αμπελουργία της Καλαβρίας μπορεί να υπερηφανεύεται για πολύ αρχαίες, ευγενείς και ξεχωριστές ρίζες ταυτότητας που πρέπει επιτέλους να αξιοποιηθούν στο μέγιστο χάνοντας λιγότερο χρόνο με στροβιλιζόμενα γυαλιά, υποδείξεις αυτού και του άλλου, βραβεία και κλισέ, εκτός από εκείνες τις πρωτοβουλίες που είναι πραγματικά ικανές να επιφέρουν αποφασιστικές και μετρήσιμες αλλαγές ως προς τα αποτελέσματα (κύκλος εργασιών, εξαγωγές, επίπεδα παραγωγής, θέσεις εργασίας, μέση αύξηση τιμών κ.λπ.).

Έχουμε δείξει στο LaCNews24, παρουσιάζοντας επίσημους αριθμούς και στατιστικά στοιχεία, και επίσης προκαλεί κάποιο πόνο στο στομάχι από εκείνους που προφανώς θα προτιμούσαν να κρύψουν την αλήθεια, ότι η Καλαβρία είναι μια περιοχή στην οποία το κρασί αντιπροσωπεύει μια θέση. Τα στοιχεία του 2022, με βάση τις επίσημες δηλώσεις της Agea, και δημοσιεύτηκαν από το «Vino in Cifre» (Uiv), μας λένε ότι στις πέντε επαρχίες της Καλαβρίας παρήχθη μόνο το 0,26% των κρασιών και των γλευκών που παράγονται στην Ιταλία και το 0,23% των κρασιών Dop ( κόκκινο, λευκό, ροζέ, πασίτο…). Το να είσαι μικρός δεν είναι πληγή ή ανεπανόρθωτο κακόείναι μια κατάσταση που πρέπει να μεταβολίζεται με ευφυΐα και σοβαρότητα, και η οποία μπορεί επίσης να αποδειχθεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, υπό τον όρο ότι μπορεί κανείς να εξηγήσει σε ολόκληρο τον κόσμο ότι είναι μοναδικός, ιδιαίτερος, αμίμητος, προϊόν ιστοριών, παραδόσεων, γνώση, φύση, περιβάλλον και βιοποικιλότητα που, στο σύνολό τους, δίνουν ζωή σε «terroirs» που αξίζουν εξαιρετικής προσοχής.

Πρέπει να υπογραμμιστεί με ενθουσιασμό η καλή ή και άριστη ποιότητα που επιτυγχάνουν αρκετά οινοποιεία της περιοχήςαποδίδοντας εύσημα στις γενναιόδωρες προσπάθειες άξιων επιχειρηματιών που, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπόρεσαν επίσης να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο τους δημόσιους πόρους. Ωστόσο, η ποιότητα από μόνη της δεν αρκεί για την κατάκτηση των εθνικών και διεθνών αγορών και ως εκ τούτου πρέπει να θεωρείται ως απαραίτητη προϋπόθεση. Παράλληλα με την ποιότητα, υπάρχει ανάγκη για μια αυθεντική ιστορία που αξιοποιεί κρίσιμα «περιουσιακά στοιχεία» που στην Καλαβρία έχουν ένα ανεξίτηλο και πολύτιμο σημάδι: την ιστορία.

Για μερικά χρόνια δίνω μια μοναχική πολιτιστική μάχη που οδήγησε σε μερικά δοκίμια που δημοσιεύτηκαν σε πολλά βιβλία και εκδόσεις. Η τελευταία «προσπάθεια» έχει τίτλο «Από το Σίσσι του Βασιλιά Ιτάλου στη Μεσογειακή Διατροφή», ένα πολύ ουσιαστικό δοκίμιο, καλά τεκμηριωμένο, λεπτομερές και πλούσιο σε σημειώσεις και βιβλιογραφικές αναφορές, στο οποίο η τρίτη παράγραφος είναι αφιερωμένη σε ένα υποβλητικό θέμα: «Enotria land of wine: οίνοτρον, ο ξερός πόλος της αμπέλου… Η Καλαβρία προστατεύει και ενισχύει την καλλιέργεια της αμπέλου Enotrio δενδρυλλίων». Ένα ταξίδι μελέτης, έρευνας και πρωτότυπων διαισθήσεων που ξεκίνησε πριν από αρκετά χρόνια και το οποίο είδε επίσης την παρουσίαση ενός συγκεκριμένου φυλλαδίου κατά τη διάρκεια συνεδρίου που διοργανώθηκε στο Vinitaly 2018στην οποία συμμετείχαν ο αρχιτέκτονας Francesco Macrì και ο οικονομολόγος Maurizio Bisconte (τόσοι Καλαβροί όσο και οινοπαραγωγοί). Θα προσπαθήσω να εξηγήσω για περίπου μια δεκαετία που έχει συνθλίψει την οινοποιητική διάσταση της Καλαβρίας στην περίοδο της Μεγάλης Ελλάδαςαν και μια φωτεινή και γιγαντιαία εμπειρία, είναι ένα σοβαρό λάθος, γιατί η Καλαβρία ήταν, αρκετούς αιώνες πριν οι Έλληνες άποικοι ιδρύσουν αποικίες στο Στενό και στην ακτή του Ιονίου, την Ενώτρια (Οινοτρία). Η παρουσία των Enotri στην Καλαβρία τεκμηριώνεται τόσο από ιστορικές όσο και από επιστημονικές μελέτες (θυμάμαι μεταξύ όλων των πολύτιμων από τον καθηγητή Giovanna De Sensi Sextito, και ζητώ συγγνώμη αν δεν μπορώ να αναφέρω άλλα), καθώς και από αρχαιολογικά στοιχεία (σκεφτείτε τον Renato Peroni και τις ανασκαφές που έγιναν στο Sibaritide).

