Κακωμένος αλλά περήφανος. Σκισμένος, σκισμένος από το μελτέμι που ανεβαίνει εδώ το καλοκαίρι, σε σημείο να μεταμφιέζεται σε Mistral. Ανυψωμένο παντού, εκτεθειμένο ως σώμα παρά ως ταυτότητα. Επιδεικτικά, σύμφωνα με την ελληνική ανάγκη να γιορτάζουμε αγίους, πατριώτες και απλούς άντρες σε σημείο να τους καταναλώνουν. Αστάθεια αλλά αδάμαστη, μια σημαία πάντα κυματίζει. Υπενθυμίζοντας σε όσους δεν το έχουν διαβάσει ποτέ ότι το έπος, όπως και πολλά άλλα πράγματα κοινής χρήσης, δεν θα μπορούσαν να είχαν γεννηθεί αν όχι εδώ. Στην Ελλάδα.

Ωστόσο, όταν η «τρόικα» επέβαλε μια θηλιά που δύσκολα θα άντεχαν άλλες δυτικές χώρες, ολόκληρος ο κόσμος – αρνούμενος ότι ήταν παιδί του ίδιου πολιτισμού, ότι ουσιαστικά δημιουργήθηκε από το ίδιο έπος – έκανε ό,τι κάνει καλύτερα. Απομακρύνω. Έτσι, όταν το 2009 ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου αποκάλυψε ότι «οι προϋπολογισμοί της Ελλάδας είχαν παραβιαστεί με στόχο να μπει στο ευρώ», ξεκίνησε η περίοδος για αυτόν τον λαό που εξακολουθεί να χαμογελά με αθωότητα και περηφάνια (2009/15) πιο ταπεινωτικά. η ιστορία του: οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων μειώθηκαν κατά το ήμισυ, η αγοραστική δύναμη μειώθηκε σε σκουπίδια, το ίδιο και τα κρατικά ομόλογα, η οικονομία της χώρας κατέρρευσε με τη μικρή – πραγματικά πολύ μικρή – εξαίρεση των τουριστικών τόπων (τα νησιά νυχτερινής ζωής και τα εύθραυστα αλλά χιλιόχρονα- παλιό Ιόνιο μάλιστα), πάνω από 2 εκατομμύρια άνεργοι σε λιγότερο από 3 χρόνια.

Έχουμε ακόμα στα μάτια μας το πλήθος που σπάει τα φράγματα αντοχής και εισβάλλει στην πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα. Πάνω από 100.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν την Κυριακή 29 Μαΐου 2011 για να διαμαρτυρηθούν κατά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, δίνοντας έτσι ζωή – τυχαία, όπως όλα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα όπου η μοίρα είναι ο μόνος παγανισμός που τιμάται με αίσθημα – στην ελληνική εκδοχή του ισπανικού «αγανακτισμένοι». Αυτό κάναμε στην Ελλάδα. Συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, όντως στην πρώτη σειρά. Αυτό έχει κάνει η Ευρώπη, η πιο παρεκκλίνουσα γραφειοκρατία (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο), η εξοργισμένη ιδέα μιας κοινότητας χωρίς σχεδόν τίποτα κοινό, στους θεματοφύλακες του μυκηναϊκού πολιτισμού και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, σε ένα από τα λίκνα του δυτικού πολιτισμού, το σπίτι της δημοκρατίας, της φιλοσοφίας, της ιατρικής και της μουσικής, του ορθόδοξου χριστιανισμού και των χριστιανικών καλλιτεχνικών, γεωμετρικών και θεολογικών αρχών καθώς και των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων. Και ήταν ακριβώς για τους Ολυμπιακούς Αγώνες (αυτούς του 2004) που η Ελλάδα ήταν βαθιά χρεωμένη, για να κρατήσει το κερί σε μια κουλτούρα επιδείξεως, νεωτερικότητας, φυσικής και οικονομικής δύναμης που όχι μόνο της ανήκε πάντα, αλλά διατρέχει το αίμα του λαού του.

Μόνο που τα χρέη είναι σαν χιονοστιβάδες, όταν φτάνουν στην κοιλάδα δεν περιέχουν πια μόνο φρέσκο ​​χιόνι αλλά ό,τι έχουν συναντήσει στο δρόμο τους. Η Ευρώπη επέβαλε μια εξαιρετική ταπείνωση στην Ελλάδα για ένα δάνειο 130 δισεκατομμυρίων (τα στοιχεία του τρέχοντος σχεδίου ανάκαμψης για την Ευρώπη θα ήταν αρκετά για να δώσουν μια γενική εικόνα των διακυβευόμενων δυσαναλογιών) και μια αποπληρωμή σε δόσεις τόσο σοβαρή που θυμίζει την τέχνη του loan sharking, από εκείνα τα «κραβατάρια» που επιβάλλουν τέτοια ακραία αυστηρότητα με την ελπίδα ότι ο οφειλέτης δεν θα μπορέσει να το τιμήσει και άρα να αποκτήσει στην κατοχή του τα περιουσιακά του στοιχεία. Τόσο αργή ώστε να φαίνεται γελοία η δημόσια συγγνώμη του τότε προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο οποίος μεταξύ γκροτέσκου και αδηφάγου δήλωσε (Ιανουάριος 2019) «Λυπάμαι που έδωσα μεγάλη σημασία στο ΔΝΤ, πάντα μετάνιωνα για έλλειψη αλληλεγγύης με την Ελλάδα. Δεν είμαστε αλληλέγγυοι με τον ελληνικό λαό. Με χαρά διαπιστώνω ότι η Ελλάδα και η Πορτογαλία έχουν ξαναβρεί τη θέση τους ανάμεσα στις αρχαίες δημοκρατίες».

