέχεια να προωθηθεί η αποτελεσματική χρήση του νερού, ενθαρρύνοντας τη μείωση των απωλειών του δικτύου και την ενάρετη συμπεριφορά. Τέλος, η κατασκευή στρατηγικών έργων υποδομής, όπως π.χ διασυνδέσεις δικτύου, μεγάλες δεξαμενές πολυλειτουργικό και μικροί εισβολείς για αρδευτική χρήση.