Φώναξα με την πιο δυνατή φωνή ότι η ετυμολογία της Ενώτριας και της Ενοτρί, σύμφωνα με επιφανείς ειδικούς, δεν προέρχεται από το «οίνος» (κρασί), αλλά από το «οίνοτρον» (ξερό κοντάρι που στηρίζει το αμπέλι). Δεν έχω τη δυνατότητα, σε αυτό το άρθρο, να συνοψίσω το προαναφερθέν τρίτο κεφάλαιο του τόμου μου, αλλά είμαι στην ευχάριστη θέση να αναφέρω τον Attilio Scienza, ο οποίος, συλλογιζόμενος για κέντρα εξημέρωσης της αμπέλου και επαναπροσδιορίζοντας, ας πούμε, την πρωταρχική θεωρία που προσδιορίζει το σημείο εκκίνησης στην περιοχή της Συρο-Ανατολίας-Μεσοποταμίας, ξεκινώντας από την τέταρτη χιλιετία π.Χ. στη συνέχεια προχωρώντας στην Ελλάδα και στη συνέχεια στη νότια Ιταλία και τη Σικελία (κέντρα τριτοβάθμιας εξημέρωσης), σε κάποιο σημείο οδηγείται να προβληματιστεί για την Ενωτριανή διάσταση δηλώνοντας ότι η καλλιέργεια της αμπέλου «δεν ήταν ξένη προς τον πολιτισμό των Ιταλών πριν από την άφιξη των Ελλήνων που αποκαλούσαν τους ιθαγενείς Ενωτρίους για την μεθόδους

αμπελοκαλλιέργειας με ξερό κοντάρι (στα ελληνικά «οίνοτρον», κοντάρι για το αμπέλι), άγνωστο στην Ανατολική Μεσόγειο». Στο δοκίμιό μου, ταξιδεύοντας ανάμεσα στην ιστορία, την αρχαιολογία και τις πραγματείες για την αμπελοκαλλιέργεια, σε κάποιο σημείο αναρωτιέμαι κειμενικά: «Είναι οι Enotri εφευρέτες ή έξυπνοι χρήστες του ξηρού πόλου; Ένα θέμα που πρέπει να υποβληθεί σε διεπιστημονική έρευνα και σε σχέση με το οποίο ολόκληρος ο κόσμος της αμπελουργίας της Καλαβρίας, συμπεριλαμβανομένων των ιδρυμάτων που ασχολούνται με αυτό, υφίσταται σημαντική καθυστέρηση όσον αφορά τις τεράστιες δυνατότητες αξιοποίησης σε παγκόσμιο επίπεδο, ξεκινώντας από πολιτιστική και ταυτότητα». Θα με συγχωρέσουν που παραθέτω τον εαυτό μου, αλλά επινόησα επίσης τον ορισμό του «Alberello Enotrio», ένα θέμα στο οποίο η οινοποίηση της Καλαβρίας μπορούσε να παίξει ένα εποχικό παιχνίδι.

Θα ήθελα να επισημάνω ότι η παραδοσιακή ιστοριογραφία χρονολογεί την άφιξη των Ενοτρί στην αρχαία Καλαβρίαλέγοντας ότι κατάγονταν από την Αρκαδία (Πελοπόννησο), δεκαεπτά γενιές πριν από τον Τρωικό Πόλεμο, και άρα γύρω στα μέσα του δέκατου έβδομου αιώνα π.Χ. Τώρα, χωρίς να υπεισέλθουμε σε περίπλοκα επιχειρήματα, μπορούμε ασφαλώς να βεβαιώσουμε, με την υποστήριξη διαφόρων επιστημονικών μελετών, ότι ένας Ενωτριανός Πολιτισμός (και του στύλου της ξηρής αμπέλου) εγκαταστάθηκε στην Καλαβρία αρκετούς αιώνες πριν από τη γέννηση των σημαντικότερων ελληνικών αποικιών (Reggio , Sibari, Crotone…) που χρονολογείται, ως γνωστόν, στο δεύτερο μισό του 8ου αιώνα π.Χ

Σε μια Καλαβρία απασχολημένη με άλλα θέματα, αγωνίστηκα για χρόνια, σε πολιτιστικό και επίπεδο μέσων ενημέρωσης, για να εστιάσω την προσοχή του κόσμου του κρασιού στην εποχή της Enotria. Τώρα διάβασα ότι στο Vinitaly 2024, Κυριακή 14 Απριλίου στις 2:00 μ.μ., θα γίνει μια συνάντηση με θέμα “Εκεί που ξεκίνησαν όλα. Enotria, Magna Grecia και Vinitaly: οι ρίζες του μέλλοντος”. Enotria, επιτέλους! Θα ακούσω προσεκτικά, αν και κατά τη γνώμη μου θα ήταν χρήσιμο να ενσωματώσω τη λίστα των ομιλητών με κάποιες σημαντικές παρουσίες. Αλλά θα ζητούσε πάρα πολλά, και έτσι προς το παρόν ας είμαστε ικανοποιημένοι που η Enotria έκανε ένα μικρό βήμα. Θα καταφέρουμε να κάνουμε τους ανθρώπους να μιλάνε για τη θεωρία του δέντρου Enotrio που γεννήθηκε στην Καλαβρία; Θα δούμε! Στο μεταξύ, θα συνεχίσουμε να το θυμόμαστε.