Όχι μόνο η Ελλάδα τα κατάφερε, αλλά τώρα κοιτάζει την Ευρώπη με μια απογοήτευση και έναν ρεαλισμό που καμία άλλη χώρα δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά. Και ποιος έδωσε ένα χέρι στην Ελλάδα όταν κανένα από τα αδέρφια της δεν φαινόταν να το θέλει; Η Ρωσίαακριβώς η Ρωσία του σουλτάνου Βλαντιμίρ Πούτιν.

Αγνοώντας τη Δύση, όταν κανείς δεν έβλεπε την Ελλάδα ως ελπίδα, Η Ρωσία δάνεισε χρήματα σε ελληνικές τράπεζες, γέμισε με τουρίστες τα ξενοδοχεία των νησιών (κυρίως του Ιονίου) και της Πελοποννήσου, έχτισε ξενοδοχεία παντού εκμεταλλευόμενη τον άγριο τοπικό πολλαπλασιασμό του τσιμέντου, παρείχε φυσικό αέριο σε πολύ χαμηλότερες τιμές από ό,τι σε άλλες χώρες. Όλα αυτά κάτω από τα μάτια της Ευρώπης, η οποία όχι μόνο δεν ήθελε αλλά δεν κατάφερε να συνειδητοποιήσει ότι τροφοδοτούσε αυτό που θα γινόταν ένα από τα μεγαλύτερα παράδοξα της ιστορίας της.

Σχεδόν όλα τα τουριστικά αντικείμενα, σχεδόν όλες οι παραγωγές που έχουν να κάνουν με τη φιλοξενία (πάνω από 30 εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο, προ πανδημίας: 20% του ΑΕΠ της χώρας) κατασκευάζονται στη Ρωσία. Ακόμα και οι αντίκες, τα παλιά μοντέλα της σοσιαλιστικής νεωτερικότητας, είναι ρωσικά εδώ.

Η μόνη χώρα που δεν γύρισε ποτέ την πλάτη στη μεγάλη μητέρα Ελλάδα. Γι’ αυτό ήρθαμε εδώ, για να γράψουμε αυτή τη σύντομη αναφορά από ένα από τα νησιά του Ιονίου που ανέκαθεν ανήκε –για το τυχοδιωκτικό του πνεύμα και τα οικονομικά του συμφέροντα– πρώτα στους Ιταλούς (Βενετσιάνους) και μετά στους Βρετανούς. Να μαρτυρήσει πώς η Ευρώπη καταρρέει αμέσως μετά την προφορά, ως ετυμολογία εννοούμε. Και για να μαρτυρήσει πώς ο φιλελευθερισμός εξύψωσε τόσο την αιγίδα ενός μεγάλου συλλογικού και υποστηρικτικού έθνους, για να τα κονιορτοποιήσει αμέσως μόλις φανούν τα λεγόμενα οφέλη. Γιατί το πρώτο πράγμα που τραβάει τα βλέμματα είναι ότι οι Ρώσοι –ήδη οι Ρώσοι που δεν μπορούσαν καν να πατήσουν το πόδι τους στην Ευρώπη– είναι οι κύριοι.

Στο Αιγαίο, στο Ιόνιο, ακόμα και στην πρωτεύουσα, βρίσκεις πάνω από όλα Ρώσους, Μολδαβούς, Λευκορώσους, Τούρκους, Μουσουλμάνους και Ούγγροι παντού. Επιβεβαιώνοντας το γεγονός ότι οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι τόσο εύθραυστες και διεστραμμένες που φαίνονται πάνω απ’ όλα άχρηστες, και ότι αν υπάρχει τρόπος να αναζητήσουμε ειρήνη, αυτό έγκειται στην κατανόηση των λόγων του άλλου (ακόμη και του εισβολέα, όσο απεχθής και αξιοθρήνητος) όπως θα έπρεπε να μας είχε διδάξει το μάθημα του Tiziano Terzani.

* Ο Davide Grittani (Foggia, 1970) είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Το τελευταίο του μυθιστόρημα, Το κοριτσάκι με τα μάτια ελιάς (Arkadia Editore, 2021), κέρδισε το βραβείο Alda Merini 2022, το βραβείο City of Siena 2022 και ήταν φιναλίστ στο βραβείο City of Grottammare-Franco Loi 2022. Η Corriere del Mezzogiorno, γράφει για την Pangea. Είναι σύμβουλος διαφόρων ιταλικών εκδοτικών οίκων, σκηνοθετεί τη σειρά αφηγηματικών αναφορών Dispacci Italiani / Η αγάπη ταξιδεύει σε μια χώρα τρελών για το Les Flaneurs Edizioni (Μπάρι).